با مقایسه تعداد 750 محصولات نانو و تجهیزات تولیدشده در سال گذشته میلادی نسبت به سال ماقبل خود که 647 مورد بود، حکایت از روند توسعه فناوری نانو در ایران دارد . حدود 223 شرکت تولیدی و 59 شرکت تولیدکننده تجهیزات درزمینه نانو تکنولوژی فعال هستند و تا پایان سال گذشته درمجموع 750 نوع از محصولات و تجهیزات متنوع را توسعه داده بودند. از 750 محصول و تجهیزات ثبت‌شده در پایگاه داده محصولات فناوری نانو ، 535 مورد مربوط به محصولات نانو و 215 مورد مربوط به تجهیزات و ابزار تولید نانو بود که هر دو طی چند سال گذشته روند رو به رشدی را تجربه کرده‌اند ، اگرچه محصولات نانو به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای از رشد بیشتری برخوردار بوده است. رشته “مهندسی عمران و ساختمان” با 20 درصد بیشترین سهم را در بین محصولات و تجهیزات نانو دارا می‌باشد و پس‌ازآن “دارو ، بهداشت” و “خدمات و تجهیزات صنعتی” هریک با سهم 13 درصدی در جایگاه‌های بعدی قرار دارند.
ایران در میان پنج پیشگام فناوری نانو
ایران با انتشار 11.546 مقاله علمی در سال 2020 به‌عنوان چهارمین کشور پیشرو در جهان درزمینه فناوری نانو معرفی‌شده است. بر اساس ارزیابی تارنمای علم نانو، تکنولوژی و صنعت … که در پایگاه‌های علوم WoS نیز ثبت‌شده است، کشور ایران در سال گذشته سهم 6 درصدی از کل مقالات فناوری نانو در جهان را در اختیار داشته است . بر اساس گزارش شاخص نوآوری جهانی (GII) 2020 ، ایران برای سومین سال متوالی در بین 100 مجموعه پر جنب‌وجوش علوم و فناوری (S&T) در سراسر جهان در رتبه چهل و سوم قرار دارد. این کشور نسبت به سال 2019 بهبود سه سطحی را تجربه کرده است. سورنا ستاری ، معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور ، گفته است كه ایران درزمینه های تکنولوژی مالی fintech ، فناوری اطلاعات و ارتباطات ICT ، سلول‌های بنیادی ، هوافضا نقش برجسته‌ای در منطقه دارد و ازنظر هوش مصنوعی بی‌نظیر است. ستاری همچنین اعلام کرد، شرکت‌های فناوری نانو ایران در سال ایرانی 1398 (مارس 2019 - مارس 2020) فروش خود را 100 درصد افزایش داده‌اند و پیش‌بینی می‌شود که درآمد آن‌ها تا 80 تریلیون ریال (نزدیک به 1.9 میلیارد دلار با نرخ رسمی هر دلار 42000 ریال ) برسد.
شرکت‌های دانش‌بنیان
در حال حاضر ، بیش از 5700 شرکت دانش‌بنیان در کشور فعال هستند و محصولات متنوعی را برای تأمین نیازهای بازار داخلی تولید و از این طریق مقادیر زیادی ارز را ذخیره می‌کنند. زمینه‌های تعمیر و نگهداری هواپیما ، فولاد ، داروسازی و تجهیزات پزشکی ، نفت و گاز ازجمله بخش‌هایی هستند که محققان شرکت‌های فناوری در آن‌ها فعالیت دارند و حاصل کارشان توانسته است واردات را با کاهش عمده‌ای روبرو سازد. ستاری در اکتبر سال 2020 به تهران تایمز گفت که “تحریم‌های ایالات‌متحده باعث شد تا صادرات شرکت‌های دانش‌بنیان در طول سه سال گذشته کاهش یابد ، بااین‌حال ، این صادرات دوباره رشد کرده است و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال به میزان پیش از تحریم‌ها یعنی به بیش از 1 میلیارد دلار برسد. خوشبختانه سال گذشته ، شرکت‌ها به فروش بی‌سابقه 1.2 کادریلیون ریال (نزدیک به 28.5 میلیارد دلار) دست یافتند و پیش‌بینی می‌شود فروش امسال نیز تا 40 درصد افزایش یابد. “کادریلیون = عدد یک با 15 صفر بتوان 2”
تارنمای تهران تایمز
برگردان علی‌اصغر شهدی
Asghar.shahdi@gmail.com