به نظر شما آیا سید عباس صالحی میتواند جای مرحوم دعایی را در روزنامه اطلاعات پر کند؟
مرحوم دعایی یک شخصیت کم تکرار در بین روحانیون است. او مانند مرحوم هاشمی رفسنجانی جایگزین ندارد. او حریف خودش شده بود و صفاتی را درون خودش جمع کرده بود که بیبدیل بود. با توجه به اینکه وی لباس روحانیت بر تن داشت، تجمیع آن صفات بهراحتی در یک روحانی ممکن نبود. رویکرد اعتدالی، توجه به جنبه رحمانیت دین و تجربه مبارزاتی از دعایی شخصیتی ساخته بود که در نظام جمهوری اسلامی کمتر میتوان مانند آن را پیدا کرد.
سید عباس صالحی یکی از بهترین انتخابهایی است که در سالهای اخیر شاهد آن بودیم. بنده صالحی را از نزدیک میشناسم؛ او روحیه متعادل و منصفی دارد و انسان خوش ذاتی است. ایشان میراث سید محمود دعایی در روزنامه اطلاعات را نادیده نخواهد گرفت. جذب حداکثری و دفع حداقلی که منش دعایی بود در مشی سیدعباس صالحی جانشین وی هم وجود دارد.
تا جایی که بنده از کارکنان موسسه اطلاعات پرسوجو کردم از معارفه و عملکرد صالحی در موسسه راضی هستند. برخی نگرانیهایی داشتند که بعد از دعایی چه خواهد شد؛ اما بعد از صحبتهای صالحی در مراسم معارفه، آرامش در موسسه اطلاعات برقرار شد. البته باید درک کرد که صالحی محدودیتهایی دارد که در زمان دعایی هم بود؛ اما به دلیل شخصیت دعایی محدودیتها کمرنگتر بود. مدیریت صالحی را باید به فال نیک گرفت و بنده برای ایشان آرزوی توفیق دارم.
به نظر شما کدامیک از خصلتهای دعایی، باید سرلوحه مدیران رسانههای کشور قرار گیرد؟
روحیه توجه به طردشدهها و به کنج کشیده شدهها در وجود دعایی ممتاز بود. دعایی بارها بر پیکر کسانی نماز خواند که روی تابوت آنها پرچم شیر و خورشید کشیده شده بود. او به جنبه انسانی اعمال افراد نگاه میکرد. وی هیچگاه به رفتار سیاسی و ایدئولوژیک افراد نگاه نمیکرد و منفعت خود را در رفتار با آنها مدنظر قرار نمیداد.
دعایی تعریف میکرد که شبی فردی را با خودروی خود به منزل رساندم که در حالت مستی بود و حتی او متوجه نشد که من روحانی و نماینده رهبری در موسسه اطلاعات هستم. بعدازاینکه آن فرد مست این موضوع را متوجه شد ابتدا تعجب کرد. وقتی این رفتار را از یک روحانی دید لاستیک خودروی او را بوسید. دعایی دارای چنین روحیهای بود. او افراد طردشده را مدنظر قرار میداد. اگر افراد ضربه مالی میخوردند به آنها کمک میکرد.
خاطرم هست ایشان در شهرداری به بنده مراجعه کردند که برای دختر مهندس موسوی شغلی پیدا کنیم. افرادی مثل باستانی پالیزی و یا سعید سیرجانی کسانی بودند که موردتوجه دعایی قرار داشتند. دعایی متخصص بهکارگیری ظرفیتهای معطل بود. بنده مطلبی درباره یکی از همشهریانم که اهل خوزستان بود نوشتم. او حسینیه ارشادی مثل حسینیه ارشاد تهران در خوزستان بنا کرده بود که افراد مهمی مثل بهشتی و ... در آنجا سخنرانی میکردند. دعایی نوشته من را در صفحه اول با عکس منتشر کرد و تمام مطلب من را در روزنامه اطلاعات آورد. بنده هم مانند دعایی مواضع سیاسی افراد را مدنظر نگرفتم و برایم مهم این بود که به او خدمت شود. بزرگان خوزستان مانند شمخانی میگویند اگر مکتبخانه محمدزاده نبود ما امروز دارای چنین شرایطی نبودیم.
با توجه به اینکه دعایی بر پیکر برخی از مخالفان نظام هم نماز میخواند، اما او چه ویژگی داشت که باعث شد افرادی مانند حسین شریعتمداری و قالیباف در مراسم ختم او شرکت کنند؟
دعایی بهگونهای عمل کرد که در هر جریان سیاسی سهم مهمی داشت. از نظر بنده دعایی یک چهره اصلاحطلب معتدل بود. دلیل این مدعا این است که دعایی تا آخرین روز عمر خود بر دفاع از سید محمد خاتمی تأکید داشت. او هر سال با دسته گل به دیدار خاتمی میرفت. یکبار از خاتمی در اطلاعات مطلبی منتشر کرد که مورد هجمه قرار گرفت، ولی در پاسخ گفت: «اگر من نتوانم مطلب خاتمی را منتشر کنم در روزنامه نمیمانم.»
دعایی پذیرای کسانی بود که برای همیشه به بایگانی تاریخ رفته بودند. او کسی بود که مطالب دکتر شریعتی را منتشر کرد و ستونی در اختیار عطا مهاجرانی نیز قرار داد. همچنین ستونی به کیومرث صابری داد که نقدهای تندوتیزی به دولت هاشمی و حسن حبیبی داشت. هیچ روزنامهای نقد منصفانهای علیه دولت هاشمی نکرد، مگر روزنامه اطلاعات. وقتی تمام این مسائل را کنار هم میگذارید متوجه میشوید که دعایی یک شاهکار رقم زده است. با همه این مسائل در طول این سالها حتی یک مصاحبه و عکس از دعایی در اطلاعات منتشر نشد.
دوستان به دعایی میگفتند شما تواضع را شرمنده کردید. باوجوداینکه دعایی بیمار بود اما در سن 81 سالگی تا پاسی از شب تمام صفحات روزنامه را بررسی و مورد بازبینی قرار میداد؛ بنابراین خصیصه پرکاری و تلاش نیز در وجود دعایی موج میزد. خصلتهایی که در دعایی جمع شده بود بهآسانی قابلجمع شدن در فرد دیگری نیست. ممکن است کسی تواضع ایشان را داشته باشد؛ اما موقعیت او را نداشته باشد. موقعیت شغلی او را داشته باشد، اما سابقه وی را نداشته باشد. سابقه او را داشته باشد اما وجاهت بین جناحهای سیاسی را نداشته باشد. همه این موارد را داشته باشد، ممکن است زهد دعایی را نداشته باشد... .