با گذشت بیش از 45 روز از حمله حماس به اسرائيل همچنان مسئله آزادی گروگان‌هایی که در مکان‌های نامشخص در نوار غزه هستند در مرکز توجهات جهانی قرار دارد.
در این مدت حماس چند گروگان را آزاد کرده اما هنوز تعداد بیشتر آزاد نشده اند. با این حال مذاکرات همچنان بین طرفین و با حضور واسطه‌های بین‌المللی برای آزاد کردن این افراد ربوده شده که همه آنها هم اسرائيلی نیستند ادامه داشته و در روزهای اخیر گزارش‌های فراوانی در خصوص نزدیک بودن به توافق طرفین منتشر شده است. نفقش آمریکا و قطر در این فرآیند کلیدی است.
اما درباره این گروگان‌ها چه می‌دانیم؟ چه جزئياتی از توافق احتمالی منتشر شده و کدام بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی در این مذاکرات نقش‌آفرین هستند؟ در این گزارش می‌خواهیم به تمام این سوالات پاسخ دهیم.
تعداد گروگان‌ها
از ابتدای این بحران اعداد متفاوتی ذکر شده و هر بار تعداد اعلام شده گروگان‌ها متفاوت بوده است. اسرائيل در ابتدا تلاش می‌کرد تعداد این افراد را پایین اعلام کند تا احتمالا از فشار افکار عمومی خود در امان باشد اما بر اساس آخرین اعلام مقام‌های ارتش اسرائيل به نظر می‌رسد ۲۴۰ گروگان از ملیت‌های مختلف در دست گروه حماس حبس هستند.
ابوعبیده سخنگوی گردان قسام، شاخه نظامی حماس پیشتر گفته بود که حدود ۲۵۰ گروگان در دست گروه‌های فلسطینی است که از این تعداد ۲۰۰ نفر در اختیار حماس است. پیشتر گروه جهاد اسلامی هم مدعی شده بود که تعدادی گروگان در اختیار دارد.
با این حال ابوعبیده مدعی شده که در این مدت ۵۰ گروگان در پی حملات هوایی اسرائيل به نوار غزه کشته شدهاند. برآورد مقام‌های اسرائيلی این است که حدود ۲۴۰ نفر در نوار غزه اسیر هستند.
ملیت گروگان‌ها
هرچند به صورت دقیق مشخص نیست شهروندان کدام کشورها در گروگان حماس و جهاد اسلامی در نوار غزه هستند اما بر اساس اطلاعات منتشر شده به نظر می‌رسد به جز اسرائيلی، شهروندان کشورهایی چون آمریکا، تایلند، ایتالیا، روسیه، فرانسه، اسپانیا، آلمان، آرژانتین و هلند در اسارت گروه‌های فلسطینی هستند. او همچنین اضافه کرده بود که کشورهایی چون روسیه، آمریکا، فرانسه، اسپانیا، ایتالیا و بسیاری دیگر از کشورها خواستار آزادی شهروندان خود شدهاند. ضمن اینکه گزارش‌هایی در خصوص مذاکرات تایلند با ایران برای آزادی ۲۳ شهروند زندانی این کشور در نوار غزه منتشر شده بود.
چند گروگان تاکنون آزاد شدهاند؟
در 45 روز گذشته حماس ۴ گروگان را آزاد کرده است؛ نخست روز ۲۰ اکتبر که یک مادر و دختر دو تابعیتی آمریکایی- اسرائيلی توانستند از نوار غزه خارج شوند و سه روز پس از آن دو زن اسرائيلی دیگر از سوی حماس آزاد شدند.
همچنین در اواخر اکتبر ارتش اسرائيل اعلام کرد که توانسته یک سرباز خود را از دست نیروهای حماس نجات دهد. در نتیجه می‌توان گفت که ۵ گروگان از روز ۷ اکتبر(15 مهر) به بعد توانسته‌اند از دست حماس نجات یابند.
مفاد توافق احتمالی
باراک راوید، خبرنگار مشهور اسرائيلی که روابط نزدیکی با مقام‌های امنیتی اسرائيل دارد در گزارشی برای اکسیوس جزئيات جدیدی از گفتگوهایی که برای آزادی گروگان‌ها صورت می‌گیرد منتشر کرده است. بر اساس این گزارش دو طرف نزدیک به توافقی هستند که در صورت نهایی شدن به آزادی ۵۰ گروگان زن و کودک منجر خواهد شد. حماس هم از طرف اسرائيلی خواسته که در مقابل ۵ روز آتش‌بس اعلام کند. در مرحله دوم این توافق و در صورت ادامه وقفه ۵ روزه در جنگ، حماس زنان و کودکان بیشتری را که می‌گوید در گروگان دیگر گروه‌های فلسطینی هستند، پیدا کرده و آزاد خواهد کرد. بر اساس این گزارش و به نقل از منابع آگاه، یحیی سنوار رئيس دفتر سیاسی حماس در نواز غزه پذیرفته تعداد زنان و کودکانی که پیشتر پذیرفته بود، آزاد کند را به بیش از ۵۰ نفر افزایش دهد.
در عین حال قرار است که اسرائيل به مدت ۶ ساعت در روز نظارت هوایی خود بر غزه را متوقف کند تا عوامل این گروه بتوانند گروگان‌ها را بدون جاسوسی اسرائيل پیدا کنند. در مقابل سنوار خواستار آزادی تمام زنان و کودکانی شده که در زندان‌های اسرائيل حبس هستند. تعداد این افراد ۱۵۰ نفر تخمین زده می‌شود.
همچنین بر اساس گزارش‌ها این توافق باعث افزایش قابل توجه کمک‌های بشردوستانه از جمله ارسال سوخت از مسیر مصر برای مردم غزه خواهد بود.
آیا حصول توافق نزدیک است؟
مقام‌های آمریکایی و مصری معتقدند طرفین به حصول توافق برای آزادی گروگان‌ها بسیار نزدیک شدهاند. جاناتان فاینر، معاون مشاور امنیت ملی آمریکا، روز یکشنبه در گفتگویی با شبکه سی‌ان‌ان در این خصوص گفت که طرفین بیش از همیشه به توافق در مذاکراتی که از هفته‌ها پیش آغاز شده، نزدیک شدهاند. با این حال این مقام آمریکایی تاکید کرده که هنوز هیچ چیز به صورت قطعی حل و فصل نشده است.
در همین حال مایکل هرتزوگ، سفیر اسرائيل در آمریکا در گفتگو با شبکه ABC با صحبت‌هایش گمانه‌ها در خصوص نزدیک بودن توافق را تایید کرد. او در این خصوص گفت: «ما در مورد توقف چند روزه درگیری صحبت می‌کنیم.» این در حالیست که تا پیش از این مقام‌های اسرائيلی با قاطعیت به تمام درخواست‌ها برای آتش‌بس و یا حتی توقف موقت جنگ پاسخ خیر می‌دادند. در عین حال نیویورک تایمز به نقل از یک مقام اسرائيلی که نخواسته نامش فاش شود نوشته است که هنوز بر سر طول توقف حملات و همچنین تعداد زندانیان فلسطینی که قرار است در مقابل این گروگان‌ها آزاد شوند، اختلاف نظر وجود دارد. اسماعیل هنیه از رهبران حماس هم از نزدیک بودن حصول توافق آتش بس با اسرائیل صحبت کرده و گفته حماس پاسخ نهایی خود را از طریق میانجی های قطری اعلام خواهد کرد.
چه کشورهایی در مذاکرات نقش دارند؟
این مذاکرات در سطوح مختلف و در مکان‌های مختلفی برگزار می‌شود اما تا جایی که مشخص شده قطر و مصر نقش موثری در این گفتگوها داشته و تلاش کرده‌اند دیدگاه‌های حماس و اسرائيل را به یکدیگر نزدیک سازند.
واشنگتن پست در گزارشی در این خصوص به نقل از دیپلمات‌های عرب و همچنین منابع اسرائيلی نوشته که طرح کلی یک توافق در طول هفته‌ها مذاکره در دوحه، پایتخت قطر در جریان بوده و گفتگوهای غیر مستقیمی میان مقام‌های اسرائيلی، آمریکایی با حماس انجام شده که البته مقام‌های قطری به عنوان واسطه و میانجی به جای حماس در این مذاکرات حضور داشته‌اند.
برت مک گورگ، مقام ارشد شورای امنیت ملی کاخ سفید در حال حاضر در خاورمیانه است و تلاش می‌کند با برگزاری جلساتی میان قطری‌ها و اسرائيلی‌ها زمینه را برای توافق و آزادی گروگان‌ها فراهم سازد.
تن دادن نتانیاهو به توافق از ابتدای این بحران، بسیاری در داخل اسرائيل، بنیامین نتانیاهو را مقصر این وضعیت می‌دانستند و دولتش را به خاطر شکست اطلاعاتی در پیش‌بینی حمله حماس و همچنین درگیر کردن کشور در بحران‌های سیاست داخلی و دو قطبی‌سازی در جامعه اسرائيل مورد انتقاد قرار داده‌اند. در همین حال از همان فردای حمله حماس به اسرائيل، بسیاری او را تحت فشار قرار دادند که هرچه سریعتر با حماس به توافقی دست یابد که زمینه‌ساز آزادی گروگان‌ها شود. در همین حال خانواده این گروگان‌ها هم تاکنون تجمعات فراوانی برگزار کرده و از دولت خواسته‌اند عزیزان آنها را از نوار غزه خارج کند.