خاطرات هاشمی رفسنجانی
8بهمن سال 1377: در منزل بودم. دیشب برف باریده است.كارها را به خانه آوردند. گزارش‌ها زیاد است. در گزارش‌هاى داخلى، تنازع دو خط بر سر ردصلاحیت جمعى از سران چپ است؛ اگر حل نشود، نزاع طولانى خواهد شد. در گزارش‌هاى خارجى، ادامه بحث و محاكمه [بیل] كلینتون در سناى آمریكا، ادامه بحران كوزوو و احتمال جنگ با دخالت ناتو، ادامه شورش و نزاع در اندونزى بین مسلمانان و مسیحیان و شروع بحث خودمختارى جزیره تیمور شرقى و زلزله شدید و مخرب در كلمبیا كه تلفات جانى آن به دو هزار نفر رسیده و مسئله احتمال تأسیس پایگاه نظامى آمریكا [در جمهوری آذربایجان] و مخالفت شدید روسیه، مورد توجه است.
انتقاد تند و علنی شاه از کارتر
مجله تایم در آخرین شماره ژانویه ۱۹۷۹ (بهمن ۱۳۵۷) خود نوشت: شاه كه تهران را ترک گفته و در مصر بسر می‌برد گفته است كارتر (رئیس‌جمهور وقت آمریكا) بود كه به او اشاره كرد اگر در برابر تظاهركنندگان و اعتصابات شدّت عمل نشان دهد نمی‌تواند روی حمایت آمریكا حساب كند. شاه افزوده بود مخالفان او كه متوجه این قضیه شده بودند بر شدت مخالفت و تظاهرات خیابانی و اعتصابات افزودند و اكثریت ساكت و بی تفاوت جامعه را هم به حركت درآوردند و امور کشور فلج شد. به نوشته تایم، شاه گفته بود: كارتر تصور می‌كند (می كرد) كه دیگر نیازی نیست كه ایران ژاندارم خلیج فارس باشد و این كار را ناوگان آمریكا بدون واسطه (بدون ایران) هم می‌تواند انجام دهد. به علاوه، کارتر گمان می‌کند (می کرد) که شاه تنها یک نفر است و با رفتن او، ایران متحد آمریکا باقی خواهد ماند و سد گسترش نفوذ مسکو در آسیای غربی و جنوبی نخواهد شکست. آینده ثابت خواهد کرد که چنین نخواهد بود. [تظاهرات منجر به انقلاب در پی انتشار نامه ساختگی احمد رشیدی مطلق در روزنامه اطلاعات در نهم ژانویه ۱۹۷۸ آغاز شده بود و یک سال طول کشیده بود.].
تصرف آذربایجان توسط روس
پس از شروع جنگ جهانی اول و تجاوز نیروهای عثمانی به آذربایجان ایران، دولت روسیه نیز قوای خود را وارد ایران نمود و برای تصرف شهرهای آذربایجان، بین قوای روس و عثمانی جنگ شدیدی درگرفت. در این نبرد سهمگین عده زیادی از مردم آذربایجان كشته و زخمی شدند و اموال آنان به غارت رفت تا این كه قوای روس بر سپاه عثمانی پیروز گشت و عثمانیها عقب نشینی كردند. قوای قزّاق روس در حالی به ایران هجوم آورده و در شهرها به تجاوزگری مشغول بودند، كه ایران از همان آغاز بیطرفی خود را اعلام كرده بود. روسها در این میان، شهرهای آذربایجان را آتش زده و مغازهها را غارت كردند. این واقعه در حالی صورت میگرفت كه دولت تزاری روسیه از سوی لنین سرنگون شده و دولت جدیدی با مرام كمونیستی قدرت را در دست گرفته بود. البته قوای قزاق روس كه این زمان در ایران بودند، ارتباطی با دولت جدید نداشته و هنوز به دولت تزار وفادار بودند.
مصدق شیلات دریای مازندران را ملی کرد
هشتم بهمن 1331 (28 ژانویه 1953) دكتر مصدق رئیس دولت وقت سادچیكوف سفیر شوروی در تهران را به دفتر خود فراخواند و با برخوردی بسیار دوستانه به او اطلاع داد كه از دو روز دیگر شیلات دریای مازندران در دست ایرانیان قرار خواهد گرفت و شوروی دیگر دستی در آن نخواهد داشت و خواسته است شخصا و حضورا این مطلب را به وی بگوید تا به مسکو منعكس كند که قطعا آن دولت (شوروی) در جریان قرار داشته است.