محمدرضا جعفری ندوشن- کنشگر
امروز سوم شهریورماه زادروز دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن، پیر فرهنگ ایران است که این روزها دور از دیار خود و با رنج پیری و ناتندرستی، در تورنتو به سر میبرد. آرزوی بسیاری از جوانان فرهنگ دوست این سرزمین بهبودی این سرو سایهافکن فرهنگ ادبی ایران است.
دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن نویسنده و مترجم نامدار کشور بیش از هر نویسندهای درباره ایران و فرهنگ آن نوشته، کار روشنفکری خویش را با پرهیز از محافظهکاری و انقلابیگری امتداد بخشیده و بر ضرورت استقرار عقلانیت در جامعه تکیه داشته است. تیراژ آثار این نویسنده نشان میدهد که او یکی از پرمخاطبترین نویسندگان ایرانی است؛ شاید به این دلیل که از پیچیده و مبهم سخن گفتن پرهیز داشته و دارد. در کار روشنفکری، پیچیده و نامفهوم سخن گفتن یک آفت بزرگ است و روشنفکران ازآنرو که مخاطبشان مردم هستند، ضرورت دارد بیآنکه از عمق سخن خود بکاهند، آن را بیان کرده و بنویسند و این همان روشی است که اسلامی ندوشن در کار نویسندگی نسبت به آن دقت داشته است.
کار روشنفکران از کار سیاستپیشگان جداست. سیاستپیشگان میخواهند هرچه زودتر به قدرت برسند و حکومت را به دست گیرند و این لزوماً چیز بدی نیست؛ اما هدف روشنفکر بههیچوجه این نیست که به قدرت برسد و حکومت را به دست گیرد. وظیفه روشنفکر، بیدار کردن مردم است. هرچند اسلامی ندوشن نسبت به سیاست حساسیتهای فراوانی داشته و دارد، اما سیاست زدگی در آثارش دیده نمیشود؛ زیرا به باور او تا گره فرهنگی باز نشود، گرههای سیاسی و اقتصادی نیز گشوده نخواهد شد. این نویسنده باوجود علاقهای که به فرهنگ و تمدن ایران دارد، نگاه انتقادی خود را نیز به کار بسته و چنین نیست که به بها و بهانه وجود چنین علاقهای گرفتار تعصب و نادیده انگاشتن نقصها شود. از آثار وی میتوان دریافت که از یکسو دلبسته فرهنگ و تمدن ایران است و در شناساندن ارزشهای فرهنگ ایران کوششهای فراوانی به انجام رسانده و از سوی دیگر نسبت به ارزشهای فرهنگ و تمدن نوین جهانی نیز غفلت نکرده و با شناختی که از آن به دست آورده، همواره در مسیر تعادل گام نهاده است.
همه ما ایرانیان دکتر اسلامی ندوشن را با دستاوردهایش نسبت به فرهنگ و ادبیات ایران میشناسیم. شاید بتوان یکی از دستاوردهایش را بازشناخت شاهنامه و سایر آثار ادبیات کلاسیک ایران دانست. با توجه به اینکه اسلامی ندوشن درباره شاهنامه و حافظ کتابهای زیادی دارد، ولی حقیقتاً سعدی را بیشتر دوست دارد. شناختش از جامعه و فرهنگ ایرانی، شناختی وسیع از باورهای عامیانه ایرانی را به همه ما ایرانیان ارائه میدهد. اسلامی ندوشن در کلیه متون خود به اخلاقیات در فرهنگ ایرانی اشاره میکند که سفر درونی به جامعه و فرهنگ ایرانی است. صفحه رسمی استاد اسلامی ندوشن در اینستاگرام امروز ساعت 20 به مناسبت زادروز ایشان بهنقد کارنامه ادبی او با حضور کامیار عابدی، پیام شمسالدینی و نیز پیامهایی از اساتید ارجمند غلامحسین امیرخانی، محمدجعفر یاحقی، احمد مهدوی دامغانی، فریدون مجلسی و اصغر دادبه میپردازد.