تراز تجاری منفی در سال 1402
دهنوی آماری از تجارت کشور در سال گذشته و سال جاری ارائه کرد و گفت: سال گذشته ارزش صادرات ۴۹.۳ میلیارد دلار بود که از نظر وزن 9.8 درصد افزایش داشت اما از نظر ارزش صادرات 8.9 درصد کاهش یافت.
واردات کشور در سال گذشته 66.2 میلیارد دلار بود که از نظر وزن 4.4 و از نظر ارزش 9.8درصد افزایش داشت. در نتیجه تراز تجاری منفی 16.8 میلیارد را در سال 1402 در تجارت غیرنفتی داشتیم و کل ارزش تجارت کشور در سال گذشته 115 میلیارد دلار بود.
تراز منفی تجارت در نیمه اول امسال
دهنوی درباره آمار شش ماه نخست امسال گفت: در شش ماه اول امسال 70 میلیون تن صادرات به ارزش ۲۵.۸ میلیارد دلار انجام شد که نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳.۴ درصد افزایش وزن و ۶.۵ درصد افزایش ارزش داشته است. ترازی تجاری کشور در نیمه اول امسال نسبت به نیم سال ابتدایی سال گذشته منفی بود. در نیمه سال ابتدایی ۱۴۰۳، 18.2 میلیارد تن واردات داشتیم که ارزش آن به بیش از 32 میلیارد دلار رسید.
4 علت تراز منفی تجارت
معاون وزیر صمت از تراز تجاری منفی ۷ میلیارد دلاری در نیم سال اول امسال خبر داد و از امارات، چین، ترکیه، آلمان و هند به عنوان اصلی‌ترین مبادی وارداتی یاد کرد که 79درصد واردات کشور از آنها انجام می شود.
دهنوی چهار دلیل که عامل منفی شدن تراز تجاری منفی در سال گذشته دانست و گفت: کاهش قیمت‌های جهانی به ویژه در مورد کالاهای پتروشیمی و کاهش 5.3 میلیارد دلاری صادرات گاز سبب این اتفاق شد اما موضوع وضع عوارض صادراتی بر کالاهای خام و نیمه خام تاثیر زیادی داشته است. سازمان توسعه تجارت در کل با اینکه صادرات این مواد هنر نیست موافق است اما از نظر نحوه برخورد با صادرکنندگان این کالاها مخالف است و راهکار مقابله با این صادرات را سرمایه گذاری برای تولید مواد با ارزش افزوده می داند.
بازارهایی که از دست رفتند
دهنوی خاطرنشان کرد: عوارض باید به گونه‌ای بر این کالاها طراحی شود که انگیزه سرمایه گذاری برای کالاهای با ارزش افزوده ایجاد شود نه اینکه با امور سلبی کشور را از ارز حاصل از صادرات مواد خام و نیمه خام محروم کنیم با توجه به اینکه بازارهایی که از دست رفتند دیگر به راحتی به دست نمی‌آیند و می توان از منابع حاصل از صادرات کالاهای نیمه خام به کالای با ارزش افزوده اقدام کرد. همچنین وضع قوانین خلق الساعه و ایجاد محدودیت برای بازرگانان و انباشت قوانین بعضا متعارض فرآیند صادرات را مختل کرده و صادرکننده را چنان در تله مقررات گیر می اندازد که صادرکنندگان از ترک عرصه صادرات می گویند.
دهقان دهنوی درباره پیوستن ایران به سازمان توسعه تجارت گفت: قطعا هیچ کارشناس باسوادی رد نمی کند که ایران باید به سازمان تجارت جهانی بپیوندد و این یک الزام است. ما نیروهای توانمندی در سازمان توسعه تجارت داریم که به کمک آنها می توانیم در حد توان این امر را محقق کنیم. البته تصمیم گیری به مراجع بالاتر برمی‌گردد.
مشکلات ارز دو نرخی
معاون وزیر صمت درباره فاصله نرخ نیما با نرخ ارز در بازار آزاد گفت و توضیح داد: این اختلاف مشکل زا است و به ایجاد زمینه های فساد و رانت و نارضایتی صادرکنندگان و واردکنندگان اصیل انجامیده و زمینه فعالیت افراد رانت جو در تجارت را فراهم آورده است، یکی از راههای تسهیل یا تجارت رفع نظام چند نرخی است و ما باید با سرعت بیشتر به سمت کاهش فاصله ارز نیما و ارز آزاد برویم.
راهکار تجارت آزاد
دهقان تصریح کرد: تجارت آزاد راهکار اصلی است و مسیر را برای توسعه روابط چندجانبه با کشورهای مختلف هموار می کند. ما باید دست از سر بخش خصوصی برداریم و بگذاریم آنها کار کنند. به دلیل تفاوت نرخ ارز تمایل به بیش اظهاری و کم اظهاری را افزایش یافته و این نتیجه منفی دو نرخی بودن ارز است. فاصله نرخ ارزها در بازار آزاد و نیما انگیزه را برای کم اظهاری و بیش اظهاری بالا می برد.