بابک خطی
طبیب و فعال کودکان
افزایش تورم و بالا رفتن هزینههای زندگی زمینهساز فشار اقتصادی به جامعه بهخصوص دهکهای کمدرآمد شده است. از طرفی بحث بهداشت و درمان مردم از مواردی است که به دلیل ارتباط مستقیم با سلامت و جان انسانها و عینی بودن مطلقی که در ذات خود دارد، قابل تأخیر انداختن، توجیه و چانه زدن نیست. با توجه به این دو واقعیت انکارناپذیر لزوم اجرای سیاستهای اقتصادی رفاهی در امور سلامت و درمان امری ضروری و خصوصاً موردنیاز این روزهای جامعه است. برنامههایی که میتوان آن را در قالب نسخهای واحد ارائه کرد و در این نوشتار سعی خواهیم کرد تا به تشریح کلیات و الزامات آن بپردازیم.
قدم اول شناخت و تعریف جامعه هدف این برنامه است، یعنی لازم است با بررسی دقیق دهکهای اقتصادی، طبقات برخوردار، متوسط و آسیبپذیر جامعه ازنظر درآمدی شناسایی شوند. نتیجه، رسیدن به مجموعه (data base) اقتصادی ارزشمندی است که برای اجرای کلیه سیاستهای اقتصادی - اینجا رفاهی- و ازجمله بخش درمان که بحث این نوشتار است، لازم خواهد بود.
در گام بعدی لازم است ضمن توسعه نظامهای بیمهای خصوصی اختیاری بهشرط رشد و نشو در بستر شایستهسالاری، بیمههای بزرگ دولتی و شبهدولتی در هم ادغام شوند و بهجای نظامهای بیمهای پرتعداد با قواعد متفاوت و گیجکننده که هم مردم را برای دریافت خدمات و هم دولت را برای پرداخت هزینهها بهزحمت میاندازد و بعضاً زمینه سوءاستفاده را فراهم میکند، یک نظام واحد بیمهای تحت نظر دولت بنیان گذاشته شود که در آن از افراد و خانوارها حق بیمه منصفانه دریافت شود. حق بیمهای که مقدار آن متناسب با وضعیت اقتصادی افراد و خانوارها بوده و طبعاً متفاوت خواهد بود و هر چه به سمت دو سر طیف اقتصادی نزدیک میشویم میزان این مبلغ دریافتی بهطور تصاعدی افزوده یا کاسته میشود و حتی اگر لازم باشد میتوان برای برخی صدکهای بسیار کم برخوردار، حق بیمه رایگان در نظر گرفت.
در گام بعدی لازم است هزینه خدمات ارائه شده درمانی و بهداشتی در سطوح مختلف کلینیکی و پاراکلینیکی بهطور دقیق و واقعی محاسبه شوند.
پس از اجرای این مقدمات مهم پایهای، لازم است بیمهها پوشش کامل یا تقریباً کامل خدمات بهداشتی و درمانی با کیفیت مناسب و یکسان به گروههای هدف مختلفی که از آنها حق بیمه دریافت کردهاند، ارائه دهند، بهگونهای که پرداخت از جیب بیمار قطع شده و یا به حداقل ممکن برسد. از طرفی بیمهها میبایست برحسب محاسبه دقیق هزینه خدمات درمانی-بهداشتی انجام شده که مبنای ریاضی معقول داشته و مبتنی بر قواعد اقتصادی باشد، دستمزد متناسب به ارائهدهندگان خدمات پزشکی بپردازند.
مجموعه این اقدامات باعث خواهد شد که مردم جامعه و خصوصاً طبقات آسیبپذیر اقتصادی آن از خدمات درمانی کامل با پوشش حداکثری بهطور رایگان یا نزدیک رایگان برخوردار شوند و خاطرشان در مورد سلامت و تأمین هزینههای بخش مهم درمان آسوده شود و به شرایط آرمانیای برسیم که بیمار و نزدیکانش جز رنج و نگرانی بیماری، دغدغه دیگری نداشته باشند. چنانکه در اصل ۲۹ قانون اساسی نیز آمده است: برخورداری از تأمین اجتماعی ازنظر بازنشستگی، بیکاری و پیری، ازکارافتادگی، بیسرپرستی، در راه ماندگی، حوادث و سوانح نیاز به خدمات بهداشتی و درمانی و مراقبتهای پزشکی بهصورت بیمه و … حقی همگانی است. بر اساس این اصل روشن مجموعه این اقدامات برای وزارت کار و بیمههای اصلی کشور بهعنوان یک وظیفه ذاتی تعریف شده است و جایی برای چانهزنی و بیعملی باقی نمیگذارد.
هدف نهایی هم طبعاً این خواهد بود که بیمهها با مدیریت علمی و شایسته سالارانه به وظایف ذاتی خود در ارائه خدمات بهداشتی-درمانی به مردم عمل کنند. مراد از اطلاق شایستهسالارانه این است که آنها -پس از مدت مشخص و محدودی که برای کلید زدن و پیشبرد اولیه این پروژهی کلان نیاز به حمایت دولت دارند-انتظار میرود تا در سایه مدیریت درست و پرهیز از هدر رفتن منابع، مانند تمام دنیا به بنگاههای اقتصادی موفق تبدیل شوند و به مرحله خودگردانی و تولید سود نائل شوند.