جو بایدن در نخستین سخنرانی در کنگره آمریکا به بازگشت ایالاتمتحده به صحنه بینالمللی با همراهی متحدان این کشور پرداخت. این سخنرانی در شرایطی صورت گرفت که کامالا هریس، معاون رئیسجمهور آمریکا و نانسی پلوسی، رئیس کنگره در زمان نطق بایدن پشت سر او بودند. این نخستین مرتبه در تاریخ آمریکا است که دو زن همزمان چنین مناصبی را در اختیار دارند. بایدن در ارتباط با مناسبات آمریکا و روسیه، به همکاریهای دو کشور درزمینه کنترل سلاحهای هستهای یا مسائل اقلیمی اشاره کرد و گفت: «به پوتین گفتهام که دنبال افزایش تنش نیستیم اما اگر دخالت مسکو در انتخابات یا حملات سایبری به نهادهای آمریکایی محرز شود، پاسخ متناسب خواهیم داد... پوتین میداند اگر اقدامی کند پاسخ میدهیم.» بایدن گفت، آمریکا به حمایت نظامی از اروپا و ناتو و حضور در آبهای هند و اقیانوسیه ادامه میدهد تا از وقوع درگیری جلوگیری کند: «همانطور که به بقیه رهبران جهان گفتهام، به رئیسجمهور چین هم تأکید کردم که آمریکا از تعهد نسبت به آزادیهای اساسی و حقوق بشر کوتاه نخواهد آمد.» او درباره طرح خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان نیز به کاهش تهدیدات تروریستی القاعده و از میان برداشته شدن بنلادن اشاره کرد و گفت: «ما برای چند نسل به افغانستان نرفتیم.... قول داده بودیم بنلادن را تا دروازه جهنم همراهی کنیم و حالا بعد از ۲۰ سال زمان آن رسیده که نیروها به خانه برگردند.»
اصلاحات اجتماعی و سلامت
بایدن وعده کرده بود که در ۱۰۰ روز نخست کار خود ۱۰۰میلیون آمریکایی را واکسینه شوند. او موفقیت دولت در مصونسازی ۲۰۰میلیون نفر در این مدت و همراهی کنگره در تصویب بسته کمک اقتصادی را ستود و گفت: «آمریکا پس از تکمیل واکسیناسیون جمعیت خود به تأمینکننده واکسن کشورهای دیگر مبدل خواهد شد.» او از طرحهای دولت برای اشتغالزایی، حمایت از خانواده، نوسازی جادهها، خطوط آهن و فرودگاهها، شبکه تأمین آب، دسترسی همگانی به اینترنت پرسرعت و استقرار نیم میلیون ایستگاه شارژ خودروهای برقی در اتوبانها خبر داد. احداث و گسترش مراکز مراقبت از کودکان و طرحهای مقابله با نابرابریهای نژادی، از رئوس دیگر سرمایهگذاریهای دولت بایدن خواهند بود. دو طرح کلان خانواده و اشتغال، گستردهترین اصلاحات اجتماعی در امریکا پس از دهه ۱۹۶۰ ارزیابی میشوند. بودجه نجومی این دو طرح در صورت تصویب کنگره، از محل افزایش مالیات بر درآمد ثروتمندترین بخش جامعه و شرکتها تأمین خواهد شد. در طرح خانواده، دولت ازجمله به ازای هر کودک به خانوادههای کمدرآمد ماهیانه حدود ۳۰۰ دلار کمکهزینه میدهد. بایدن در نطق خود ازجمله گفت: «با بسته کمکهای اقتصادی دولت، آمار کودکان فقیر در آمریکا نصف خواهد شد.»
سه موفقیت بزرگ بایدن
بررسی کارنامه صدروزه دولتهای جدید در ایالاتمتحده و بسیاری دیگر از کشورها کاری مرسوم است. خبرگزاری فرانسه، هفته گذشته در آستانه فرارسیدن صدمین روز کار دولت جو بایدن به تحلیل مهمترین موفقیتها و چالشهای پیشروی او پرداخت و نوشت دولت جدید آمریکا در سه ماه نخست کار خود به موفقیتهای مهمی دستیافته که مهمترین آنها مقابله با پاندمی کرونا است. کارگروه کرونا در دولت دونالد ترامپ وعده داده بود تا پایان سال گذشته ۲۰ میلیون دوز واکسن کرونا در آمریکا تزریق شود در عمل این تعداد کمی بیش از دو میلیون دوز بود. بایدن در مقابل وعده داده بود در صد روز نخست دولت او صد میلیون دوز واکسن کرونا به شهروندان آمریکایی تزریق شود. این هدف در کمتر از دو ماه متحقق شد و هفته گذشته تعداد واکسنهای تزریقشده در آمریکا به ۲۰۰ میلیون دوز رسید. دولت آمریکا درزمینه تأمین واکسن موردنیاز نیز موفق عمل کرد. بایدن میانه ماه فوریه اعلام کرد با امضای قراردادی برای دریافت ۲۰۰ میلیون دوز واکسن اضافه، آمریکا تا پایان ماه ژوئیه ۶۰۰ میلیون دوز واکسن در اختیار دارد که برای واکسینه کردن تمام شهروندان کافی خواهد بود. در همین حال آثار برنامه واکسیناسیون گسترده کاملاً آشکارشده و تعداد قربانیان بیماری کووید۱۹ در ایالاتمتحده به شکل محسوسی سیر نزولی پیدا کرده است.
برنامه احیای اقتصادی
دومین موفقیت بزرگ دولت بایدن در سه ماه گذشته برنامه احیای اقتصادی است که به خاطر پاندمی کرونا در بخشهای بزرگی به رکود کشیده شد. بایدن موفق شد برای شکوفایی اقتصاد یک بسته حمایتی نزدیک به دو تریلیون دلاری را به تصویب کنگره برساند. حزب دموکرات با یاری یک رأی معاون رئیسجمهوری اکثریت شکنندهای در سنا در اختیار دارد و جو بایدن برای تصویب کمکهای لازم برای احیای اقتصادی باید بهسختی تلاش میکرد. تأثیر این اقدام و موفقیت کارزار واکسیناسیون در نظرسنجیها و افزایش محبوبیت بایدن در میان هواداران دو حزب اصلی آمریکا هم متبلور است.
بازنگری در سیاست خارجی
بازنگری در مؤلفههای اصلی سیاست خارجی دیگر اقدام دولت بایدن در سه ماه گذشته بود. او اولویت اصلی خود در عرصه سیاست خارجی را ترمیم لطمههای دولت دونالد ترامپ به روابط آمریکا و مهمترین متحدانش عنوان میکند. دعوت از نخستوزیر ژاپن، بهعنوان نخستین دیدار حضوری بایدن با یک مقام ارشد خارجی در کاخ سفید نشان داد که دولت جدید آمریکا در وعدههای خود برای استحکام بخشیدن به روابط با کشورهای آسیایی جدی است. بر پایه اعلام کاخ سفید، رئیسجمهوری آمریکا در نخستین سفر خارجی خود در ماه ژوئن در اجلاس سران کشورهای عضو اتحادیه اروپا، دیدار رهبران کشورهای گروه هفت و نشست ناتو حضور خواهد داشت. این اقدام نیز در تقابل با سیاستهای دولت ترامپ است که اهمیت این روابط را زیر سؤال میبرد. سه اقدام مهم دیگر دولت بایدن درزمینه سیاست خارجی بازگشت آمریکا به توافق اقلیمی پاریس، تلاش برای احیای توافق هستهای با جمهوری اسلامی ایران و مشخص کردن تاریخ خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان به شمار میرود.
چالشهای پیش روی دولت
به گزارش خبرگزاری فرانسه، دولت بایدن در کنار این موفقیتها با چالشهای مهمی نیز روبروست که احتمالاً بهمرور آشکارتر و شدیدتر میشوند. یکی از این چالشها تعامل با کنگره خواهد بود. جو بایدن وعده داده بود عملکردی فراحزبی داشته باشد اما تاکنون برنامههای خود را با اتکا به همان اقلیت شکننده در کنگره پیش برده است. این مسئله تردید درباره پروژههای مهم دولت جو بایدن را افزایش میدهد؛ قانونی برای توسعه زیرساختها، انطباق فعالیتهای اقتصادی با ملزومات حفاظت از محیطزیست و اصلاحاتی درزمینه قوانین مهاجرت و مقابله با خشونت پلیس ازجمله این پروژهها هستند. انتخابات محلی سال آینده در برخی ایالتها ممکن است به از دست رفتن اکثریت ناچیز نمایندگان حزب دموکرات در کنگره آمریکا منجر شود، در چنین حالتی کار دولت بایدن برای پیشبرد برخی از پروژههای مهم بسیار دشوار خواهد شد. باوجود توفیق قابلتوجه دولت بایدن در ترمیم روابط با متحدان آمریکا، یکی دیگر از چالشهای او میتواند کندی تصمیمگیری در برابر رقیبان باشد. خبرگزاری فرانسه در پایان ارزیابی خود از عملکرد سهماهه گذشته دولت جو بایدن نوشت، واقعیت این است که دولت جدید آمریکا در عرصه سیاست خارجی هنوز آزمایش خود را در بحرانهای واقعی پس نداده است: چین، روسیه، کره شمالی و... کشورهایی هستند که هرلحظه ممکن است به چنین بحرانهایی دامن بزنند.