اگر مبهم باقی‌ماندن به معنای موفقیت یک سرویس اطلاعاتی باشد، «گ اِر او» (GRO) یا همان اداره اصلی اطلاعات ارتش روسیه احتمالاً کارآمدترین سازمان جاسوسی روسیه به شمار می‌رود. در دوران کمونیسم، برای کشورهای غربی عملیات جاسوسی شوروی سابق بانام سازمان اطلاعاتی روسیه (ک‌گ‌ب) گره‌خورده بود، چه عملیا‌ت‌هایی که باهدف نفوذ در راهروهای قدرت در خارج از کشور انجام می‌شد و چه مواردی که به سرکوب مخالفان در داخل مرتبط بود؛ اما در این میان کمتر کسی هرگز نام گرو را شنیده است. بااین‌وجود، به دنبال فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در ۱۹۹۱ این سازمان به‌عکس ک‌گ‌ب به فعالیت خود ادامه داد و این‌طور که پیداست این روزها دوباره در حال رونق گرفتن است. بریتانیا گرو را در حمله سال ۲۰۱۸ به یک جاسوس سابق روسیه در شهر سالزبری واقع در جنوب انگلستان مقصر می‌داند. حمله‌ای که طی آن یک مأمور سابق همین سازمان و دخترش با سم اعصاب مسموم شدند. علاوه بر این آمریکا هم بزرگ‌ترین حملات سایبری که علیه‌اش انجام‌شده را به این سازمان نسبت می‌دهد. گفته می‌شود مأموران گرو در درگیری‌های اوکراین و همین‌طور سوریه فعال بوده‌اند. چندی پیش مقامات جمهوری چک اعلام کردند دو جاسوس روس مظنون به حمله سالزبری، با انفجار مرگبار در انبار تسلیحات این کشور در ۲۰۱۴ مرتبط بوده‌اند.
از «گرو» چه می‌دانیم؟
روسیه از ۲۰۰ سال پیش به‌طور رسمی سازمان اطلاعات نظامی داشته است، از دوران جنگ‌های ناپلئون که یک سرویس ویژه برای این منظور تشکیل شد. پس از انقلاب روسیه در ۱۹۱۷، این دفتر دوباره سازمان‌دهی شد و در ۱۹۴۲ و در اوج جنگ جهانی دوم نام گرو را به خود گرفت. این سازمان آن زمان در خارج از کشور وظیفه جمع‌آوری اطلاعات از آلمان و متحدانش را برعهده داشت. یکی از موفقیت‌های مهم و زودهنگام گرو در طول جنگ سرد هم نفوذ به برنامه بمب اتم بریتانیا بود. گرو علاوه بر مأموران مخفی، کماندوهای «اسپتسناز» (نیروی ویژه) خودش را دارد که مأموریتشان شناسایی و خرابکاری است. در دوران شوروی سابق این کماندوها در مناطق درگیر جنگ در سراسر دنیا حضور داشتند و در حمله سال ۱۹۷۹ به افغانستان هم پیشگام بودند. به دنبال فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، ک‌گ‌ب که رقیب بزرگ گرو بود به دو بخش تقسیم شد: نسخه داخلی یعنی سازمان امنیت فدرال روسیه (اف‌اس‌بی) که زمانی ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری کنونی کشور رهبری آن را برعهده داشت و یک سرویس دیگر به نام سازمان اطلاعات خارجی روسیه که بیرون از مرزهای کشور فعال است؛ اما در این میان گرو دست‌نخورده باقی ماند. در ۲۰۱۰ نام این سازمان از اداره اصلی اطلاعات به اداره اصلی (که مخفف آن در انگلیسی GU است) تغییر یافت اما نام اختصاری گرو همچنان روی آن باقی ماند. در گزارشی که برای کنگره آمریکا تهیه‌شده، گرو به‌عنوان سازمانی بزرگ، گسترده و قدرتمند یاد می‌شود، هرچند اطلاعات موثق چندانی در رابطه با اندازه و فعالیت‌های آن وجود ندارد. در وب‌سایت وزارت دفاع روسیه تنها اشاره‌ای مختصر به نقش گرو به‌عنوان یک سرویس اطلاعات خارجی شده و خود این سازمان هیچ وب‌سایتی ندارد. در این وب‌سایت آمده که گرو موظف است «شرایط لازم برای اجرای موفقیت‌آمیز سیاست‌های امنیتی و دفاعی فدراسیون روسیه را تضمین کند» و اطلاعات موردنیاز مقامات برای «تصمیم‌‌گیری در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، دفاعی، علمی، فنی و زیست‌محیطی» را در اختیار آن‌ها بگذارد.
گرو امروزه چه‌کار می‌کند؟
سرگون که از ۲۰۱۱ رئیس این سازمان بود، پس از الحاق کریمه به خاک روسیه در ۲۰۱۴ در فهرست تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا علیه مقامات عالی‌رتبه روس قرار گرفت. اتحادیه اروپا همچنین او را در «فعالیت افسران گرو» و حمایت آن‌ها از شورشیان در جنگ‌های خونین شرق اوکراین مقصر می‌دانست؛ اما تحلیل‌گران امنیتی معتقدند ایگور سرگون در توسعه و تقویت سازمان آن‌هم پس از کاهش بودجه‌های شدید نقشی اساسی داشته و خود سازمان هم ثابت کرد در اوکراین نسبت به اف‌بی‌اس مؤثرتر عمل کرده است. یکی از فرماندهان ارشد شورشیان شرق اوکراین به نام ایگور گیرکین که نام مستعارش استرلکوف بود از سوی اتحادیه اروپا به همکاری با گرو متهم شد و در فهرست تحریم‌های این اتحادیه قرار گرفت؛ اما سرگون آن‌قدر عمر نکرد تا تأثیر عملیات محرمانه کاملاً متفاوتی که به سازمانش نسبت داده می‌شد را ببیند: هک کارزار انتخاباتی هیلاری کلینتون و حزب دموکرات آمریکا و انتشار متن ده‌ها هزار مکالمه خصوصی که ظاهراً باهدف بی‌اعتبار کردن کاندیدایی که دشمن روسیه در نظر گرفته می‌شد، صورت گرفت. وزارت دادگستری آمریکا درنهایت ۱۲ مأمور امنیتی روسیه را به حملات سایبری محکوم کرد که همه آن‌ها به همکاری با گرو متهم بودند. کرملین اما در واکنش به این محکومیت‌ها گفت هیچ مدرکی مبنی بر ارتباط این ۱۲ نفر با اطلاعات نظامی یا حملات سایبری وجود ندارد. اگر گرو واقعاً در درگیری‌های اوکراین فعال بوده یا علیه دموکرات‌ها در آمریکا دست به عملیا‌ت‌هایی زده باشد، احتمالاً به اهدافی که دنبالشان بوده رسیده چون هم هیلاری کلینتون در انتخابات ۲۰۱۶ از دونالد ترامپ شکست خورد و هم شورشیان تا به امروز مناطق تحت کنترل خود در شرق اوکراین را حفظ کرده‌اند.