به گزارش ستاره صبح آنلاین سازمان اقتصادی شانگهای دارای 8 عضو (چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان، پاکستان، هند) بود. در نشست بیست و یکم این سازمان که در دوشنبه پایتخت تاجیکستان برگزار شد، ایران بارأی همه اعضا به‌عنوان عضو نهم این سازمان اقتصادی درآمد. پیش‌ازاین در دولت سید محمد خاتمی، ایران در سال 2005 به‌عنوان عضو ناظر این سازمان انتخاب شد در طول 16 سال گذشته ایران به دنبال این بود که به عضویت دائم این سازمان درآید. این درخواست با مخالفت تاجیکستان مواجه می‌شد، علت این بود که در دولت اول احمدی‌نژاد که منوچهر متکی وزیر امور خارجه بود، رهبر حزب نهضت اسلامی تاجیکستان، «محی‌الدین کبیری» را به تهران دعوت کرد و او در نماز جمعه نیز سخنرانی کرد. از آن زمان تاکنون رابطه ایران و تاجیکستان به تیرگی گرایید. به نظر می‌رسد با تلاش مشترک ایران، روسیه و چین سرانجام تاجیکستان دست از مخالفت برداشت و ایران به عضویت سازمان شانگهای درآمد که این اتفاق یک پیروزی دیپلماتیک و اقتصادی به شمار می‌رود. سید ابراهیم رئیسی روز جمعه طی سخنانی در جمع سران و مقام‌های شرکت‌کننده در اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای گفت: سازمان همکاری شانگهای به‌خوبی نشان داده که می‌تواند با اتکا به ظرفیت‌های اقتصادی، سیاسی، ارزشی و جمعیتی خود به نیروی پیشران چندجانبه گرایی جهانی تبدیل شود. امروز جهان وارد دوران جدیدی شده است و سلطه‌طلبی و یکجانبه گرایی روبه‌زوال است، نظام بین‌الملل به‌سوی چندقطبی شدن و باز توزیع قدرت به سود کشورهای مستقل، در حال تغییر است. حفظ و تقویت صلح در این پهنه گسترده، نه یک انتخاب بلکه یک ضرورت است. سازمان همکاری شانگهای و "روح حاکم بر آن" یعنی اعتماد متقابل، منافع مشترک، برابری، رایزنی مشترک، احترام به تنوع فرهنگی و توسعه مشترک، ابزاری کلیدی در راستای حفظ صلح در قرن ۲۱ است. گزیده‌ای از سخنان سید ابراهیم رئیسی در اجلاس شانگهای به شرح زیر است:
«ابتدا مایلم مراتب تشکر و قدردانی خود را از جناب آقای امامعلی رحمان، رئیس‌جمهور محترم کشور زیبا و فرهنگی تاجیکستان و مردم تاجیکستان به خاطر میهمان‌نوازی و میزبانی گرم این اجلاس و برنامه‌ریزی بسیار خوب به‌عمل‌آمده طی دوره مدیریت ایشان بر سازمان، اعلام نمایم. از فرصت استفاده می‌کنم و فرارسیدن بیستمین سالگرد تأسیس سازمان همکاری شانگهای را به‌تمامی اعضای محترم تبریک گفته و امیدوارم سازمان شانگهای در ادامه نیز، مسیر بالنده خود را که موجب شده است در مدتی کوتاه جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی ممتازی را کسب نماید، تداوم بخشد.اجازه دهید خرسندی خود را از بابت حضور در این نشست مهم و تأثیرگذار که یکی از معدود فرصت‌های گفت‌وگو برای تضمین صلح و همکاری واقعی در سطح منطقه‌ای است، ابراز نمایم و از تمامی اعضاء محترم برای عضویت دائمی ایران اسلامی صمیمانه تشکر نمایم.
جهت‌گیری سیاست خارجی
رئیسی افزود: زمانی که من به ریاست جمهوری اسلامی را عهده‌دار شدم، جهت‌گیری سیاست خارجی خود را تمرکز بر "چندجانبه گرایی اقتصادی" و تقویت "سیاست همسایگی" به معنی وسیع آن و تقویت حضور در سازمان‌های منطقه‌ای معرفی کردم. ترکیب دو ابتکار اوراسیایی و جاده - کمربند می‌تواند تحقق عینیت‌بخشی از این رویکرد باشد و ظرفیت‌های عظیم جمهوری اسلامی ایران به لحاظ ژئوپلیتیک، جمعیت، انرژی، حمل‌ونقل، نیروی انسانی، و از همه مهم‌تر معنویت، فرهنگ و تمدن می‌تواند تحرک معناداری به این چشم‌انداز ببخشد. این منطقه در طول تاریخ پیوستگی شگرفی داشته است و احیای این پیوستگی از کار ویژه‌های پیمان شانگهای و مورد تأکید جمهور اسلامی ایران است. نقش‌آفرینی آسیا در عرصه بین‌الملل نیازمند حفظ تجانس (هارمونی) بین ملت‌ها و تمدن‌های خود است. ایران تجانس بین ملت‌ها و تمدن‌های آسیایی را تقویت می‌کند. صلح و توسعه از مسیر همکاری و هماهنگی کشورهای کلیدی این منطقه حاصل می‌شود. در این مسیر، شکل‌دهی و تقویت پیوندهای زیرساختی میان کشورهای مختلف اهمیت و ضرورت دارد. ابتکار کمربند - راه، اتحادیه اقتصادی اوراسیا و کریدور شمال - جنوب به‌عنوان طرح‌های کلیدی در حوزه اتصالات زیرساختی می‌توانند در تقویت منافع مشترک کشورهای درحال‌توسعه و تقویت صلح در این منطقه نقش ایفا نمایند. این پروژه‌ها نه رقیب، بلکه مکمل یکدیگرند. ایران حلقه وصل سه طرح زیرساختی فوق است. ایران می‌تواند از طریق کریدور شمال - جنوب حلقه وصل جنوب و شمال اورسیا باشد و آسیای مرکزی و روسیه را به هند پیوند دهد. کریدور شمال-جنوب می‌تواند زیرساخت سخت همگرایی در قالب "اوراسیای بزرگ" را تقویت نماید. ایران در مسیر یکی از کریدورهای ابتکار کمربند و راه، یعنی کریدور چین آسیای مرکزی غرب آسیا قرار دارد و می‌تواند پیونددهنده شرق و غرب اوراسیا باشد. همچنین بندر بزرگ چابهار ایران ظرفیت تبدیل‌شدن به مرکز تبادلات چندین کشور عضو و همسایه را به نحو ویژه دارد که باهمت اعضا می‌تواند به نمادی از همکاری همه اعضای سازمان شانگهای باشد.
کرونا و تحریم واکسن
امروز نظام بین‌الملل با چالش‌ها و مشکلات متعددی روبه‌روست که حل آن‌ها توسط یک دولت به‌تنهایی امکان‌پذیر نیست. چالش اول، همه‌گیری کرونا است که نه‌تنها سلامت ملت‌های جهان را هدف قرار داده بلکه پیامدهای اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و امنیتی قابل‌توجهی نیز در برداشته است. ما از تلاش‌های اعضای سازمان شانگهای، بخصوص چین و روسیه و هند، برای کمک به واکسیناسیون جهانی تشکر می‌کنیم و آن را در راستای کمک به روح همکاری در عرصه بین‌الملل ارزیابی می‌دانیم. هرگونه اختلال درروند کمک به‌سلامت انسان‌ها از طریق واکسیناسیون جهانی به بهانه تحریم، ضد حقوق بشر و جنایت علیه بشریت است. حل این مشکل، شدیداً نیازمند همکاری بین‌المللی است و اعضای پیمان شانگهای پتانسیل فراوانی را در این زمینه‌دارند و جمهوری اسلامی ایران حاضر است در این زمینه فعالانه همکاری کند.
تروریسم اقتصادی مهم‌ترین ابزار سلطه‌طلبان
تحریم یا تروریسم اقتصادی، چالش دیگری است که به مهم‌ترین ابزار سلطه‌طلبان برای تحمیل اراده به دیگران بدل شده است. تحریم یا تروریسم اقتصادی از موانع کلیدی پیشبرد همگرایی منطقه‌ای محسوب می‌شود. سازمان همکاری شانگهای به طراحی ساختارها و مکانیسم‌های مقابله جمعی با تحریم نیاز دارد. تحریم‌های یکجانبِ تنها علیه یک کشور نیست بلکه همان‌گونه که در سال‌های اخیر روشن‌شده تعداد بیشتری از کشورهای مستقل به‌ویژه اعضای سازمان را در برمی‌گیرد. طراحی مکانیسم‌های مقابله جمعی با تحریم‌های یکجانبِ در قالب این سازمان اهمیت و ضرورت دارد.
تروریسم مانع رشد اقتصادی پایدار
رئیس گفت: از سوی دیگر، ناامنی مخل توسعه و پیشرفت و تروریسم مانع رشد اقتصادی پایدار است. جمهوری اسلامی ایران باسابقه بیش از ۴۰ سال تقابل و مبارزه بی‌امان با تروریسم و افراط‌گرایی، خدمات شایسته‌ای برای تحقق صلح و عدالت در منطقه غرب آسیا انجام داده است. ما هم‌پیمان عراق و سوریه در تقابل با داعش و سایر جریان‌های تروریستی بوده‌ایم. شراکت راهبردی ایران و روسیه در مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی در سوریه، تجربه‌ای ارزشمند و الگویی موفق برای همکاری با سایر شرکای منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای در آینده است. این‌جانب دست همکاری برای تحقق صلح و هم‌پیمانی برای مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی به‌سوی همه دولت‌های مشارکت‌کننده در این اجلاس دراز می‌کنم. ما نیازمند اقدام جمعی برای تأمین امنیت و عدالت به‌عنوان زیرساخت‌های اصلی توسعه و پیشرفت هستیم. متأسفانه بیش از دو دهه مبارزه‌ی نمایشی آمریکا با تروریسم در افغانستان و عراق، موجب از دست رفتن فرصت‌های فراوان این دو کشور در تأمین امنیت و رفاه برای ملت‌های خود گردید. آمریکا چند سال است که این الگوی ناموفق را به سوریه نیز صادر کرده است. مراکز حضور و تحرک نیروهای آمریکا در سوریه، از ناامن‌ترین و بی‌ثبات‌ترین مناطق این کشور است. جمهوری اسلامی ایران معتقد به امنیت مشترک است و امنیت را تفکیک‌شده نمی‌داند. راه تأمین امنیت مشترک، راه بومی است که صرفاً با مشارکت قدرت‌های منطقه‌ای و بدون مداخله خارجی امکان‌پذیر است.
مشارکت مؤثر همه‌ی اقوام در حاکمیت آینده افغانستان
مسئولیت وضعیت ایجادشده در افغانستان، تماماً بر عهده‌ی آمریکا و کشورهای همکار او در این مدت است. اما ما کشورهای منطقه بایستی شرایطی را فراهم کنیم تا مردم افغانستان بتوانند بر مشکلات خود چیره شوند و مسیری را برای آینده‌ای مطمئن ترسیم کنند. ازنظر جمهوری اسلامی، این مهم تنها از طریق کمک کشورهای منطقه به مشارکت مؤثر همه‌ی اقوام در حاکمیت آینده افغانستان محقق خواهد شد. طبیعتاً کشورهای منطقه صرفاً نقش تسهیلگری دارند. دخالت خارجی در افغانستان بر مشکلات می‌افزاید و درنهایت، بر بی‌ثباتی در آن کشور دامن می‌زند. بر همین اساس، جمهوری اسلامی ایران آماده است تمام توان خود را در خدمت ایجاد حکومتی فراگیر، همه‌شمول و مستقل در افغانستان قرار دهد و همانند تمامی این سال‌های سخت که در کنار برادران و خواهران افغانی خود بوده‌ایم، به یاری آنان بشتابیم. لکن، مایلم تأکید کنم که تحقق چنین هدفی از عهده هیچ کشوری به‌تنهایی برنمی‌آید و نیازمند کار مشترک و سامان‌یافته در قالب‌ساز و کارهای منطقه‌ای است.
دیپلماسی
تأمین حقوق ملت ایران در حوزه برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای، تضمین منافع مشترک کشورهای درحال‌توسعه است. هیچ موضوعی نمی‌تواند فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران را که در چارچوب مقررات بین‌المللی انجام می‌شود، دچار توقف نماید. دیپلماسی یکی از ابزارهای تأمین منافع ملی کشورهاست، ولی دیپلماسی زمانی کارآمد است که همه طرف‌ها در عمل به آن پایبند باشند. تهدید و فشار، پای دیپلماسی را سست می‌کند و دست آن را می‌بندد. متأسفانه برخی طرف‌ها با استفاده از ابزار تهدید و فشار تصور می‌کنند می‌توانند دیپلماسی را به نفع خود رقم بزنند، درحالی‌که با این ترفند عملاً دیپلماسی را از میدان به درمی‌کنند و آن را از کارایی می‌اندازند.
رفع تحریم‌ها
جمهوری اسلامی ایران رفع تحریم‌ها را حق تردیدناپذیر ملت ایران می‌داند و هر فرایندی که خلاف این حق باشد را در راستای منافع ملت ایران نمی‌داند. جمهوری اسلامی ایران ضمن احترام به رفتار مستقل کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای و به رسمیت نشناختن تحریم‌های ظالمانه یکجانبِ آمریکا و عدم پیروی از سیاست‌های تحریمی غیرقانونی این کشور، تقویت همکاری‌های دوجانبه را به‌ویژه در عرصه اقتصادی عامل مهمی در ارتقای نقش راهبردی سازمان همکاری شانگهای در اقتصاد جهانی می‌داند.