نارضایتی علت مهاجرت
مهاجرت پدیده‌ای است که همه اقشار را در برمی‌گیرد. چرا باید فقط از عنوان نخبگان برای بررسی وضعیت مهاجرت استفاده کنیم؟ نباید افراد را ارزش‌گذاری کنیم. با این نوع رویکرد به مسئله، حق سرزمین برای افراد نادیده گرفته می‌شود. در ایران، مهاجرت با امر پیشرفت و موفقیت پیوند خورده است. یعنی وقتی می‌بینیم کسی مهاجرت کرده است، ناخودآگاه او را فرد موفقی می‌دانیم. او را کسی می‌دانیم که توانسته است خود را از این شرایط نجات دهد. مهاجرت پدیده‌ای است که نمی‌توان از آن پیشگیری کرد، اما از منظر جامعه‌شناسی می‌توان به دلایل آن پرداخت. مهم‌ترین ویژگی یک جامعه مهاجرفرست، نارضایتی است. در دوره‌هایی که این نارضایتی کم یا زیاد می‌شود، روند مهاجرت هم تغییر می‌کند.
مهاجرت یک راه حل
مهاجرت در مرحله نخست یک انتخاب فردی است، اما در بزنگاه‌هایی از تاریخ این راه‌حل به این دلیل است که امکان اتخاذ راه‌حل جمعی وجود ندارد. مهاجرت برای نظام سیاسی به راه‌حلی برای خلاص شدن از دست فرد ناراضی تبدیل شده است. به عبارتی در تریبون‌های رسمی گفته می‌شود که اگر از قوانین ما ناراضی هستید، می‌توانید از کشور بروید!
نابرابری در جامعه پزشکی
مهاجرت پزشکان به عنوان بخشی از سرمایه نظام سلامت، موضوع قابل توجه است. قبلا درباره مهاجرت پزشکان پژوهشی انجام دادم که در انجمن جمعیت‌شناسی ایران منتشر شد. یکی از عوامل مهاجرت شرایط شغلی نامطلوب و وضعیت معیشتی نا مناسب است. در جامعه پزشکی نابرابری وجود دارد. می‌توان گفت برای برخی یک گونه اشرافیت پزشکی شکل گرفته که در اقلیت هستند. پزشکان عمومی درآمد کمی دارند. درآمد پزشکان و جراحان در ایالات متحده امریکا به طور متوسط حدود 239 هزار دلار در سال است. در حالی‌که درآمد سالانه پزشک عمومی در ایران سالانه حدود 3500 دلار است! مشکلات معیشتی پزشکان را به محاسبه وادار می‌کند. وقتی می‌بینند که درکشورهای دیگر شرایط بهتر است، مهاجرت می‌کنند. وزارت بهداشت برای حل مشکلات مناطق محروم پزشکان را به مناطق محروم می فرستد که این موضوع برای پزشکان ناگوار است. اما در این مناطق محرومیت‌زدایی صورت نگرفته است .
شرایط نامطلوب ادامه تحصیل
فاجعه ادامه تحصیل، خودکشی رزیدنت‌ها (دستیاران پزشکی) است. این نشان می‌دهد که وضعیت ادامه تحصیل در ایران غیرمنصفانه و غیرقابل تحمل است که برخی را به سمت خودکشی می‌کشاند. از دیگر عوامل مهاجرت، تنزل جایگاه پزشکان است. ممکن است پزشکان دچار فساد مالی، فرار مالیاتی و... شوند. اما اینکه بیایم یک گروه شغلی را به صورت مکرر و عامدانه تخریب کنیم، نتایج مطلوب نخواهد داشت. خشونت علیه پزشکان در ایران زیاد شده است. گاهی هم فیلم‌هایی از حمله به پزشکان و کادر درمان منتشر می‌شود. اما اقدامی برای پیشگیری از این خشونت‌ها انجام نمی‌شود. موضوع دیگر فقدان انگیزه و پیشرفت نکردن است. دانشجویان معتقدند که هر چقدر تلاش کنند، پیشرفت نمی‌کنند. وقتی این تعداد زیاد بازمانده از تحصیل داریم، نشان می‌دهد که انگیزه‌ای برای پیشرفت از طریق تحصیل ندارند. موضوع دیگر شرایط سیاسی و اقتصادی کشور و مقایسه با وضعیت کشورهای دیگر است. این عوامل باعث شده مهاجرت افزایش یابد.