عصر روز یکشنبه صلاحیت شش نفر از نامزدهای ریاست جمهوری از طرف شورای نگهبان اعلام شد. رسانه ملی با اعلام برنامه‌هایی در جهت گرم کردن تنور انتخابات شروع به فعالیت کرد. از نظر نگارنده نکاتی در موضوع مشارکت مطرح است.
مشارکت سیاسی به معنای اقبال و توجه عمومی به حوزه سیاسی و سپردن امور به دست سیاست گذاران مورد اعتماد در سطوح خرد و کلان است. در این میان نقش رسانه های جمعی مانند صدا و سیمای جمهوری اسلامی در انتخابات ریاست جمهوری و مناظره های نامزد های انتخاباتی در سال های گذشته تأثیر فراوانی در شکل و تعداد مشارکت کنندگان داشت.
اما در انتخاباتریاست جمهوری ۱۴۰۰ و همچنین انتخابات مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری در سال 98 و ۱۴۰۲ با وجود مناظره و بحث های انتخاباتی، این شیوه نتوانست مانند گذشته در مشارکت مردم پای صندوق های رأی اثر گذاری مهمی داشته باشد.
بنابر آمار در انتخابات دوره دهم میزان مشارکت قبل از مناظرات ۶۱ درصد بود و بعد از آن به ۸۱ درصد افزایش یافت، و یا در دوره یازدهم مشارکت از حدود ۵۳ درصد به حدود ۷۳ درصد افزایش داشت.
بر این اساس تأثیر گذاری رسانه، زمانی واقعیت پیدا می کند که اعتماد رسانه ای وجود داشته باشد، همین موضوع بر روند مشارکت در انتخابات ها با شاخص های صداقت، شفافیت، جذابیت، بی طرفی و حتی شکل سانسور، بر مخاطب نیز تأثیر گذار است.
سؤال اصلی این است که آیا مشارکت وسیله رسیدن به هدفی مشخص برای فرد یا گروهی خاص، در جهت رسیدن به منابع قدرت و ثروت است که بدون شک فساد آور و در عین حال استبداد آفرین است، یا مفهوم مشارکت در واقع آگاهی دادن به شهروندان برای بر عهده گرفتن مسئولیت های دو سویه در سطوح فردی و اجتماعی است؟
مشارکت از لحاظ لغوی به معنای شرکت دو جانبه و متقابل افراد برای انجام امری خاص می‌‌باشد. در عصری که هر لحظه شکل ارتباطات قوی تر، جدید تر و جذاب تر می‌‌شود؛ بدون شک فضای رسانه مجازی و غیر مجازی پررنگ تر از قبل مورد استفاده و یا سوء استفاده قرار می‌‌گیرد.
بدون شک با بررسی ابعاد موضوع علل عدم توفیق در مشارکت مردم را می‌‌توان واکاوی کرد. مشارکت را می‌‌توان در سه محور تثبیت و پایداری اصل نظام، توسعه نظام و همچنین شکلی از جامعه مدنی که با آرامش و امید به آینده بدون استرس برای همگان قابل فهم است تقسیم کرد.
از نتایج اجتماعی و مدنی مشارکت: مشروعیت و مقبولیت در بین آحاد مردم، محدود کردن دولت و گردش قدرت، ایجاد احزاب قوی، انتخابات آزاد، تفکیک قوا، پاسخ‌گویی مدیران، احترام به کرامت انسانی و مالکیت خصوصی، شفافیت عملکردها در داخل و خارج از مرزها و قانون مداری است.
مناظره در لغت به معنای مباحثه و بحث با یکدیگر درباره حقیقت و ماهیت چیزی یا سؤال و جواب کردن است. در حقیقت مکالمه و گفت‌وگویی است که دو طرف بنابر قواعدی معین با استدلال، برتری و فضیلت خویش را بر دیگری به اثبات می‌‌رسانند.
فرق مناظره و مجادله را فراموش نکنیم، که مجادله با خصومت، داد و بیداد، مشاجره و ستیزه جویی همراه است. از مفهوم آیات روایات و تفاسیر منابع دینی این گونه استنباط می‌‌شود که حتی الامکان از مجادله و مناظره باید پرهیز کرد مگر زمانی که برای اثبات حقانیت یا باطل بودن نظر مخالف، راهی به جز مناظره باقی نماند.
لذا بنابر موازین دین اسلام در صورت نیاز به افزایش آگاهی با مناظره (جدال احسن) بر مبنای تکلیف الهی، جهت اثبات حق و حقیقت و در راستای رضای خداوند با رعایت اخلاق و کرامت انسانی باشد.
اما آنچه به عنوان (جدال غیر احسن) نفی شده است، عبارت است از اثبات خود و نفی دیگران به هر وسیله ای بدون تعهد و مراعات اصول اخلاقی، با استفاده از سفسطه گری و مغالطه در جهت غلبه بر حریف به هر شکل و وسیله ای که باعث کتمان حقیقت و ایجاد کینه و دشمنی، با توهین، افترا و دروغ می شود.
امر مناظره سالم و قابل تحسین است به شرطی که از درون آن چالش ها با آمار و ارقام روشن شود، نه بر اساس جو سازی و منافع سیاسی و... شخصی و گروهی و حذف مخالفین.
آنچه از نظر نگارنده در اولویت است عبارت از تولید ثروت، رشد و توسعه پایدار در زمینه علم، صنعت، اقتصاد، رفاه عمومی، امید به آینده و حفظ کرامت انسانی در جهت منافع کشور و آحاد مردم است.
رشد و توسعه امری جمعی است که بدون تعامل و یادگیری با خودی و غیر خودی به دست نمی‌‌آید. تعامل یعنی با دیگری گفت‌وگو کردن، به هم گوش کردن، از یکدیگر آموختن. بر هم اثر گذاردن و از هم تأثیر پذیرفتن، که با نگاهی مثبت همراه است.
بنابر یک ضرب المثل "اگر می خواهی تند بروی، تنها برو ولی اگر می خواهی به افق های دور دست برسی، با هم و با دیگران حرکت کن". بدون شک مدیریت آینده کشور از آن ملت است و باید اعتماد از دست رفته کسانی را که به آینده امیدی ندارند در عمل به جامعه باز گرداند. این وظیفه چهاردهمین رئیس‌جمهور ایران است.