پیامد شکل‌گیری موج سوم کرونا در کشور

ستاره صبح-

دکتر رضا ملک‌زاده، معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در گفت‌وگو با ستاره صبح در خصوص شیوع موج سوم کرونا در کشور با بازگشایی مدارس گفت: «تعطیلی مدارس یکی از مواردی بود که بعد از آغاز بحران کرونا در همه جای دنیا تجربه شد و مشخص شد یکی از عواملی که باعث انتشار ویروس کرونا می‌شود، فعالیت مدارس است. در این پروسه معمولاً بچه‌ها که به مدرسه می‌روند، ممکن است ویروس را به یکدیگر منتقل کنند. البته خود بچه‌ها در معرض خطر هستند، اما خطر اصلی انتشار ویروس در خانواده‌ها، به‌خصوص افراد مسن‌تر، و همچنین انتقال ویروس به معلمان و درنهایت انتقال به جامعه است. مطالعاتی که در دنیا وجود دارد نشان می‌دهد که تقریباً در هر کشوری که بازگشایی مدارس صورت گرفته، اپیدمی کرونا هم برگشته است. بنابراین این نگرانی وجود داشته و دارد و در ستاد ملی کرونا هم به‌طور مفصل درباره آن بحث شده است و قرار بر این بود در مناطقی که منطقه قرمز شناخته‌شده و سرعت شیوع ویروس در آن بالا بوده است، مدارس به‌صورت مجازی آغاز به فعالیت کنند. در بعضی از مناطق هم که مدارس کوچک بود و تعداد دانش‌آموزان اندک است، موضوع متفاوت است و با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی، کلاس‌های درس آغاز شده‌اند. نکته قابل‌تأمل این است که وقتی یک موضوع مهم مانند مدرسه رفتن نفی می‌شود، باید به عواقب و پیامدهای آن نیز فکر کرد. وقتی دانش‌آموزان به مدت طولانی به مدرسه نروند، دچار مشکلات اجتماعی می‌شوند. بررسی‌ها و مطالعاتی هم که در کشورهای مختلف صورت گرفته، نشان می‌دهد که مدرسه نرفتن، عوارضی برای کودکان از منظر رشد و همچنین مسائل اجتماعی‌ای که پیدا می‌کنند، دارد. بنابراین تصمیم بازگشایی مدارس، تصمیم مهمی بود که اکثر کشورهای دنیا هم بعد از موج اول کرونا، آن را اتخاذ کردند و مدارس را با حفظ پروتکل‌ها بازگشایی کردند. البته در مواردی که منجر به موج جدیدی از کرونا شد، مجدداً مدارس تعطیل شدند. این امیدواری وجود داشت که بازگشایی مدارس موجب آغاز پیک جدیدی از کرونا نشود؛ زیرا با توجه به تجمعات فراوانی که اخیراً در کشور شکل گرفت (اعم از کنکورهای سراسری، مسافرت‌های بین‌شهری و مراسم عزاداری) و دستورالعمل‌ها آن‌گونه که بایدوشاید رعایت نشد، اگر در پاییز و زمستان، با پیک جدید و فزاینده‌ای از کرونا مواجه شویم، ممکن است نظام سلامت و کادر زحمتکش درمان کشور دچار آسیب جدی شوند و نتوانند خدمات لازم را به بیماران کرونایی و سایر بیماران ارائه دهند. به هر ترتیب امیدواریم مدیران و معلمان عزیز با حفظ فاصله فیزیکی و کنترل استفاده از ماسک و الکل توسط دانش‌آموزان در مدارس، پیشگیری‌های لازم را به عمل آورند. به‌هرحال با توجه به این‌که بخش قابل‌توجهی از جامعه مستعد ابتلای به این بیماری هستند، این نگرانی برای همه ما وجود دارد که کشور با موج سومی از بیماری کرونا در فصل پاییز مواجه شود و علاوه بر تلفات بسیار زیاد، موجب آسیب به کادر درمان و نظام سلامت کشور شود.»
آمار بالای مرگ‌ومیر
دکتر حمید سوری، رئیس مرکز تحقیقات ارتقای ایمنی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفت‌وگو با ستاره صبح درخصوص بیم و امید جامعه پس از بازگشایی مدارس گفت: «رویکرد اپیدمیولوژی در شرایط کرونایی می‌گوید هر تجمعی ازجمله مدرسه می‌تواند در افزایش ابتلا و مرگ‌ومیر تأثیر داشته باشد؛ در هیچ کجای دنیا هم ادعا نمی‌شود که تمهیدات و پروتکل‌هایی که در خصوص تجمعات اتخاذ می‌شود، می‌تواند احتمال ابتلا را به صفر برساند. هرچند تلاش‌های متخصصان ایمنی بر این است که احتمال ابتلا به پایین‌ترین میزان ممکن برسد. ازآنجایی‌که در ایران ضمانتی بر حسن اجرای دستورالعمل‌ها وجود ندارد و ارزشیابی‌های تخصصی مناسب صورت نمی‌گیرد تا بتوان آن را تجزیه‌وتحلیل کرد، مسئولان دولتی ادعا می‌کنند که تجمعات مختلف ازجمله کنکورهای سراسری، مراسم مذهبی، سفرهای بین‌شهری و... را بدون مشکل پیش برده‌اند، درحالی‌که هنوز شاهد آمار سه‌رقمی مرگ‌ومیر ناشی از کرونا در کشور هستیم. متأسفانه میانگین تعداد مرگ ناشی از کرونا به ازای هر یک‌میلیون نفر در ایران، در مقایسه با میانگین جهانی، دو برابر است. این رقم نشان می‌دهد که ایران درزمینه کرونا شرایط خوبی ندارد و با هر یک از مداخلات نسنجیده مسئولان و تصمیم‌گیران، این شرایط می‌تواند بدتر شود. در چنین شرایطی باید یک تعادل منطقی بین بیم و امید در جامعه ایجاد شود تا علاوه بر رعایت پروتکل‌ها و حفظ ایمنی و سلامت افراد، روند عادی زندگی مختل نشود. فعالیت آموزشی مدارس و دانشگاه‌ها هم از این قاعده مستثنا نیست. این تصور که کودکان به کرونا مبتلا نمی‌شوند یا احتمال ابتلا و مرگ آن‌ها کم است، تصور غلطی است. اتفاقاً کودکان در انتقال و انتشار بیماری نقش بیشتری دارند. ضمن آن‌که نمی‌توان برای یک دانش‌آموز کلاس اولی همان پروتکلی را تعریف کرد که برای یک دانش‌آموز دبیرستانی تعریف می‌شود. تفاوت‌های رفتاری و درک کودکان و نوجوانان از اپیدمی کاملاً متفاوت است. درنتیجه این تفاوت‌ها باعث می‌شود حتی نتوان یک نسخه واحد برای دانش آموزان یک مدرسه تعریف کرد. البته در این خصوص خانواده‌ها و معلمان ضمن آن‌که باید آموزش‌های کافی را به فرزندان خود بدهند، نباید نگرانی‌های خود را به بچه‌ها منتقل کنند؛ زیرا آن‌ها نمی‌توانند این شرایط را به‌درستی درک کنند و درنتیجه سلامت روانی آن‌ها به خطر می‌افتد. اگر واقعاً اراده و خواست تمام و کمال در جامعه وجود داشته باشد، می‌توان امیدوار بود که حداقل بار روانی ناشی از اپیدمی را کمتر کرد تا دانش آموزان هم مانند سایر اقشار جامعه از این بحران به‌سلامت عبور کنند. مسئولان آموزش‌وپرورش هم لازم است در تک‌تک سطوح تصمیم‌گیری، ازنظر متخصصان و پزشکان بهره‌مند شوند تا از شعله‌ور شدن آتش اپیدمی کرونا جلوگیری کنند.»

اپیدمی همزمان با کرونا
دکتر مسعود مردانی، عضو کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به بروز موج سوم کرونا در کشور، گفت: «وزارت بهداشت اعلام کرده است که همه استان‌ها وضعیت قرمز دارند، بنابراین وضعیت، وضعیت خوبی نیست. حتماً خطر افزایش مرگ‌ومیرهای ناشی از کرونا وجود دارد، زمانی که موارد ابتلا به بیماری افزایش یابد، طبیعتاً موارد بستری هم بالا می‌رود. حال هرچقدر میزان‌ بستری بیشتر شود، میزان انتقال بیماران بدحال به آی سی یو بیشتر شده و ۵۰ درصد از بیمارانی که وارد آی سی یو می‌شوند، از بین می‌روند. همچنین ۹۰ درصد از بیمارانی که به ونتیلاتور متصل شوند نیز از بین می‌روند. باید توجه کرد که معمولاً بین ‌۸۰ تا ۸۵ درصد مبتلایان به کرونا بدون علامت بوده و می‌توانند در خانه استراحت کرده و بهبود یابند، اما ۱۵ درصد از مبتلایان علائم شدید دارند که بستری می‌شوند. حال از کل بیماران بستری، ۱۰ تا ۱۲ درصد بیمارانی که در بخش‌های بیمارستان بستری هستند، فوت می‌شوند. همچنین ۵۰ درصد از بیمارانی که وارد آی سی یو می‌شوند، از بین می‌روند و ۹۰ درصد از بیمارانی که به ونتیلاتور متصل شوند نیز از بین می‌روند. بنابراین با افزایش تعداد مبتلایان به کرونا، بدون شک با افزایش مرگ‌ومیر مواجه می‌شویم. باید توجه کرد که هنوز گردش قوی ویروس آنفلوانزا در کشور به ثبات نرسیده است. درعین‌حال باید توجه کرد که اگر کرونا و آنفلوانزا باهم و هم‌زمان اپیدمی شوند، ممکن است وضعیت بدتر شود. یک احتمال دیگر هم وجود دارد و آن این است که به دلیل استفاده گسترده مردم از ماسک، رعایت بهداشت فردی و اجتماعی و فاصله‌گذاری اجتماعی برای پیشگیری از ابتلا به کرونا، شاید میزان موارد ابتلا به آنفلوانزا کاهش یابد. باید دید که چه پیش می‌آید، رفتار مردم چگونه است، وضعیت واکسیناسیون آنفلوانزا و واکسینه شدن افراد در معرض خطر چگونه است. برای جلوگیری از تشدید کرونا توصیه‌ می‌شود که با رعایت اصول درست بهداشتی، مدارس فعالیت کنند، اگر مدرسه‌ای امکان رعایت موارد بهداشتی را ندارد، به آن تذکر داده شود و از آن‌ها بخواهند که آموزش را به‌صورت غیرحضوری پیش برند. درعین‌حال مردم جدا از سفرهای غیرضروری و شرکت در مهمانی‌های خانوادگی و مراسم عزا و عروسی خودداری کنند.   از طرفی دیگر اربعین را در پیش داریم و توصیه می‌شود که شرکت در مراسم‌های عزاداری و دسته‌ها بدون رعایت پروتکل‌ها ممنوع باشد.»

کرونا عامل تشنج
مینو صادقی، متخصص بیماری‌های عفونی در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه سلامت ایرنا افزود: «افرادی که دچار تب بالا می‌شوند باید سریع به مراکز درمانی انتقال یابند زیرا تب نشانه کرونا است و اگر درجه حرارت بدن بیشتر از ۳۷.۵ درجه سانتی‌گراد بود، حتماً باید از داروی ضد تب استفاده و در صورت ادامه دمای بالای بدن، به پزشک مراجعه کنید. تب به‌خودی‌خود باعث هیچ آسیبی نمی‌شود و حتی تشنج‌های ناشی از تب در پاسخ به افزایش ناگهانی دمای بدن  تقریباً بی‌ضرر هستند. اما در موارد نادر نیز، این امکان وجود دارد که فرد در طول تشنج، بزاق یا استفراغ خود را استنشاق کند و دچار سینه ‌پهلوی استنشاقی شود یا با سقوط کردن یا برخورد به سطوح سخت به خود آسیب برساند. داروهای تب‌بر می‌تواند به کاهش تب کمک کند، اما از بروز تشنج ناشی از تب جلوگیری نمی‌کند، افراد این عارضه را جدی بگیرند و از تشدید آن با مراجعه به پزشک جلوگیری کنند. اگر فردی کرونا  از نوع خفیف گرفت نیازی به درمان آن نیست، بسیاری از کسانی که به بیماری نوع خفیف این ویروس مبتلا می‌شوند، می‌توانند با خوردن مایعات، استراحت و خنک‌ نگه‌داشتن خود تب را پایین بیاورند، اگر دمای بدن افراد بیمار به بالاتر از ۴۰ درجه برسد و فرد احساس ناراحتی کند، بهتر است برای کاهش دمای بدن‌شان از مسکن‌ها استفاده شود و رد صورت تنگی نفس و درد در قفسه سینه باید به پزشک مراجعه شود. با توجه به اینکه به فصل سرما نزدیک می‌شویم و آنفلوانزا نیز از بیماری‌های شایع این فصل است و تب نیز از علائم آن بوده، افراد باوجود شرایط کرونایی باید اگر دچار تب شدند حتماً آن را جدی بگیرند. مردم باید به زندگی با کرونا خود را عادت دهند و استفاده از ماسک، مواد ضدعفونی‌کننده و شست‌وشوی مداوم دست‌ها باید نهادینه شود، همچنین همیاری و همکاری افراد جامعه با مسئولان بهداشتی کشور، کادر درمانی را نیز خرسند کرده و از بار سنگین بر دوش آن‌ها می‌کاهد.»