در این عرصه، کشورها با استفاده از ابزارهای سخت و نرم، در پی تغییر موازنه قدرت به نفع خود و تأمین منافع ملییشان در سایه آن هستند. این دست ابزارها میتوانند شامل حمایت از گروههای حامی، عملیات اطلاعاتی، اعمال تحریمها اقتصادی و حتی مداخله نظامی باشد. به عنوان مثال، مداخله نظامی روسیه در سوریه نشان داد که چگونه میدان میتواند به عنوان ابزاری برای حفظ منافع ملی و تغییر موازنه قدرت در یک منطقه مورد استفاده قرار گیرد. با این حال، دیپلماسی و میدان نباید به عنوان دو مقوله متضاد و جدا از هم در نظر گرفته شوند چرا که رابطه این دو از سه جنبه ذیل قابل توجه است.
دیپلماسی پیشنیاز میدان
دیپلماسی در بسیاری از موارد به عنوان پیشنیاز میدان عمل میکند. به عبارت دیگر، کشورها ابتدا سعی میکنند از طریق مذاکره و گفتوگو به اهداف خود دست یابند. اما در صورتی که دیپلماسی به نتیجه نرسد، ممکن است به استفاده از میدان رو آورند.
میدان پشتوانه دیپلماسی
میدان میتواند به عنوان پشتوانه دیپلماسی عمل کند. به عبارت دیگر، کشورها با نشان دادن قدرت و توانایی خود در میدان، میتوانند در مذاکرات دیپلماتیک دست بالا را داشته باشند.
دیپلماسی به عنوان ابزار مدیریت میدان
دیپلماسی میتواند به عنوان ابزاری برای مدیریت میدان مورد استفاده قرار گیرد. به عبارت دیگر، یک کشور میتواند با استفاده از دیپلماسی، از تشدید تنشها در میدان جلوگیری و به سمت حلوفصل مسالمتآمیز اختلافات حرکت کند.
پیشبینی آینده میدان و دیپلماسی در دولت چهاردهم
«حسن بهشتیپور»، تحلیلگر مسائل سیاست خارجی معتقد است که در دوره پزشکیان هماهنگی میان میدان و وزارت خارجه بیشتر خواهد شد. او میگوید: «در این دوره انتظار اینگونه است که هماهنگی بیشتری بین میدان و وزارت خارجه شکل بگیرد. هماهنگی میدان و وزارت خارجه، به نفع مردم است. در این بین امیدواریم رسانهها انتظار عملیات نظامی و تنش را به وجود نیاورند. آنچه مهم است، پاسخی بازدارنده و عمیق است.» رویکرد سیاست خارجی ایران در دولت پزشکیان به باور کارشناسان سیاسی، همراهی با میدان است. اما این همراه به معنای تسلط یکی بر دیگری نیست بلکه میدان و وزارت خارجه هر دو در قالب کاری خودشان به وظایفشان جهت حفظ منافع ملی عمل کنند. پاسخ ایران به اسرائیل و مذاکرات صلح غزه نیز در این بین پیش روی پزشکیان قرار داد که هر یک در جای خود میتواند سرنوشت منطقه را تغییر دهد.
دیپلماسی فعال
این کارشناس سیاست خارجی معتقد است که مذاکرات ایران با غرب هم تا زمان مشخص شدن تیم وزارت خارجه به طور جدی آغاز نخواهد شد. او در همین مورد میگوید: «مذاکرات ایران از زمانی شروع میشود که وزیرخارجه و تیم او شروع به کار کنند. این روند طول میکشد و بعد از آن ایران میتواند دیپلماسی فعالی را در پیش بگیرد تا بتواند سیاستهای ایران در منطقه و غرب تبیین شود. باید توضیح دقیقتری از سیاستها و اهداف ایران در منطقه و گفتوگو با غرب مطرح شود. نگاه ایران به صلح و ثبات باید تعریف شود. تیم وزارت خارجه که تشکیل شد و از حالت بلاتکلیفی و انتقالی عبور کرد، ابتکارات خارجی شکل میگیرد. دیپلماسی فعال تعارضی با میدان ندارد و هماهنگ با هم پیش میروند.»