تصرف آذربايجان توسط قواي روس در جريان جنگ جهاني اول
پس از شروع جنگ جهاني اول و تجاوز نيروهاي عثماني به آذربايجان ايران، دولت روسيه نيز قواي خود را وارد ايران نمود و براي تصرف شهرهاي آذربايجان، بين قواي روس و عثماني جنگ شديدي درگرفت. در اين نبرد سهمگين عده زيادي از مردم آذربايجان كشته و زخمي شدند و اموال آنان به غارت رفت تا اين كه قواي روس بر سپاه عثماني پيروز گشت و عثمانيها عقب نشيني كردند. قواي قزّاق روس در حالي به ايران هجوم آورده و در شهرها به تجاوزگري مشغول بودند، كه ايران از همان آغاز بيطرفي خود را اعلام كرده بود. روسها در اين ميان، شهرهاي آذربايجان را آتش زده و مغازهها را غارت كردند. اين واقعه در حالي صورت ميگرفت كه دولت تزاري روسيه از سوي لنين سرنگون شده و دولت جديدي با مرام كمونيستي قدرت را در دست گرفته بود. البته قواي قزاق روس كه اين زمان در ايران بودند، ارتباطي با دولت جديد نداشته و هنوز به دولت تزار وفادار بودند.
انتقاد تند و علنی شاه از «کارتر»
مجله تايم در آخرين شماره ژانويه ۱۹۷۹ (بهمن ۱۳۵۷) خود نوشت: شاه كه تهران را ترک گفته و در مصر بسر مي برد گفته است كارتر (رئيس جمهور وقت آمريكا) بود كه به او اشاره كرد اگر در برابر تظاهركنندگان و اعتصابات شدّت عمل نشان دهد نمي تواند روي حمايت آمريكا حساب كند. شاه افزوده بود مخالفان او كه متوجه اين قضيه شده بودند بر شدت مخالفت و تظاهرات خياباني و اعتصابات افزودند و اكثريت ساكت و بي تفاوت جامعه را هم به حركت درآوردند و امور کشور فلج شد. به نوشته تايم، شاه گفته بود: كارتر تصور مي كند (مي كرد) كه ديگر نيازي نيست كه ايران ژاندارم خليج فارس باشد و اين كار را ناوگان آمريكا بدون واسطه (بدون ايران) هم مي تواند انجام دهد. به علاوه، کارتر گمان می کند (می کرد) که شاه تنها یک نفر است و با رفتن او، ایران متحد آمریکا باقی خواهد ماند و سد گسترش نفوذ مسکو در آسیای غربی و جنوبي نخواهد شکست. آینده ثابت خواهد کرد که چنین نخواهد بود. [تظاهرات منجر به انقلاب در پی انتشار نامه ساختگی احمد رشیدی مطلق در روزنامه اطلاعات در نهم ژانویه ۱۹۷۸ آغاز شده بود و يک سال طول کشيده بود.].
مصدق ملّی شدن شیلات دریای مازندران را اعلام کرد
هشتم بهمن 1331 (28 ژانويه 1953) دكتر مصدق رئیس دولت وقت سادچيكوف سفير شوروي در تهران را به دفتر خود فراخواند و با برخوردي بسيار دوستانه به او اطلاع داد كه از دو روز دیگر شيلات درياي مازندران در دست ايرانيان قرار خواهد گرفت و شوروي ديگر دستي در آن نخواهد داشت و خواسته است شخصا و حضورا اين مطلب را به وي بگويد تا به مسکو منعكس كند که قطعا آن دولت (شوروي) در جريان قرار داشته است.
خاطرات هاشمی رفسنجانی
8بهمن سال 1377: در منزل بودم. ديشب برف باريده است.كارها را به خانه آوردند. گزارش‌ها زياد است. در گزارش‌هاى داخلى، تنازع دو خط بر سر ردصلاحيت جمعى از سران چپ است؛ اگر حل نشود، نزاع طولانى خواهد شد.
در گزارش‌هاى خارجى، ادامه بحث و محاكمه [بیل] كلينتون در سناى آمريكا، ادامه بحران كوزوو و احتمال جنگ با دخالت ناتو، ادامه شورش و نزاع در اندونزى بين مسلمانان و مسيحيان و شروع بحث خودمختارى جزيره تيمور شرقى و زلزله شديد و مخرب در كلمبيا كه تلفات جانى آن به دو هزار نفر رسيده و مسأله احتمال تأسيس پايگاه نظامى آمريكا [در جمهوری آذربایجان] و مخالفت شديد روسيه، مورد توجه است.