با توجه به پایان محدودیت‌های موشکی ایران تشریح بفرمایید جزییات قطعنامه 2231 چه بود؟
در قطعنامه 2231 سه بند غروب وجود دارد که یکی از آن‌ها در ارتباط با محدویت های تسلیحاتی علیه ایران در اکتبر 2020 منقضی و منتفی شد. دو بند دیگر در ارتباط با حوزه موشکی و حوزه هسته ای است. منظور از محدودیت‌های تسلیحاتی و موشکی و هسته ای این است که ایران برای هر اقدامی در راستای صادرات، واردات و یا همکاری‌های تکنولوژیکی با دیگر کشورها در این حوزه ها ملزم به دریافت مجوز شورای امنیت بود و هست. محدودیت‌های تسلیحاتی در اکتبر 2020 منقضی شد. به‌رغم اینکه آمریکا در دوره ترامپ سعی کرد جلوی انقضای این محدودیت‌ها را بگیرد ولی به دلیل اینکه برای اعضای شورای امنیت و اروپایی‌ها محرز بود که آمریکا دیگر عضو برجام نیست و در نتیجه نمی‌تواند مکانیسم ماشه را فعال کند، آمریکا موفقیتی دراین‌باره پیدا نکرد و آن بند غروب اول در اکتبر 2020 عملیاتی شد.
بند غروب دوم محدودیت‌ها در حوزه‌های موشکی، پهپادی، انتقال تکنولوژی و همکاری در حوزه فناوری های مربوطه و واردات و صادرات در مورد موشک‌ها و پهپادهاست که آن هم در 18 اکتبر (26 مهر سال جاری) منقضی شد.
انقضای این بندها به‌صورت اتوماتیک است. به نحوی که در قطعنامه مشخص‌شده در تاریخ‌های معین‌شده بندهای موردنظر منقضی می‌شوند. محدودیت‌های دیگری که وجود دارد و در آینده منقضی می‌شود در ارتباط با اقلام هسته و همکاری‌های هسته‌ای ایران با سایر کشورها است که در اکتبر سال 2025 منقضی خواهد شد. به لحاظ تکنیکی می‌توان گفت محدودیت‌های تسلیحاتی 5 سال بعد از "روز تصویب" منقضی شد که همان روز 18 اکتبر 2020 بود. همکاری‌های موشکی 8 سال بعد که 26 مهر امسال بود و انقضای محدودیت های در ارتباط با همکاری ها در حوزه‌های هسته‌ای ده سال بعد است که در سال 2025 می‌شود.
در اکتبر 2025 عمر قطعنامه 2231 نیز به پایان می‌رسد و خاتمه پیدا می‌کند. در این تاریخ همچنین قرار است برنامه هسته‌ای ایران از دستور کار شورای امنیت خارج شود.
تنها عاملی که می‌توانست مانع اجرایی شدن این بندهای غروب اول دوم شود فعال شدن «مکانیسم ماشه» بود و امکان همچنان در ارتباط با بند غروب سوم باقی خواهد بود.
اکنون اجرایی شدن مکانیسم ماشه یا همان اسنپ بک قابلیت اجرایی دارد یا خیر؟
در ارتباط با محدودیت‌های ایران در حوزه همکاری‌های هسته‌ای که در اکتبر 2025 منقضی می‌شود این مکانیسم همچنان قابلیت فعال‌سازی دارد و اگر فعال شود قطعنامه‌های قبلی شورا علیه ایران را احیا می‌کند و قطعنامه 2231 به این دلیل خاتمه پیدا می‌کند.
وزارت خارجه پس از لغو محدودیت‌ها در 26 مهرماه بیانیه‌ای صادر کرد و گفت ایران مصمم است قابلیت‌های موشکی خود را توسعه دهد. این توسعه در شرایطی که شرایط خاورمیانه حالت جنگی به خود گرفته آیا منجر به فعال‌سازی اسنپ بک یا افزایش تنش‌ها بین ایران یا غرب خواهد شد یا خیر؟
توسعه برنامه‌های موشکی به لحاظ فنی و تکنولوژی است و در افزایش همکاری و یا برقراری همکاری‌ها بین ایران و کشورهای خارجی غیر از آمریکا و اروپا است.
آمریکا از برجام خارج‌شده و فعال شدن دو بند غروب قبلی و کنونی شامل آمریکا نمی‌شود. آمریکا تحریم اولیه و ثانویه خودش را دارد و اتحادیه اروپا هم در 14 سپتامبر گذشته اعلام کرد که محدودیت‌های موشکی و پهپادی علیه ایران را لغو نمی کند و این محدودیت ها را در قوانین ملی سه کشور انگلیس فرانسه و آلمان و نیز در تصمیمات و مصوبات اتحادیه اروپا وارد می کند. همچنین می دانیم که مطابق ضمیمه V سند برجام قرار بود که آمریکا و اتحادیه اروپا و نیز ایران برخی اقدامات دیگر در ارتباط با برداشتن تحریم نهادها و اشخاص ایرانی انجام دهند. اما آمریکا چون از برجام خارج شده و اروپا نیز چون مفاد مربوطه در ضمیمه مذکور در قوانین اتحادیه اروپا گنجانده شده، این بخش از تصمیمات برجام فعلا اجرا نخواهد شد. به این ترتیب اتحادیه اروپا و آمریکا خارج از شمول رفع این محدودیت‌ها علیه ایران هستند..
اکنون با توجه به اینکه اروپا و آمریکا تحریم‌های خودشان را حفظ کردند و تحریم‌های آمریکا جنبه فراملی دارد سؤال این است که آیا سایر کشورها به‌رغم اینکه تحریم‌های سازمان ملل برداشته‌شده است آیا وارد همکاری با ایران در این حوزه می‌شوند یا خیر؟
می‌توان گفت که روسیه با ایران وارد همکاری می‌شود بدون اینکه مرتکب نقض قطعنامه شورای امنیت شده باشد. در نتیجه توسعه برنامه‌های موشکی که ایران از آن صحبت می‌کند می‌تواند هم در حوزه فناوری باشد و هم در حوزه توسعه همکاری با کشورهایی باشد که به‌رغم تحریم‌های آمریکا و اروپا حاضرند با ایران در این حوزه‌ها کار کنند.
به نظر شما پایان محدودیت‌ها می‌تواند به‌عنوان یک موتور محرک برای ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای عمل کند یا خیر؟
من فکر نمی‌کنم که این موارد به یکدیگر ربط داشته باشند.
مذاکرات هسته‌ای بین ایران و 1+5 و مشخصاً بین ایران و آمریکا انجام می‌شود. طرف‌های اصلی در مذاکره ایران و آمریکا است و نیز گروه موسوم به 1+5. باید دید صرف‌نظر از منقضی شدن محدودیت‌های موشکی علیه ایران، آیا شرایط عمومی در ارتباط با مسائل بین ایران و آمریکا و ایران و اروپا به شکلی تحول پیدا می‌کند که مذاکرات برای احیای برجام از سر گرفته شود یا خیر. مذاکرات ایران و آمریکا به‌صورت غیرمستقیم در ماه‌های گذشته برای آن چیزی که گفته‌شده یک تفاهم نانوشته است انجام‌شده ولی برای احیای برجام بیش از یک سال است که مذاکراتی صورت نگرفته است. بنابراین رفع محدودیت‌های موشکی ربطی به موضوع مذاکره برای احیای برجام ندارد و مجموعه شرایط دیگری باید فراهم شود تا مذاکرات برای احیای برجام بتواند از سر گرفته شود.