برخی فکر می‌کنند شیطان بر انسان مسلط است و هر کاری می‌تواند بکند، ولی این گونه نیست و او تحت هیچ شرایطی بر انسان تسلط ندارد و فقط از راههای آراستن گناه برای انسان(نحل،۲۴)، وسوسه کردن برای انجام گناه (طه،۱۲۰) و گفتن اینکه «این کار را انجام بده، مشکلی ندارد، گناه نیست»و غیره، راه را برای گناه کردن انسان باز می‌کند.
راههای شیطان برای فریب انسان
ابزار دیگر شیطان دعوت کردن(ابراهیم،۲۲) است. بدین نحو که فقط انسان را برای انجام گناهی دعوت می‌کند و هیچ نقشی در اجبار ندارد. راه دیگر فریب دادن است.(محمد،۲۵) شیطان خیلی خوب از این وسیله استفاده می‌کند تا انسان گناهی را مرتکب شود.
ایجاد لغزش برای انسان(بقره،۳۶) هم روشی است که ابلیس از آن بهره می‌برد. به فتنه انداختن(اعراف،۲۷) و گمراه کردن(نساء،۶۰)، القاء کردن به درستی گناهی برای انسان(انعام،۱۳) از جمله ابزارهای دیگری هستند تا انسان به سمت گناه برود. علاوه بر این شیطان خیلی خوب با دادن وعده‌های دروغ(اسراء،۶۴) انسان را به نافرمانی خدا می‌کشاند.
بنابراین شیطان نمی‌تواند انسان را به ارتکاب گناهی اجبار کند فقط از راههای مختلف تلاش می‌کند ما را به سمت گناه بکشاند و این انسان است که با اختیار کامل و انتخاب خود به سمت خطا می‌رود.
مثال‌هایی از شگردهای شیطان علیه افراد
هنگامی که می‌خواهیم صدقه دهیم و انفاق کنیم شیطان با وسوسه‌هایش مبنی بر اینکه که دچار فقر و نداری می‌شویم(بقره، ۲۶۸) این حس را به انسان القا می‌کند که وقتی خود نیاز داری چرا صدقه می‌دهی؟ او با این کار تلاش می‌کند ما را از این عمل بازدارد.
کار دیگری که شیطان انجام می‌دهد، هدایت ما به انجام اعمال زشت و منکر(نور،۲۱) است. شیطان از ایجاد دشمنی بین مسلمانان از طریق شرب خمر و قماربازی(مائده، ۹۱) لذت می‌برد و تلاش می‌کند انسان را به وادی شراب خوردن و قمار بیاندازد تا گناهان دیگر را نیز مرتکب شود و از یاد خدا دور شود.(مجادله، ۱۹)
یکی از مواردی که باعث می‌شود انسان مرتکب گناهان ریز و درشت شود، غرق در آرزوهای بزرگ و طولانی است (نساء،۱۲۰) که شیطان خیلی خوب این نقش را بازی می‌کند.
ابزارهای شیطان از نگاه قرآن
بنا بر آیات قرآن کریم مهم‌ترین ابزار شیطان برای فریب انسان موارد زیر است:
ایجاد اختلاف و تفرقه(بقره،۲۰۸) در بین مردم، استفاده از افتراء و تهمت به مردم(انعام،۱۱۲)، حرام کردن حلال خدا و حلال کردن حرام خدا(بقره،۱۶۸و ۱۶۹)، ایجاد فساد و اخلال در روابط انسان‌ها(یوسف،۱۰۰)، ایجاد آرزوهای باطل و طولانی در انسان(حج،۵۲)، ترغیب انسان به اسراف و ریخت و پاش در همه امور زندگی(غافر، ۴۳)، ترغیب مردم به خرافات(نساء،۱۱۷ تا ۱۱۹)، تشویق به شرابخواری برای از بین بردن عقل(مائده،۹۰) که بدون عقل خیلی کارها انجام می‌شود. سوق دادن مردم به سمت قمار(مائده،۹۱) تا بدین وسیله آنها را از کسب مال حلال دور کند.
ایجاد دشمنی و کینه‌توزی در بین مردم(مائده،۹۰)، ایجاد شک و شبهه در مورد معاد(زخرف،۶۱-۶۲) و بی‌اساس جلوه دادن آن به مردم تا ترسی از قیامت نداشته باشند. ایجاد و گسترش فحشاء و زشتی‌ها در جامعه(نور،۲۱)، غفلت از یاد خدا(مجادله،۹)، آرایش باطل با حق(انعام، ۱۱۱-۱۱۲) از ابزار شیطان برای فریفتن انسان می‌باشد و ما با شناخت این موارد می‌توانیم به دام شیطان نیافتیم و فریبش را نخوریم.
دشمنی شیطان با انسان برای چیست؟
حال این سوال پیش می‌آید که اساسا این همه دشمنی شیطان با انسان برای چیست؟ چرا این همه تلاش می‌کند تا انسان را از مدار بندگی و هدایت خارج کند؟ چه کینه‌ای نسبت به انسان دارد؟
قرآن کریم شیطان را دشمن انسان(یوسف،۵) معرفی می‌کند. و در سوره بقره آیه ۳۴ علت این همه دشمنی را نافرمانی شیطان در برابر خدا و از روی تکبر بر انسان سجده نکردن، را بیان می‌کند که در نهایت به خروج شیطان از بهشت شد. به گزارش وب گاه تبیان، کینه شیطان نسبت به انسان از اینجا آغاز شد و به عزت خدا سوگند خورده(ص،۸۲) که از گمراه کردن انسان بازنمی‌نشیند و تمام تلاشش را می‌کند تا انسان به بندگی خدا و در نهایت به بهشت، راه نیابد.