ایران دارای اقلیم گرم و خشک است، به همین دلیل امسال زودتر وارد فصل گرما شده است. پیامد گرم شدن هوا که روز جمعه در اهواز 50 درجه بود خطر ابتلا به گرمازدگی را برای همه به ویژه سالمندان و کودکان به دنبال دارد. در چند روز گذشته بیش از ۵۰ نفر بر اثر گرمازدگی در هند جان باختند و ۲۰۰ نفر در بیمارستان بستری‌شده‌اند. موج گرمای شدید اکثر مناطق جنوب آسیا را فراگرفته است. طی چند روز گذشته، درجه هوا به ویژه در بخش‌هایی از دهلی تا ۵۳ درجه سانتی‌گراد افزایش یافت که این میزان ۱۰ درجه سانتی‌گراد بالاتر از حد نرمال سال های قبل بوده است. گزارش پیش رو به نشانه‌ها و درمان بیماری گرمازدگی پرداخته است:
گرمازدگی جدی‌ترین شکل آسیب گرمایی است که در صورت عدم رسیدگی به آن می‌تواند منجر به مرگ شود. گرمازدگی شدید می‌تواند باعث آسیب به مغز و سایر اندام‌های داخلی شود. عمدتاً افراد بالای ۵۰ سال را تحت تأثیر گرمازدگی در فصل تابستان قرار می‌گیرند. به گفته متخصصان، افراد کهن‌سال، نوزادان و افرادی که نوع خاصی از داروها را مصرف می‌کنند، بیشتر مستعد ابتلا به گرمازدگی هستند. گرمازدگی به سرعت بروز می‌کند و در صورت بروز کردن، نیاز به درمان فوری دارد تا آسیبی متوجه فرد گرمازده نشود.
گرمازدگی چیست؟
گرمازدگی، درجه حرارت بالای ۴۰ درجه بدن است که با عوارض مربوط به دستگاه عصبی مرکزی پس از قرار گرفتن در معرض دماهای بالا همراه است. گرمازدگی در اثر نرسیدن آب کافی به بدن در گرمای بالا، منجر به نقص در دستگاه کنترل درجه حرارت بدن می‌شود. علائم شایع گرمازدگی شامل حالت تهوع، تشنج، گیجی، گمراهی و گاهی اوقات از دست دادن هوشیاری یا کما است. گرمازدگی درنتیجه قرار گرفتن در معرض تابش نور خورشید به مدت طولانی، بیش از حد و به‌طور کنترل نشده و در صورتی که فرد برای کاهش دمای بدن به‌اندازه کافی عرق نکند، بروز می‌کند.
گرمازدگی
گرمازدگی در بیشتر مواقع در افراد مسن که در آپارتمان یا خانه‌هایی زندگی می‌کنند که تهویه هوای خوبی ندارد، رخ می‌دهد. سایر گروه‌های پرخطر شامل افراد در هر سنی هستند که به‌اندازه کافی آب نمی‌نوشند، بیماری‌های مزمن دارند یا مقدار زیادی الکل می‌نوشند.
نشانه‌های گرمازدگی
افزایش دمای هسته مرکزی بدن به ۴۰ درجه سانتی‌گراد و بیشتر، تغییر حالت‌های روحی مانند آشفتگی، بی‌قراری، گیجی، تحریک‌پذیری، تشنج و کما، تغییر در عادت عرق کردن پوست، خشک شدن پوست، تهوع و استفراغ، قرمزی پوست، تنفس سریع (نفس‌نفس زدن)، افزایش ضربان قلب و سردرد، ازجمله شاخص‌ترین علائم گرمازدگی است. سرگیجه، حالت تهوع و استفراغ در روزهای خیلی گرم معمولاً جزو نشانه‌های گرمازدگی هستند. حتماً با اورژانس تماس بگیرید و تا رسیدن آنها، روی خودتان یا فرد گرمازده آب بپاشید و خنک نگه‌دارید. یکی از علائم دیگر گرمازدگی سردرد شدید است. درواقع در صورت گرمازدگی، فرد احساس خفگی می‌کند، درنتیجه اکسیژن کافی به مغز نمی‌رسد و سردردهای شدیدی بروز می‌کند. این سردردها همچنین در اثر کم آبی بدن ناشی از گرمازدگی نیز رخ می‌دهد. در این شرایط حتماً با اورژانس تماس بگیرید. فرد گرمازده را خنک نگه‌دارید. بهتر است بدن وی را با یخ یا آب خنک مرطوب و خنک‌کنید.
از حال رفتن و بی‌هوشی نیز جزو نشانه‌های شدید گرمازدگی است. این مسئله زمانی بروز می‌کند که دیگر علائم گرمازدگی مشخص نشده یا نادیده گرفته شوند در هر حال لازم است با اورژانس تماس بگیرید.
نوشیدن مایعات سرد
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی توصیه کرد: اگر در معرض گرما قرار گرفتید خاک شیر، تخم شربتی و شربت آب‌لیمو خنک استفاده کنید، کودکان زیر ۵ سال و افراد سالمند را به‌هیچ‌عنوان در گرما از منزل خارج نکنید چون حرارت برای این افراد قابل‌تحمل نیست، همچنین در فصل‌های گرم به مناطق گرمسیر سفر نکنید.
دکتر علی امینی توصیه کرد: در فصل گرما تا جایی که امکان دارد از لباس‌هایی استفاده کنید که گردش هوا را آسان‌تر می‌کند. بیماران کلیوی، مبتلایان به بیماری‌های دیابتی، قلبی، سالمندان و کسانی که تنظیم حرارت بدنشان دچار اشکال است بیش از سایرین در معرض ابتلا به گرمازدگی هستند، ضعف بی‌حالی، تشنگی و گاهی کاهش هوشیاری و گیجی ازجمله نشانه‌های گرمازدگی است. حرارت بدن را با کمک حوله‌های ولرم خنک کرده و هرگز یک‌باره سعی نکنید با آب سرد دمای بدن را کاهش دهید.
خطر گرمازدگی در سالمندان
در سالمندان خون‌رسانی در پوست کاهش می‌یابد و درنتیجه تعریق نیز کمتر اتفاق می‌افتد، بنابراین گرما در بدن ماندگار می‌شود و ممکن است به سکته‌های قلبی و مغزی بینجامد. سالمندان در صورت بروز هرگونه علائم نگران‌کننده ناشی از گرمازدگی مانند تشدید حالت‌های تپش قلب، تنگی نفس شدید، سردرد شدید یا تهوع و استفراغ باید فوراً به پزشک مراجعه کنند.
درمان گرمازدگی
رئیس اداره سلامت کودکان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز در گفت‌وگویی شیرخواران و کودکان زیر ۵ سال را آسیب‌پذیرترین گروه سنی نسبت به تغییرات دمای محیط دانست و توصیه‌های بهداشتی برای پیشگیری از گرمازدگی ارائه کرد. حمیدرضا لر نژاد، گفت: افزایش دمای بدن و داغی و قرمزی پوست، فرورفتگی چشم‌ها، استفراغ یا اسهال و کم شدن ادرار، نبض ضعیف و تنفس تند، گریه و بی‌قراری و تحریک‌پذیری و بی‌حالی و کاهش هوشیاری علائم گرمازدگی در کودکان است. کم بودن توانایی بدن برای تنظیم دما، مصرف کم مایعات و شیر، پوشیدن لباس زیاد و تنگ، غفلت از کودک و رها شدن در فضای گرم و بسته نظیر خودرو، مصرف برخی داروها، ابتلا به برخی بیماری‌های زمینه‌ای مثل دیابت کودکان، بیماری فیبروزکیستیک، کلیوی، اسهال مزمن و برخی موارد دیگر مانند کم‌وزنی یا اضافه‌وزن در بروز گرمازدگی در کودکان مؤثر هستند. خطر در گرمازدگی کودکان خطر کم آبی است که در صورت عدم مراقبت کافی می‌تواند منجر به مرگ کودک شود، زمانی که کودک دچار کم آبی می‌شود، ابتدا بی‌قرار و تحریک‌پذیر می‌شود و اگر کم آبی ادامه پیدا کند کودک خواب‌آلوده یا دچار عدم هوشیاری می‌شود. وی توصیه کرد: لباس‌های کودک را کم کرده و از لباس‌های گشاد و نخی استفاده کنید. کودک را از نظر تب، احساس داغی و یا درجه حرارت زیر بغل بالای ۳۷.۴ درجه سانتی‌گراد کنترل کنید.