کتاب «اقتصاد خیر عمومی» نوشته ژان تیرول یکی از نامزدهای گروه اقتصاد چهل‌ویکمین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران است. ژان تیرول نویسنده این کتاب در سال ۲۰۱۴ برای تحقیقاتش روی موضوع «اقتصاد اطلاعات» به این جایزه دست پیدا کرد و پس از آن این کتاب را نوشت تانشان دهد اقتصاد چقدر برای پیشرفت جوامع یا خیرِ عمومی مفید است. گفت‌وگوی ایبنا با جعفر خیرخواهان یکی از مترجمان این کتاب را در ادامه می‌خوانید:
درباره کتاب و روند ترجمه آن بفرمائید.
این کتاب حاصل جایزه نوبلی بود که ژان تیرول در سال ۲۰۱۴ می‌برد؛ نویسنده‌ای فرانسوی که برنده نوبل اقتصاد می‌شود. بعد از این کتاب، او معروف می‌شود و با او مصاحبه می‌کنند؛ یک پیرزنی از او می‌پرسد اقتصاد چیست و کار شما چه هست و چه می‌کنید. به ذهن تیرول می‌رسد مقالات علمی و مباحث تخصصی را کنار بگذارد و در مدت یکسال نشان بدهد این اقتصاد چقدر برای پیشرفت جوامع یا خیرِ عمومی مفید است.
از مباحث مهم و سرفصل‌های کتاب بگویید.
یکی از بحث‌های کتاب، بحث اقتصاد رفتاری است؛ که چه سوگیری‌ها و قضاوت‌های اشتباهی ممکن است اتفاق افتد؛ چه سوءاستفاده‌هایی از آمارها می‌تواند به‌وجود بیاید. او به این‌ها هشدار و توجه می‌دهد که بتوانیم آن علم اقتصادی که به اکثریت جامعه و حتی بلندمدت جامعه کمک می‌کند را دریابیم. اینجا در این فصول وارد بحث گرمایش زمین می‌شود. رفتارهایی که افراد کشورها برای نفع شخصی خود دنبال می‌کنند که منجر به تخریب محیط‌زیست و تحت خطر قرار گرفتن آینده بشریت می‌شود. اینجا چگونه می‌توانیم از نظریات اقتصادی استفاده کنیم که از خطر گرم شدن زمین و مشکلات دیگری که خود را نشان می‌دهد جلوگیری کنیم.
یک فصل مهم کتاب مرتبط با شرایط ایران است؛ بازار کار و افرادی که شاغل و بیکار هستند. افرادی که بازنشسته شدند و اینکه چه اتفاقاتی برای این‌ها می‌افتد و به دلیل قوانین اشتباه چه مشکلاتی برای بازنشسته‌ها می‌تواند به‌وجود آید؛ برای افرادی که می‌خواهند کار کنند ولی قوانین کار نامناسب، اجازه ورود به این کار را به این افراد نمی‌دهد. دیگر مسئله‌ای که کتاب بررسی می‌کند این است که گروه‌های منافع خاص، چگونه عمل می‌کنند که صدای خود آن‌ها فقط شنیده شود و صدای افراد ضعیفی که توانائی انسجام و حرکت‌های جمعی ندارند و ضعیف هستند به جایی نرسد؛ حق و حقوق این‌ها پایمال شود و آن دستمزد لازم را نتوانند دریافت کنند. انواع این مسائل و مباحث در کتاب وجود دارد. فصل دیگر کتاب درباره اقتصاد دیجیتال است که تخصص نویسنده در این حوزه است. اینکه این اقتصاد جدید چه مشکلاتی به‌وجود می‌آورد و این مشکلات و تهدیدات و حریم خصوصی و نشر اطلاعات و بزرگ شدن غول‌های دیجیتالی، چگونه می‌توانند مصرف‌کننده را استثمار کنند. از دیدگاه تیرول، چگونگی تنظیم‌گری مناسب دولت باید مشخص شود و برای آن باید فکری کرد.
آیا تیرول نظریات خاصی را مورد نقد قرار می‌دهد؟
از آنجایی که اقتصاد، یک جریان اصلی است، تیرول با کمک همان چیزی که نظریات رایج و مسلط اقتصادی ارائه می‌کند، تحلیلش را می‌گوید. هرچند او به آن حوزه‌ها وارد نمی‌شود که برخی دگراندیش می‌خواهند به شرایط موجود انتقاد کنند و تئوری‌های انقلابی ارائه دهند. او به این می‌پردازد که همین اقتصاد رایج، چگونه است و تئوری‌ها را باز می‌کند.
پس می‌شود گفت مخاطب اصلی کتاب، عامه مردم بودند.
عامه مردم هم می‌توانند باشند ولی او در فصول اول کتاب، همکاران اقتصادی را بیشتر مخاطب قرار داده و می‌خواهد بگوید اقتصاد چه کار می‌کند و در ادامه چه کارهایی باید بکند که نمی‌کند و این کارها را به نوعی به اقتصاددان‌ها گوشزد می‌کند که شما اینجور وارد صحنه شوید و از منافع عمومی دفاع کنید و در مطبوعات باشید و اگر بلد نیستید، یاد بگیرید با جامعه ارتباط برقرار کنید. مخاطبین این قسمت‌ها می‌تواند اقتصاددان‌ها و همکاران او باشند. در بخش‌هایی نیز که بحث گرمایش زمین و قانون کار و غیره را پیش می‌کشد، مخاطبش دولتمردان و نماینده‌های مجلسی هستند که قوانین را تصویب می‌کنند؛ اینکه چه کارهایی باید بکنند و به چه مواردی توجه کنند که بتوانیم آینده خوبی داشته باشیم. او به عنوان فرد متعهد و استاد دغدغه‌مند، به گروه افراد علاقمند به اقتصاد و اقتصاددان‌ها و اساتید دانشگاه‌ها که تجربه کاری خود را می‌نویسند نیز می‌پردازد. او می‌گوید تمام این گروه‌ها می‌توانند کمک‌کننده باشند.