سهم هزینه مسکن در کشور به ۴۲.۴ درصد رسیده است. این در حالی است که بر اساس استانداردهای جهانی، خط فقر مسکن ۳۰ درصد است. سهم هزینه‌های مسکن با ورود متولدین دهه 60 به بازار تقاضا را از ۲۹.۲ درصد به ۴۲.۴ درصد رسیده است. این اتفاق از سال 80 تاکنون رخ داده است. پیش‌بینی می‌شود با کاهش تقاضای مسکن از سوی متولدین دهه 70، ۸۰ و ۹۰، قیمت مسکن سیر نزولی پیدا کند.
تعداد صاحب خانه‌ها
حدود ۶۷.۸ درصد از خانوارهای شهری، مالک زمین و ساختمان مسکونی خود هستند. اکثریت مردم در سال ۱۴۰۲ صاحب‌خانه هستند و هم زمین و هم سازه (ساختمان) را مالک‌اند. از سوی دیگر، اجاره‌نشین‌ها حدود ۱۵.۵ درصد از خانوارهای شهری را تشکیل می‌دهند. ۷.۵ درصد از خانوارها به‌صورت رهنی در مسکن زندگی می‌کنند. ۶.۷ درصد از خانوارها به‌صورت رایگان مسکن خود را تصرف کرده‌اند. این افراد مثل سکونت در خانه اقوام یا در خانه‌هایی که توسط کارفرما فراهم‌شده، بدون پرداخت هزینه سکونت دارند. ۱.۱ درصد خانوارها فقط مالک ساختمان هستند و مالک زمین نیستند. این شرایط بیشتر در آپارتمان‌های مشاع یا زمین‌هایی رخ می‌دهد که مالکیت زمین به‌صورت جداگانه از ساختمان است. حدود ۱ درصد خانوارها در دسته خدمت قرار می‌گیرند که فرد درازای ارائه خدمات (مثلاً به کارفرما) از مسکن استفاده می‌کند. فشارهای اقتصادی باعث افزایش اجاره‌نشینی شده است.
درصد اجاره‌نشینی
اجاره‌نشینی یکی از موضوعات مهم اقتصادی و اجتماعی در ایران است که در سال‌های اخیر تحت تأثیر عواملی همچون افزایش قیمت مسکن، تورم و تغییرات اقتصادی قرارگرفته است. حدود ۱۴.۱ درصد از خانوارهای دهک هزینه‌ای اول، ۱۹.۷ درصد از خانوارهای دهک هزینه‌ای دوم و ۲۰ درصد از خانوارهای دهک هزینه‌ای سوم اجاره‌نشین هستند. این در حالی است که ۱۱.۷ درصد از دهک هزینه‌ای دهم اجاره‌نشین هستند. درواقع در دهک‌های بالاتر میزان اجاره‌نشینی کمتر است.
هزینه مسکن در استان‌ها
بر اساس داده‌های مرکز آمار، خانوارهای شهری ساکن استان‌های تهران، فارس، البرز، زنجان و همدان بیشترین هزینه مسکن را در سال ۱۴۰۲ در بین استان‌های کشور داشته‌اند. تهرانی‌ها به‌طور متوسط هزینه‌ای معادل ۱۸۴ میلیون تومان برای هزینه مسکن خودپرداخت کرده‌اند و جایگاه اول بیشترین هزینه مسکن را به خود اختصاص دادند. پس‌ازآن ساکنان استان‌های فارس، البرز، زنجان و همدان به ترتیب به‌طور میانگین حدود ۱۰۰ میلیون تومان، ۹۶ میلیون تومان، ۷۵ میلیون تومان و ۷۵ میلیون تومان برای مسکن در سال ۱۴۰۲ بیشترین هزینه را کرده‌اند.
هزینه مسکن در5 استان
خانوارهای شهری ساکن استان‌های ایلام، سمنان، کهگیلویه و بویراحمد، کرمان و آذربایجان غربی به ترتیب با هزینه متوسط حدود ۳۶ میلیون تومان، ۳۶ میلیون تومان، ۳۸ میلیون تومان، ۳۹ میلیون تومان و ۳۹ میلیون تومان در سال گذشته، کمترین هزینه مسکن را داشته‌اند.
در سال گذشته، خانوارهای شهری ساکن استان تهران حدود ۵ برابر استان ایلام هزینه مسکن داشته‌اند.
مسکن و مشاغل
بر اساس داده‌های مرکز آمار، سرپرست خانوار‌هایی که کارفرما هستند حدود ۱۹۴ میلیون تومان در سال گذشته به‌طور متوسط صرف هزینه مسکن خود کردند. کارمندان دولتی نیز در سال گذشته به‌طور متوسط حدود ۹۷ میلیون تومان، افرادی که به‌طور مستقل مشغول به فعالیت هستند دارای هزینه متوسط مسکن به میزان ۸۰ میلیون تومان، کارمندان بخش خصوصی هزینه متوسط مسکن معادل ۶۸ میلیون تومان و کارمندان حوزه‌های تعاونی ۳۷ میلیون تومان صرف هزینه مسکن خودکرده‌اند.
فاصله اجاره‌بها در دهک‌ها
بر اساس داده‌های مرکز آمار، در سال ۱۴۰۲ به‌طور میانگین خانوارهای شهری به‌طورکلی حدود ۸۵ میلیون تومان در سال گذشته صرف هزینه اجاره‌بهای مسکن خودکرده‌اند. از سوی دیگر، خانوارهای شهری در دهک اول به‌طور متوسط حدود ۲۵ میلیون تومان برای هزینه اجاره‌بهای مسکن خود در سال ۱۴۰۲ صرف کرده‌اند. پس‌ازآن، دهک‌های هزینه‌ای دوم حدود ۳۶ میلیون تومان را صرف هزینه اجاره‌بهای مسکن خودکرده‌اند. دهک‌های هزینه‌ای سوم، به‌طور متوسط حدود ۴۳ میلیون تومان برای اجاره‌بهای مسکن هزینه کرده‌اند. دهک‌های هزینه‌ای چهارم، پنجم، ششم، هفتم، هشتم، نهم و دهم به ترتیب هزینه متوسطی معادل ۵۰ میلیون تومان، ۶۰ میلیون تومان، ۶۸ میلیون تومان، ۷۶ میلیون تومان، ۹۳ میلیون تومان، ۱۳۵ میلیون تومان و ۲۶۰ میلیون تومان را برای هزینه‌های اجاره‌بهای مسکن در سال گذشته پرداخت کرده‌اند. یعنی دهک هزینه دهم حدود ۱۰.۲ برابر دهک‌های هزینه‌ای اول برای اجاره‌بها هزینه کرده‌اند.