کسری تراز تجاری
کسری تجاری کالاهای غیر نفتی ایران در نیمه نخست امسال نسبت به نیمه نخست سال گذشته به اندازه ۴ میلیارد دلار بدتر شده است. کسری تراز تجاری نشان می‌دهد وزن واردات نسبت به صادرات بالاتر بوده و ارز بیشتری برای تامین کالا استفاده شده است. برعکس، زمانی که کسری تجاری مثبت است؛ نشانگر ورود ارز به کشور و رشد بخش واقعی اقتصاد است. این مساله بر نکته دیگری هم دلالت دارد و آن اینکه میزان ارز خارج شده از کشور در شش ماهه نخست امسال از طریق واردات بیشتر از میزان ارزی بوده که از طریق صادرات وارد کشور شده است.
سیگنال گمرک به قیمت دلار
قیمت دلار در سال جاری با رقم 53 هزار تومان کار خود را آغاز کرد و در شهریور به 49 هزار تومان رسید. افزایش نقدینگی و کسری بودجه دولت، منجر به افزایش قیمت دلار می‌شود. گمرک حالا از آماری رونمایی کرد که درباره قیمت دلار نگرانی ایجاد می‌کند. بر اساس گزارش رئیس کل گمرک ایران تراز تجاری ایران در نیمه نخست سال منفی شده و میزان واردات از میزان صادرات پیشی گرفته است. به عبارت دیگر، میزان ارزی که در شش ماهه نخست امسال برای واردات از کشور خارج شده بیشتر از میزان ارزی است که در همین دوره زمانی از طریق صادرات وارد کشور شده است. به عبارتی منابع ارزی بیشتری از کشور خارج شده اما معادل آن منابع ارزی به کشور وارد نشده است. اصولا در نیمه دوم سال میزان صادرات و واردات کشور نسبت به نیمه اول سال بیشتر می‌شود و این مساله این نگرانی را ایجاد می‌کند که در نیمه دوم سال میزان واردات یا همان کسری تراز تجاری بیشتر شود و کمبود منابع ارزی به افزایش قیمت دلار دامن بزند. همچنین یکی از راه‌های کنترل تورم در دولت‌ها واردات است. اینکه دولت‌ها برای کنترل قیمت‌ها و کاهش تورم منابع ارزی بیشتری را صرف واردات کالاهای ارزان می‌کنند تا نرخ تورم را کاهش دهند. ممکن است اگر دولت با کمبود منابع ارزی مواجه می‌شود و مدیریت بازار ارز از دست دولت خارج شود و فنر نرخ ارز جهش پیدا کند. (تجارت نیوز)
کاهش واردات
البته این گزارش نشان می‌دهد که میزان واردات هم نسبت به سال قبل کاهش داشته است. چون آمار اعلام‌شده از میزان ارزش دلاری واردات کشور در نیمه نخست امسال نشان می‌دهد این شاخص از ۴۴ میلیارد و ۳۹۰ میلیون دلار در نیمه نخست سال گذشته به ۳۰ میلیارد و ۴۴۳ میلیون دلار در ۶ ماهه ابتدایی امسال رسیده است. به عبارت دیگر در این مدت ارزش دلاری واردات کشور بیش از ۳۱ درصد کاهش یافته و به حداقل خود در ۵ سال اخیر رسیده است.
تراز تجاری منفی
بر اساس داده ها میزان تراز تجاری کشور در نیمه نخست امسال به منفی ۶ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار رسیده که نسبت به ۶ ماهه ابتدایی سال گذشته ۴ میلیارد دلار بدتر شده است. به بیان دیگر در ۶ ماهه ابتدایی سال جاری ارزش واردات کشور حدود ۶ میلیارد دلار بیشتر از ارزش صادرات بوده و بالاترین کسری تجاری شش‌ماهه ایران را در سه سال اخیر رقم زده است.
اگر روند ۱۴ ساله تراز تجاری کشور را در نیمه نخست سال‌ها بررسی کنیم بهترین وضعیت تراز تجاری کشور متعلق به سال ۹۲ بوده است. در این سال میزان صادرات کشور ۱۱.۷ میلیارد دلار بیشتر از میزان واردات بوده است. در سمت مقابل نامناسب‌ترین وضعیت تراز تجاری با منفی۳۳.۴ میلیارد دلار مربوط به سال ۱۳۸۸ بوده است.
چه کالاهایی وارد یا صادر می شود؟
حجم عظیمی از واردات به موبایل و کالای خوراکی و نهاده‌ها اختصاص دارد. در واقع این کالاها، جزو رده کالای اساسی قرار می‌گیرند.
رییس کل گمرک ایران با اشاره به اینکه بیشترین افزایش ارزش کالاهای وارداتی در بین ۱۰ قلم عمده به ترتیب شامل روغن خام سویا، جو و گوشی‌های تلفن همراه بوده است. صادرات ایران وابسته به نفت، گاز و پتروشیمی‌هاست. ارزش دلاري صادرات در ۶ ماهه ابتدايي سال ۱۴۰۲ به ۲۴ ميليارد دلار رسيده که نسبت به موقعيت مشابه خود در سال گذشته بيش از ۴۲ درصد افت كرده است. این رقم کمترین میزان صادرات در سه سال اخیر است.