ستاره صبح:رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که روز جمعه به تهران آمد در نشست خبری مشترک با محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی گفت:« توافق خوبی که قرار است به آن برسیم به احیای برجام کمک خواهد کرد باید تضمین‌های ایران را دریافت کنیم.»رئیس سازمان انرژی اتمی نیز در این نشست خبری گفت:« مطمئنم گفتگوها به صورت پایدار تاثیرگذار خواهد بود».این سخنان در حالی مطرح می شود که ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در آخرین نشست خبری خود گفته بود مذاکرات درباره برجام از دستور کار آمریکا خارج شده است.در ارتباط با این موضوع ستاره صبح گفتگویی با جاوید قربان اوغلی دیپلمات پیشین انجام داده که در ادامه می خوانید:
ارزیابی شما از سخنان گروسی چیست؟به نظر شما بین آمریکا و اژانس اختلاف نظر وجود دارد یا خیر؟
مسئله مذاکرات و ادعاها را به چند بخش می توان تقسیم کرد.نکته اول این است که بدون حل اختلافات ایران با اژانس امکان احیای برجام وجود ندارد.
بنابراین سخن گروسی درست است که اگر بخواهیم به برجام برگردیم مقدمه اجتناب ناپذیر آن حل مشکلات ایران با آژانس است.در سال 2015 هم همین گونه بود.ایران در سال 2015 از طرفی مسائل خود را با اژانس حل کرد و از طرفی با غرب به ویژه آمریکا توافق سیاسی کرد.در آن زمان کشورهای غربی به اژانس هم این چراغ سبز را دادند که با ایران همکاری کند.در آن زمان توصیه های غرب به اژانس باعث شد پرونده پی ام دی ایران بسته شود.
این شرایط باعث توافق در 2015 شد.امروز هم از همین مسیر باید عبور کرد.
نکته دوم اختلاف بین آمریکا و اژانس است که بنده تصور نمی کنم چنین چیزی وجود داشته باشد.اختلاف در مسئولیت هایی است که دو طرف نسبت به مسائل ایران دارند.
از نظر قوانین بین المللی مسئول مستقیم عدم اشاعه سلاح هسته ای آژانس بین المللی انرژی اتمی است که مقر آن در وین است.باید دانست که آژانس بخش مهمی از سازمان ملل است. این سازمان باید به سازمان ملل گزارش دهد که نظارت هایش درباره ایران و سایر کشورها چگونه است. از این منظر مسئولیت اول گروسی پاسخگویی به نهاد بالادستی خود یعنی شورای امنیت سازمان ملل است.از سوی دیگر پاسخگویی به افکار عمومی جهان است چرا که مسئولیت آژانس جلوگیری از اشاعه سلاح هسته ای است.آمریکایی ها یک دیدگاه سیاسی دارند برای اینکه نگذارند اشاعه سلاح هسته ای در دنیا محقق شود مخصوصا برخی کشورهایی که به تعبیر آنها غیر مطلوب عنوان می شوند.
آمریکا نگرش سیاسی دارد اما آژانس نگرش فنی ، البته به این معنی نیست که اژانس نگاه سیاسی نداشته باشد اما مسئولیت فنی ارجحیت دارد به رویکردهای سیاسی اما از نظر آمریکا رویکرد سیاسی مهمتر از مسائل فنی است.
بنابراین اگر ایران با آژانس به توافق برسد و سیاست مناقشه با آمریکا را در پیش گیرد احتمال اینکه رویکرد سیاسی بر مسائل فنی تاثیر بگذارد زیاد است.
اگر ایران می خواهد هرگونه بهانه را از غرب و آمریکا بگیرد که به سمت اقدامات تند علیه ایران نروند مانند ارجاع پرونده به شورای امنیت،باید با آژانس به تفاهم برسیم.زیرا اگر پرونده ایران بخواهد به شورای امنیت برود اژانس باید گزارش دهد.
عدم همکاری ایران با اژانس زمینه را برای 35 کشور عضو شورای حکام آماده می کند تا از ایران یک تصویری ساخته شود که تن به همکاری نمی دهد لذا باید پرونده اش به شورای امنیت برود. در آن مقطع حرف اول و آخر را آمریکایی خواهد زد.
بنابراین ایران باید با اژانس به توافق برسد.آمریکا و سایر کشورهای اروپایی به طور مداوم با آژانس در حال همکاری و رایزنی هستند.
گروسی معمولا در تهران یک گونه صحبت می کند و زمانی که به فرودگاه وین می رسد سخن متفاوتی می زند.بنده امیدوارم که این بار اراده سیاسی برای حل مسئله آن سه مرکز و گزارش غنی سازی 84 درصد آنقدر قوی باشد که گروسی به مقر وین برمیگردد آنجا فضای منفی از ایران نسازد.دوشنبه هفته آینده جلسه شورای حکام است و گزارش گروسی به این شورا مهم است.
پیش بینی شما از گزارش گروسی به شورای حکام چیست؟
همه چی به سفر گروسی به تهران بستگی دارد.برخلاف دفعه گذشته ایران پذیرفت که قبل از نشست شورای حکام گروسی به تهران بیاید دفعه قبل این اتفاق نیوفتاد و قطعنامه علیه ایرانصادر شد.
اگر گزارش گروسی به شورای حکام منفی باشد پرونده ایران به شورای امنیت ارجاع می شود.این مرحله بسیار خطرناک است و همان چیزی است که اسرائیل و بخشی از تندروهای آمریکایی می خواهند.برای اینکه این اتفاق نیوفتاد گزارش گروسی باید حاوی این مطلب باشد که ایران اراده لازم و جدی را برای همکاری با آژانس دارد.
پیش بینی می شود با توجه به اینکه امیر عبدالهیان اشاره کرده ایران به دنبال احیای برجام است فکر می کنم نظام به این تصمیم رسیده که مسئله را با آژانس حل کند.
اما متاسفانه در سنوات قبل مشخص شده که مراکز تصمیم گیری قدرت پراکنده هستند و بعضا تصمیماتی گرفته می شود که خارج از اراده دولت ها است.این مسائل در گذشته برای کشور دردسر ساز شده است.
بنابراین اگر در کشور یک وحدت رویه و اجماع شکل نگیرد ممکن است در ماه های آینده دچار مشکلات شویم. امیدوارم این سفر به گونه ای باشد که منجر به ارائه گزارش مثبت گروسی به شورای حکام شود.