یکسال پس از آن که مقامات دولت «عملیاتی شدن» توافق همکاری‌های راهبردی و جامع ۲۵ ساله ایران و چین را اعلام کردند، بخش خصوصی از عدم تمایل چین به سرمایه‌گذاری در این کشور و افزایش گرایش پکن برای توسعه همکاری اقتصادی خود با رقبای منطقه‌ای ایران خبر می‌دهد.
پنجاهمین گزارش اتاق بازرگانی ایران
در پنجاهمین گزارش از سلسه گزارش‌های اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران با عنوان «پایش تحولات تجارت جهانی» که روز شنبه منتشر شد، آمده است: «اخیرا شرکت انرژی قطر قراردادی ۲۷ ساله بـه ارزش ۶۰ میلیارد دلار برای تامین گاز طبیعی مایع بـا سینوپک چیـن امضا کـرده اسـت کـه طولانی‌تریـن قرارداد ال‌ان‌جی (LNG) تاکنون به شـمار می‌رود. در قالب این قرارداد، ۴ میلیون تن گاز مایع به مدت ۲۷ سال بـه چین صادر خواهـد شـد.»اتاق بازرگانی ایران در ادامه این گزارش خاطرنشان کرده است: «چین در حالی بزرگترین قرارداد صادرات ال‌ان‌جـی را بـا قطـر امضا کرده است کـه به دنبال خـروج آمریکا از برجام، شـرکت سی‌ان‌پی‌سـی چین از قـرارداد ۶ میلیارد دلاری بـرای توسـعه فـاز ۱۱ پارس جنوبـی خارج شد.» در این گزارش نتیجه‌گیری شده است : «علیرغم سر و صداهای بسیار در مورد همکاری راهبردی ۲۵ سـاله ایران و چین، پکن توجهی به سرمایه‌گذاری در صنعـت انرژی ایران نشان نداده است و در کشورهای رقیب ایران به دنبال فرصت است. روشن است که تحریم‌های شدید و نااطمینانی فزاینده در اقتصاد سیاسی ایران مهمترین عامل عدم تمایل چین بــه سـرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های انرژی ایران است.»
ایران و چین از 2014 تا کنون
مجیدرضا حریری، رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین نیز روز یکشنبه در مصاحبه با خبرگزاری ایسنا گفت: «برای سرمایه‌گذاری نیاز به امنیت و تضمین شرایط است و با توجه به تحریم‌هایی که اقتصاد ایران در سال‌های گذشته آن را تجربه کرده، برخی از شرکت‌های چینی نیز می‌ترسند که در صورت ورود به ایران با محدودیت مواجه شوند.» آقای حریری افزود: «در حال حاضر همانطور که اروپایی‌ها محدودیت‌هایی دارند، قطعا نگرانی برای شرکت‌های چینی نیز وجود دارد.»رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین با بیان اینکه ایران امروز پنجمین کشور منطقه خلیج فارس در همکاری با چین است، بیان کرد: «ما در سال ۲۰۱۴ شریک اول تجاری چین در منطقه بودیم اما امروز این جایگاه را عربستان سعودی از آن خود کرده است. برای چین تامین پایدار انرژی یک اولویت اساسی به شمار می‌رود و قطعا در این راستا با کشورهای منطقه همکاری خواهد کرد اما این به معنی کنار رفتن ایران نیست.»
سرمایه گذاری چین در ایران
پیش‌تر مقام‌های دولت مدعی شده بودند که در قالب توافق همکاری راهبردی ۲۵ ساله میان دو کشور، چین تا ۴۰۰ میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری خواهد کرد یعنی بطور متوسط سالانه حدود ۱۶ میلیارد دلار. اما آمار منتشر شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت ایران نشان می‌دهد که در شش ماهه نخست سال جاری خورشیدی، ۷۳ طرح سرمایه گذاری خارجی مجموعا به ارزش ۳۸۲ میلیون و ۴۰۰ هزار دلار در بخش‌های صنعت، معدن و تجارت تصویب شده که پس از افغانستان، چین با ۷۵.۵ میلیون دلار بزرگترین سرمایه‌گذار خارجی در ایران بوده است.این در حالی است که سرمایه‌گذاری مستقیم چین طی سال گذشته میلادی در عربستان سعودی ۵۱۴ میلیون دلار و در امارات عربی متحده حدود ۷۷۰ میلیون دلار بوده است؛ چنان که در گزارش اتاق بازرگانی ایران نیز با اشاره به «سرمایه‌گذاری گسترده چین در پروژه‌های نفتی کشورهای جنوب خلیج فـارس و نیز عراق» تاکید شده که «چین روی کاغذ در مـورد گسترش روابط اقتصادی با ایران تمایل زیادی نشان می‌دهد اما در عرصه عمل ایران در رادار سرمایه‌گذاری چین قرار ندارد.»
سرمایه گذاری چین در پاکستان
افزون بر کشورهای حاشیه خلیج فارس، گزارش اخیر روزنامه شرق از اقدام تازه چین برای سرمایه‌گذاری در بخش انرژی پاکستان حکایت دارد. به نوشته این روزنامه، چین «در بندر گوادر پاکستان یا بندر رقیب بندر چابهار ایران، پالایشگاه نفت خام با ظرفیت پردازش ۸ میلیون تن نفت خام در سال را می‌سازد.» هزینه ساخت این پالایشگاه ۴.۵ میلیارد دلاری اعلام شده است. همچنین اخیرا اخباری در مورد سرمایه‌گذاری گسترده چین در بخش تولید انرژی‌های پاک از جمله بادی و خورشیدی در جنوب پاکستان منتشر شده است. این در حالی است که سرمایه‌گذاری چین پیش‌تر تنها بر سرمایه‌گذاری در کشف و استخراج معادن زغال‌سنگ پاکستان متمرکز بود.