برای اوکراین، تنش‌های اخیر با آمریکا نقطه عطفی در جنگ سه‌ساله این کشور محسوب می‌شود. زلنسکی که تا پیش از این بر حمایت مطلق واشنگتن حساب باز کرده بود، اکنون با اولین نشانه‌های تغییر رویکرد دولت ترامپ روبه‌رو شده است.
ترامپ در نشست جنجالی کاخ سفید، رئیس‌جمهور اوکراین را به «بی‌احترامی به آمریکا» متهم کرد و گفت که او آماده صلح نیست. زلنسکی نیز که برای امضای توافقی درباره منابع معدنی اوکراین به واشنگتن سفر کرده بود، بدون رسیدن به نتیجه‌ای مشخص، کاخ سفید را ترک کرد.
اکنون سؤال کلیدی این است که آیا کی‌یف برای به‌دست آوردن دوباره حمایت واشنگتن، حاضر است به خواسته‌های ترامپ تن دهد؟ ترامپ پیش‌تر از اوکراین خواسته بود «مسیر صلح» را در پیش گیرد، اما مشخص نیست که این مسیر، در نهایت به چه سرنوشتی ختم خواهد شد. پذیرش این مسیر ممکن است به معنای شرایطی باشد که اوکراین آن را مطلوب نمی‌داند.
اروپا؛ بین تعهد و تردید
رهبران اروپایی بلافاصله پس از تنش در کاخ سفید، حمایت خود را از زلنسکی اعلام کردند. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه تأکید کرد که اروپا در کنار اوکراین خواهد ماند و اولاف شولتز، صدر اعظم آلمان، از لزوم یک راهکار مشترک برای «صلح پایدار و عادلانه» سخن گفت. اما واکنش‌های لفظی اروپا تا چه اندازه می‌تواند راهگشا باشد؟
چالش بزرگ اروپا همواره این بوده که میان بیانیه‌های سیاسی و اقدامات عملی شکاف وجود داشته است.
چالش بزرگ اروپا همواره این بوده که میان بیانیه‌های سیاسی و اقدامات عملی شکاف وجود داشته است. اکنون سؤال اساسی این است که آیا اروپا قادر خواهد بود راهکاری مستقل برای پایان جنگ اوکراین ارائه دهد؟
آیا اتحادیه اروپا می‌تواند بدون حمایت مستقیم آمریکا، یک سازوکار امنیتی پایدار برای اوکراین ایجاد کند؟ نشست رهبران اروپایی در لندن که قرار است روز یکشنبه برگزار شود، می‌تواند پاسخی برای این پرسش‌ها ارائه دهد.
آمریکا؛ سیاست «شرط و شروط» ترامپ
در سوی دیگر، دولت ترامپ به‌وضوح نشان داده که قصد ندارد بدون گرفتن امتیازهای مشخص از اوکراین، از این کشور حمایت کند. پس از دیدار پرتنش کاخ سفید، مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، از موضع ترامپ دفاع کرد و گفت که او «اهل معامله» است و اجازه نخواهد داد که واشنگتن «در یک توافق بد» گرفتار شود. او زلنسکی را متهم کرد که در تلاش‌ها برای دستیابی به صلح، «کارشکنی» کرده است.
ترامپ که پس از این ملاقات، کاخ سفید را به مقصد فلوریدا ترک کرد، تأکید داشت که تصمیم‌گیری نهایی درباره جنگ اوکراین به خود زلنسکی بستگی دارد و او باید «شرایط صلح را بپذیرد». این موضع‌گیری نگرانی‌های شدیدی در اروپا ایجاد کرده، چراکه می‌تواند به معنای فشار بیشتر بر اوکراین برای عقب‌نشینی از مواضعش باشد.
در این میان، به نظر می‌رسد که روسیه بزرگ‌ترین برنده تحولات اخیر است. ماریا زاخارووا سخنگوی وزارت خارجه روسیه در اظهاراتی با اشاره به اتفاقاتی که در نشست ترامپ و زلنسکی در کاخ سفید افتاد، گفت: «اینکه ترامپ و جی دی ونس معاون رئیس‌جمهور آمریکا چگونه خود را مهار کردند و بامشت و لگد به جان این قاتل (زلنسکی) نیفتادند، حاکی از معجزه قدرت توان خویشتنداری است.» رسانه‌های روسی نیز از «شکاف بی‌سابقه» در اردوگاه غرب استقبال کرده و برخی تحلیلگران روسی این تحولات را نشانه‌ای از تضعیف موضع متحدان اوکراین می‌دانند.
اروپا در آزمونی سرنوشت‌ساز
اکنون، شکاف ایجادشده میان واشنگتن و کی‌یف، چشم‌انداز جنگ اوکراین را مبهم‌تر از همیشه کرده است. ترامپ، زلنسکی را در یک دوگانگی قرار داده که یا باید به شرایط کاخ سفید برای صلح تن دهد، یا با کاهش حمایت‌های آمریکا، به جنگی فرسایشی ادامه دهد. در اروپا نیز رهبران در تلاشند تا موضعی واحد و مؤثر اتخاذ کنند، اما همچنان مشخص نیست که این موضع تا چه حد قابلیت اجرایی خواهد داشت.
نشست رهبران اروپایی فردا در لندن و پنجشنبه در بروکسل، نقطه عطفی در تصمیم‌گیری اروپا درباره جنگ اوکراین خواهد بود. آیا اروپا مسیر خود را از واشنگتن جدا خواهد کرد و راهکاری مستقل برای حمایت از کی‌یف ارائه خواهد داد؟ آیا کشورهای اروپایی آماده‌اند هزینه‌های افزایش حمایت نظامی از اوکراین را بپذیرند؟ یا همچنان در سایه سیاست‌های متزلزل آمریکا، بدون نقشه‌ای مشخص برای آینده، به مسیر خود ادامه خواهند داد؟
این تحولات نه‌تنها آینده جنگ اوکراین، بلکه سرنوشت اتحاد فراآتلانتیک را نیز در هاله‌ای از ابهام قرار داده است. اروپا باید تصمیم بگیرد که آیا همچنان به نقش پیرو در سیاست‌های آمریکا ادامه می‌دهد، یا اینکه برای نخستین بار، در مسیر خودمختاری راهبردی و امنیتی گام برمی‌دارد