استفانی کلینسکی -خبرنگار مقیم استانبول
ایران و آمریکا که زمانی متحد هم بودند، چندین دهه است که رابطهای پرتنش را پشت سر گذاشتهاند. انقلاب ایران در سال ۱۹۷۹ نقطه عطفی مهم بود؛ دانشجویان معترض، سفارت آمریکا در تهران را تصرف کردند و بیش از ۵۰ آمریکایی را به مدت ۴۴۴ روز گروگان گرفتند.
نگرش ضد آمریکایی منعکس شده در این موزه ریشه در تاریخ دارد: ایالات متحده در برکناری نخست وزیر ایران در سال ۱۹۵۳ نقش داشت، که راه را برای حکومتی به رهبری شاه، محمدرضا پهلوی، هموار کرد؛ کسی که به خاطر سیاست خارجی طرفدار آمریکا و رژیم سرکوبگرش به یاد آورده میشود. پهلوی نیز در سال ۱۹۷۹ سرنگون شد. از زمان انقلاب ایران، تحریمهای بینالمللی سختگیرانه تا حد زیادی کشور را از بازارهای بینالمللی جدا کرده و شکاف میان دو کشور را عمیقتر کرده است.
تهران و واشنگتن اخیراً حتی بیشتر از هم فاصله گرفتهاند. حمایت ایران از روسیه در جنگ اوکراین تنشها را افزایش داده و به تحریمهای گستردهتر غرب منجر شده است. در پاسخ، ایران به سمت اتحادهای غیرغربی که همکاریهای اقتصادی و دیپلماتیک ارائه میدهند، متمایل شده است. تنشها از زمان حمله حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ نیز افزایش یافته است. ایران اسرائیل را به «نسلکشی در غزه» با حمایت ایالات متحده متهم کرده، در حالی که تهران از حماس و شورشیان حوثی یمن حمایت میکند.
ایران روز جمعه پس از مرگ تراژیک رئیسجمهور ابراهیم رئیسی در سقوط هلیکوپتر در ماه مه، انتخابات ریاستجمهوری غیرمنتظرهای را برگزار خواهد کرد. در همین حال، ایالات متحده با آیندهای نامعلوم روبه روست، زیرا رئیسجمهور جو بایدن و رئیسجمهور سابق دونالد ترامپ برای رویارویی در نوامبر آماده میشوند. روند پیشرفت در روابط ایالات متحده و ایران، در دوره بایدن که ایران را از اولویت خود خارج کرد و در دوران رئیسی که از صَرفِ سرمایه سیاسی برای این موضوع خودداری کرد، متوقف شد.
از سال ۱۹۷۹، فرصت های مهمی برای همکاری میان ایران و ایالات متحده وجود داشته است، از حمایت لجستیکی ایران از کارزار اولیه ایالات متحده علیه طالبان در افغانستان گرفته تا تبادل موفق زندانیان در سال گذشته که منجر به آزادسازی ۶ میلیارد دلار درآمد نفتی ایران شد. همچنین، رفتار ایالات متحده موجب دلسردی ایران شده است، از جمله زمانی که ترامپ در سال ۲۰۱۸، تنها سه سال پس از امضای توافق هستهای بین دو کشور، از آن خارج شد و تحریمهای جدیدی را اعمال کرد. تریتا پارسی، یکی از بنیانگذاران و معاون اجرایی مؤسسه کوئینسی برای زمامداری پاسخگو، می گوید: «ایالات متحده خود را در موقعیتی قرار داده است که دیگر برای دولت ایران جذاب نیست. ایران تمایلی به تعامل ندارد زیرا قانع نشده که آمریکا قادر به رفع پایدار تحریمها باشد اما در عین حال، بستن در تعامل، بسیار خطرناک است.»
تنشهای نوسان دار میان این دو کشور اغلب به رهبری آن دو باز می گردد، اما سوءظن متقابل در درون هر دو دولت ایران و ایالات متحده هم عمیق است.
"این مهم نیست که چه کسی در کاخ سفید نشسته باشد – این چیزی است که اغلب از سیاستگذاران ایرانی خواهید شنید"، آزاده ضمیریراد، معاون پژوهشی آفریقا و خاورمیانه در مؤسسه آلمانی امور بینالمللی و امنیتی، می گوید: "ترس از اینکه در نهایت، هر رئیسجمهوری در آمریکا به دنبال تغییر رژیم ایران باشد، در سراسر طیف سیاسی ایران، و نه فقط در میان تندروها، مشترک است."
برگرفته از: دیپلماسی ایرانی
به نقل از فارن پالسی