وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در سومین گزارش سیاستی خود با موضوع «رفع فقر مسکن در کشور» اعلام کرد در حدفاصل سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۱، تعداد خانوارهای مستأجر درگیر فقر در کشور رشدی ۴۸ درصدی داشته است.
بیش از یک‌میلیون خانوار زیرخط فقر
جزئیات مربوط به یافته‌های این گزارش نشان می‌دهد در سال ۱۴۰۱، بیش از یک‌میلیون خانوار مستأجر درگیر فقر در مناطق شهری (۸۲ درصد)، درآمدی کمتر از خط فقر داشته و ۲۳۳ هزار خانوار (۱۸ درصد) با اضافه شدن هزینۀ تأمین مسکن استیجاری به سبد هزینه آن‌ها، درگیر فقر شده‌اند.
با توجه به اینکه تنها ۸ درصد از خانوارهای مستأجر درگیر فقر در روستاها سکونت دارند، فقر مستأجران را بیشتر می‌توان پدیده‌ای شهری دانست. در مقابل، محرومیت مسکونی با ۲.۲ میلیون خانوار، چهره‌ای روستایی دارد.
فقر ۱۰۰ درصدی مستأجران
وضعیت فقر و محرومیت مسکن در استان‌های البرز و قم، ۱۰۰ درصد است یعنی مستأجران به دلیل درآمد اندک دچار فقر هستند. در استان‌های کردستان و آذربایجان غربی نرخ فقر ناشی از هزینه‌های تأمین مسکن استیجاری بالاست.
همچنین باوجود اسکان بیشترین تعداد خانوار مستأجر درگیر فقر در استان تهران، نرخ محرومیت مسکونی در این استان پایین و تنها ۵ درصد است درحالی‌که این نرخ در استان‌هایی مانند سیستان و بلوچستان نزدیک به ۶۰ درصد است.
نرخ محرومیت شدید مسکن
در این گزارش به نرخ محرومیت مسکونی شدید استانی در سال ۱۴۰۱ اشاره‌شده و به ترتیب استان‌های سیستان، گیلان، کرمان، گلستان، خراسان جنوبی، خراسان شمالی، هرمزگان، اردبیل، چهارمحال و بختیاری، بوشهر، کهگیلویه و بویراحمد، کرمانشاه، زنجان، لرستان، خوزستان، آذربایجان غربی، البرز و فارس بیشترین نرخ محرومیت شدید استانی رادارند.
کمک‌هزینه بلاعوض مسکن
وزارت تعاون در این گزارش پیشنهاد‌هایی سیاستی را برای رفع فقر و محرومیت مسکن در ایران مطرح کرده است.
سیاست‌هایی چون اعطای کمک‌هزینه بلاعوض، کنترل اجاره و تأمین اقلام ضروری، در کوتاه‌مدت به رفع مشکلات مرتبط با فقر مسکن یاری می‌رسانند.
کمک‌هزینه بلاعوض مسکن یکی از سیاست‌های سمت تقاضا با اعطای کمک نقدی بلاعوض (یا به‌صورت کالابرگ) بخشی از اجاره خانوارها را به‌صورت ماهانه و مستمر پوشش می‌دهد و برای حمایت از خانوارهای درگیر فقر ناشی از هزینه‌های تأمین مسکن مناسب است.
ارائه تسهیلات ارزان‌قیمت برای دهک‌های یکتا چهار درآمدی برای نوسازی و بهسازی واحدهای مسکونی، ارائه یارانه‌های ساخت‌وساز در فرایند صدور مجوزهای ساخت‌وساز و تکمیل زیرساخت‌های شهری در مناطقی که نرخ محرومیت مسکونی بالا دارند ازجمله اقدامات کلان این بخش است.