ستاره صبح، فائزه صدر: جواد ظریف، رئیس شورای راهبری دولت چهاردهم با حضور در گفت و گوی ویژه خبری در تشریح فرایند انتخاب و معرفی وزرا گفت: «سعی کرده‌ایم روند انتخاب وزرا را شفاف کنیم، البته حتما بی نقص نیست و شروع پر فراز و نشیبی خواهد بود.» وزیر امور خارجه پیشین در سخنانش بر ائتلافی نبودن کابینه چهاردهم تاکید کرد. ظریف در شبکه خبر با اشاره به نگاه رئیس‌جمهور و شخصیت شجاع وی به یادآوری نقش ستاد های اصلاح‌طلبان در پیروزی مسعود پزشکیان پرداخت. وزرای پیشنهادی سوم مرداد به رئیس‌جمهور منتخب معرفی می‌شوند. در شرایطی که اقتصاد و معیشت به تحریم و محدودیت های بین‌المللی ایران گره خورده، نگاه منعطف به گفت‌وگو با غرب، تحریم و موضوع اف ای تی اف؛ به انتظار جامعه از رئیس‌جمهور و دولت آینده تبدیل شده است. ستاره صبح در گفت‌وگو با حسن بهشتی پور، پژوهشگر و کارشناس حوزه سیاست خارجی به بررسی این موضوع پرداخته که در ادامه می‌خوانید:
آیا تشکیل شورای راهبری انتخاب اعضای کابینه می‌تواند وعده فراجناحی و متخصص گرایی در دولت چهاردهم را عملی کند یا خیر؟
پس از مرحله اول کسی انتخاب شده که کاردان است. کسانی به عنوان اعضای شورای راهبردی معرفی شده‌اند که کارشناس و با تجربه‌اند. نتیجه بررسی و مشورت این افراد می‌توانند به انتخاب گزینه های درستی منتهی شود.
در مورد وزیر امور خارجه، به مشخصاتی نیاز است که باید در فرد مورد نظر احراز شود. جناح بندی سیاسی فرقی ندارد باید وزیر امور خارجه برخی مشخصات را داشته باشد. این وزیر از مهم‌ترین افراد کابینه است و فراجناحی بودن می‌تواند اولین مشخصه وزیر امور خارجه باشد. چون مسئله سیاست خارجی دنبال کردن منافع ملی است.
افرادی که در شورای راهبردی فعالیت می‌کنند دلسوز و کارشناس هستند. تصمیم آنها انتخاب بهترین گزینه‌ها و توجه به ویژگی مدیر و مدبر بودن است. وگرنه مدت‌ها از کار و زندگی زدن سودی برای کسی ندارد این افراد برای تشکیل کابینه‌ای قوی کار می‌کنند.
اجرای ایده های جدید برای تحقق اهداف دولت و برطرف کردن مشکلات کشور، اقدام مبارکی است. مهم است که افراد را با ارزیابی های واقع بینانه نه با سفارش و توصیه انتخاب کنیم.
کمیته‌هایی که تشکیل شده‌اند توانایی های افراد را می‌سنجند و با امتیاز دهی برترین گزینه را انتخاب می‌کنند. درحالیکه قبلا شاهد معرفی افراد بدون توجه به توانایی و صرفا به دلیل نزدکی به گروه سیاسی حاکم بودیم.
با توجه به مشکلاتی که در سیاست خارجی وجود دارد، سکاندار این حوزه به چه ویژگیهایی نیاز دارد؟
وزیر امور خارجه باید مدیری توانمند باشد، زیرا در این وزارت نیروهای کارشناس تربیت می‌شوند و بدنه متخصص و شایسته‌ای وجود دارد، مسئله استفاده درست از این نیروها است.
دانش و سرمایه انسانی خوبی در وزارت امور خارجه وجود دارد. این نیروی کارآمد به فراز و فرود سیاست خارجی اشراف خوبی دارد. باید از دریافت و اطلاعات این نیروها استفاده شود.
استفاده از نیروی کارشناس، ساماندهی و توزیع مناسب این نیروهای متخصص در کشور های مختلف وظیفه‌ای بر عهده وزیر امور خارجه است. این مجموعه باید در راستای اهداف کشور کار کنند. اگر سیاست خارجی باید براساس عزت، حکمت و مصلحت برنامه ریزی و اجرا شود، باید از این اکثریت پر تجربه و توانمند که شناخت درستی از جهان امروز دارند استفاده به جا و مناسبی داشت.
وزیر امور خارجه باید ویژگی دید کلان و بین‌المللی داشته باشد. تشخیص مناسبات قدرت در نظام بین‌المللی کنونی دیگر مشخصه وزیر امور خارجه است. جهان امروز، جهان گذار است. دنیا از تک قطبی به سمت جهانی چند جانبه نگر و بی قطبی حرکت کرده است. در چنین فضایی نباید وزیر امور خارجه کشور مهمی مثل ایران در دوران جنگ سرد سیر کند. دید کلان نگر ارزیابی دقیقی از جهان در حال گذار به وزیر امور خارجه می‌دهد و او باید این دریافت را به جامعه و ارکان تصمیم گیر منتقل کند. برداشت دقیق از مناسبات قدرت به حوزه تصمیم گیر و سیاست‌گذار کمک می‌کند تا انتخاب های درستی انجام بدهد.
شناخت درست جایگاه ایران در این جهان به ما کمک می‌کند زیرا کشور به واقع بینی در روابط خارجی نیاز دارد. نباید خودمان را بیش از آن که هستیم ببینیم و همچنین نباید خود کم بینی داشته باشیم. شعارهایی داده شده که توان اجرای آن را نداشتیم که ناشی از خود بزرگ بینی بیش از حد بود و در دوره‌هایی از توانایی های خود غافل بودیم.
وزیر امور خارجه نباید وارد درگیری های جناحی داخلی شود و همچنین گروه‌ها و احزاب نباید او را درگیر کنند همه باید وزیر امور خارجه را به عنوان نیرویی کارآمد و متخصص در جهت تأمین منافع ملی بشناسند. وزیر امور خارجه کارگزار یک حزب و جریان سیاسی نیست که به طور مثال نگاه های تند آنها را در حوزه سیاست خارجی پشتیبانی و اجرا کند.
با توجه به اتمام مأموریت دموکرات‌ها در کاخ سفید و احتمال حضور مجدد ترامپ در قدرت باید گفت فرصت های طلایی گفت‌وگو با غرب در سه سال گذشته از دست رفته است و با وجود باز بودن باب مذاکرات، در دولت سیزدهم از این ظرفیت استقبال نشد. شرایط در انتخاب و معرفی وزرا چه الزاماتی برای رئیس‌جمهور به همراه خواهد داشت؟ آیا مذاکره با غرب در انتخاب سکاندار تیم سیاست خارجه در نظر گرفته خواهد شد یا نه؟
باید و نباید سیاست خارجی در شورای عالی امنیت ملی و زیر نظر رهبری تصمیم گرفته می‌شود. هر دولتی از جمله دولت چهاردهم مجری سیاست‌ها است.
البته رئیس‌جمهور به عنوان رئیس شورای عالی امنیت ملی نقش مهمی در تصمیم گیری‌ها دارد، ولی رئیس دولت به تنهایی عمل نمی‌کند. طبق اصل 176 قانون اساسی در موضوعات کلان شورای عالی امنیت ملی تصمیم گیر است.
مذاکره با غرب مسئله‌ای کلان است و در حیطه اختیارات دولت نیست. ضمن اینکه تصمیم گیرنده نهایی شخص رهبر است نه رئیس‌جمهور.
تصور دولت قبلی از برجام این بود که گویی این توافق برای پایان گرفتن تحریم‌ها امضا شده ولی برجام در واقعیت وجوه مختلفی را در بر می‌گرفت و بده بستانی دو طرفه بود. یکی از مهم‌ترین وجوه برجام خروج ایران از وضعیت فصل هفتمی شورای امنیت بود که در دولت قبل به این وجه توافق دقت نمی‌شد.
ماده 41 فصص هفتم شورای امنیت ایران را تهدید کننده صلح و امنیت جهانی معرفی کرده بود و وضعیتی خطرناک برای کشور ایجاد شده بود. یکی از جنبه های تلاش تیم مذاکره کننده ایران در گفت‌وگو های برجام، بر طرف کردن خطر بود که در داخل به این وجه توجه نشد.
باور دولت قبل این بود که گروهی اقتصاد ایران را به مذاکره با غرب گره زده است و اگر این گره را ببرند و از گفت‌وگو با غرب فاصله بگیرند وابستگی اقتصاد به مذاکرات را از بین برده‌اند، اما بعد از قبول مسئولیت متوجه واقعیت ها، طبیعت اقتصاد و روابط نانوشته بین اقتصاد و سیاست خارجی شدند.
دولت دوازدهم با اشراف بر این موضوع مذاکرات را جدی گرفته بود و تا اسفند 1400 گفت‌وگو‌ها را به نتیجه رسانده بود ولی عده‌ای تندرو در داخل تلاش کردند مذاکرات به نتیجه نرسد و موفق شدند. امروز نقش تحریم بر معیشت، و سهم سیاست خارجی در اقتصاد به خوبی مشخص شده است. دیگر کسی نمی‌تواند ادعا کند که سفره مردم را به تحریم گره نمی‌زنیم و تأثیر تحریم 20 درصد است و چه و چه.