حتی با انتشار خبر ترور اسماعیل هنیه قیمت بیت کوین ریزش پیدا کرد. وارن بافت، سرمایه گذار مشهور آمریکایی، 49 درصد از سهام اپل به ارزش ۸۴ میلیارد دلار را فروخت. این رفتارهای ریسک گریز در میان مردم طبیعی است و در نهایت به هوشی جمعی منجر می‌شود.
ریسک گریزی مردم
اتفاقاتی که پس از ترور اسماعیل هنیه در بازار بورس رخ داد تنها مختص ایران نیست و در مباحث اقتصادی به رفتارهای مالی بر می‌گردد. مردم فارغ از هر ملیت، فرهنگ و نژادی با کمی سواد اقتصادی در چنین شرایطی واکنش‌هایی نشان می‌دهند که ریسک گریز بودن را نشان می‌دهد. دلیل سقوط ارزش سهام در بازار بورس این است.
تنشی که در 25 فروردین تجربه کردیم به این شدت نبود و این ریزش‌ها ثبت نشدند و افزایش نرخ ارز مثل امروز نبود. این وضعیت به معنی احساس متفاوت مردم در این روزها یا عقلانی‌تر شدن رفتارها نیست، مسئله این است که با توجه به درک اقتصادی که در آن زیست می‌کنند، عمل کرده‌اند.
تنش در بورس
مردم کشور ما سواد مالی و اقتصادی آکادمیک و گسترده‌ای ندارند و الگوهای اقتصادی تکراری است، مردم همینقدر می‌دانند که ممکن است ایران درگیر جنگ شود یا با تحریم‌ها و محدودیت‌های مالی بین‌المللی روبه‌روشود. زندگی مردم در چند دهه اخیر آن‌ها را به خوبی با سیگنال های اقتصادی آشنا کرده و باعث وقوع ریزش در بورس شده است. نمی‌توان گفت این دیدگاه منفی است زیرا می‌بینیم در کشورهای پیشرفته با متوسط سواد مالی بالاتر نیز چنین رفتارهایی از سرمایه‌گذار دیده می‌شود.
ژاپن کشوری موفق است که سیاست‌هایی متفاوت از ایران دارد اما به دلیل ارتباط مالی تنگاتنگ بازرگانان و تجارش با اروپا و آمریکا تحت تأثیر این تنش قرار گرفته است.
از سویی ایران مشکلات اقتصادی دارد که جدا از مسائل و اخبار سیاسی، تأثیر منفی خود را بر بازار به جا گذاشته‌اند. یکی از معادن شناخته شده آهن در یزد هفته گذشته بخش بزرگی از فعالیت‌های خود را کنسل کرده و دیگر استخراج نمی‌کند. طبق ادعای این معدن فروشی ندارد که هزینه‌هایش را تأمین کند. این شرکت یک نمونه از شرکت‌های ایران است.
اعتماد به بورس
سهام شرکت‌هایی که پذیره نویسی شده و در بورس به طور رسمی معامله می‌شوند، کارگاه‌های تولیدی و بنگاه‌های خدماتی هستند. تمامی این مجموعه‌ها در افت قرار دارند. ایران قبل از این تنش نیز شرایط خوبی نداشت و نمی‌توانیم بگوییم با برطرف شدن این تنش و کسب اطمینان نسبت به شرایط بازار و شرایط صنعتی، بورس به حالت عادی برمی گردد.
سلامت سنج اقتصاد
ورشکستگی شرکت‌ها ربطی به تنش اخیر ندارد. اعتماد مردم به بورس فارغ از تنش‌های امروز، زمانی برمی گردد که رئیس‌جمهور منتخب با توجه به چینش کابینه در جهت عمل به وعده‌ها در خصوص رفع تحریم‌ها و حل مسئله اف ای تی اف برآید و مردم این حرکت‌ها را ببینند و شرکت‌ها سرپا و فعال شوند. در ان صورت بورس قوت می‌گیرد. بورس هر کشوری سلامت سنج اقتصاد آن کشور است. شاخص سلامتی هر اقتصادی با بورس اش سنجیده می‌شود. شاخص‌های بورس اروپا و آمریکا نیز در حال حاضر افت کرده است ولی این بورس‌ها در ماه‌های گذشته وضعیت نرمالی داشتند و بعد از این تنش باز به شرایط عادی بر می‌گردند.
گذر از تنش
آیا با برطرف شدن تنش اخیر، مشکلات گمرکی و مصائب صادرات و واردات ایران حل‌وفصل خواهد شد؟ آیا موضوع اف ای تی اف پذیرفته و اجرا خواهد شد؟ آیا تحریم‌ها از میان برداشته خواهد شد؟ اگر این مسائل حل شود یا در مسیر حل آن قرار بگیریم بعد از گذر از این تنش شرایط برایمان عادی خواهد شد. و حتی زمینه موفقیت برای اقتصاد ایران وجود دارد. اما ما جدا از تنش اخیر مشکلات حل نشده‌ای داریم که اجازه نمی‌دهد پس از این اقتصاد و بورس به شرایط عادی برگردیم.