آلزایمر شایع‌ترین نوع زوال عقل است که حافظه، افکار، مهارت‌های کلامی و قضاوت، درک مطلب و به‌طورکلی عملکرد شناختی بیمار را تحت تأثیر قرار می‌دهد. ۲۱ سپتامبر (30 شهریور) روز جهانی آلزایمر نام‌گذاری شده است. سالانه حدود ۱۰ میلیون نفر در جهان به زوال عقل مبتلا می‌شوند؛ اگرچه قربانیان زوال عقل عمدتاً سالمندان هستند، اما این عارضه بخش طبیعی از پیری نیست و حدود پنج درصد از مبتلایان به آن در دهه 40 و 50 سالگی علائم اولیه را نشان می‌دهند. در حال حاضر بیش از ۵۵ میلیون نفر در سراسر جهان با زوال عقل زندگی می‌کنند و سالانه نزدیک به ۱۰ میلیون مورد جدید گزارش و به این جمعیت افزوده می‌شود؛ در ایران نیز به گفته وزیر بهداشت در حال حاضر نزدیک به یک میلیون نفر مبتلابه بیماری آلزایمر هستند که با توجه به پاندمی کرونا و عوارض ناشی از آن بی‌تردید این آمار بیشتر شده است. تحقیقات نشان داده است عواملی مانند افسردگی، فشار خون بالا، عدم تحرک بدنی، دیابت، چاقی، چربی خون بالا، رژیم غذایی نامناسب، سیگار کشیدن، انزوای اجتماعی و تنهایی، مصرف زیاد الکل، اختلالات خواب و از دست دادن شنوایی، به‌عنوان عوامل بروز زوال عقل و آلزایمر شناخته شده‌اند. برخی از پزشکان بر این باورند که تاکنون هیچ درمانی برای آلزایمر یا سایر انواع زوال عقل کشف نشده است، اما بهبود عوامل مختلف سلامت، شیوه زندگی و عوامل اجتماعی، فعالیت بدنی، رژیم غذایی، افسردگی، تحصیلات و تنهایی در دوران جوانی و بزرگسالی و بدون توجه به سن، می‌تواند از یک سوم موارد زوال عقل جلوگیری کند. دراین‌ارتباط مهدی افسری روان‌پزشک به ایرنا می‌گوید: نشانه‌های بیماری آلزایمر چیزی بیش از فراموشی‌های موقتی و ساده است. افرادی که به بیماری آلزایمر دچار می‌شوند، مشکلاتی را در برقراری ارتباط، یادگیری، تفکر و استدلال تجربه می‌کنند. این مشکلات بر وضعیت شغلی، فعالیت‌های اجتماعی و زندگی خانوادگی فرد تأثیر می‌گذارد.
غذاهای رنگارنگ بخورید
وی اظهار می‌دارد: تغییر شیوه زندگی شامل افزایش فعالیت بدنی، به چالش کشیدن ذهن و انتخاب غذاهای رنگارنگ می‌تواند به جلوگیری یا حداقل تأخیر در آلزایمر کمک کند. خوردن غذاهای حاوی فلاونوئیدها می‌تواند به شاداب و تیز نگه‌داشتن ذهن کمک کند. میوه‌ها و سبزیجاتی مانند سیب، توت سیاه، زغال‌اخته، کرفس، گیلاس، گریپ‌فروت، پرتقال، گلابی، فلفل و توت‌فرنگی حاوی فلاونوئید بالا هستند و قوی‌ترین اثر محافظتی در میوه‌ها و سبزیجات زرد و نارنجی دیده می‌شود. فلاونوئیدها در پیشگیری از کاهش مهارت‌های ذهنی و فکری که معمولاً براثر افزایش سن ناشی می‌شود، نقش قوی و مؤثری دارند.
انجام فعالیت بدنی
افسری تأکید می‌کند: فعالیت بدنی متوسط مانند پیاده‌روی سریع روزانه باعث بهبود سلامت کلی جسمی و روحی، بهبود خواب، کاهش علائم افسردگی و ارتقای عملکرد شناختی می‌شود. همچنین فعالیت بدنی منظم به رشد عروق خونی مغز و حفظ سلامت آن کمک کرده، سطح گلوکز خون در مغز را افزایش می‌دهد، از کاهش ماده خاکستری مغز جلوگیری و به توجه، سازمان‌دهی افکار و دستیابی به اهداف در بزرگسالان جوان و بزرگسال کمک می‌کند. افرادی که در سنین میانسالی وضعیت سلامتی ضعیف‌تری دارند، فعالیت فیزیکی کمی دارند، رژیم غذایی آن‌ها نامناسب است و فشار خون بالا دارند، بیش از دو برابر افراد دیگر با خطر ابتلا به آلزایمر مواجه هستند.
ذهن خود را به چالش بکشید
این روان‌پزشک می‌افزاید: چالش ذهنی می‌تواند به حفظ حافظه و مهارت‌های تفکر خوب کمک کند. فعال ماندن ازنظر ذهنی مانند نوشتن نامه، انجام معماها، حل پازل یا مطالعه می‌تواند سبب شود علائم زوال عقل و آلزایمر ۵ سال دیرتر آغاز شود. گاهی اوقات مشاوره کمکی بزرگ برای خانواده‌هایی است که درگیر مراقبت از یک فرد مبتلابه آلزایمر هستند؛ چنین کمکی ممکن است از طرف گروه‌های حمایت‌کننده، یک مددکار اجتماعی، یک پرستار، یک روانشناس یا یک پزشک باشد.