فقر مطلق یعنی فرد در روز درآمد کمتر از ۲ دلار داشته باشد. نشانه فقر را میتوان در بیرونقی شب یلدا دید. خانوادهها به دلیل فقر، درآمد کم و تورم کمتر دور سفره یلدا کمرنگ و بیرمق جمع میشوند. گرانی باعث میشود تا خانوادهها از برگزاری مراسم شب یلدا که هزینه بالایی دارد خودداری کنند. پیشازاین وزیر کار گفته بود: «حدود ۳۱ درصد یعنی ۳۰ میلیون نفر فقیر در کشور داریم.» بر اساس برآورد اقتصاددانان تعداد فقرا از ۳۰ درصد هم بیشتر شده است. علی آقا محمدی، مسئول دفتر اقتصادی رهبری پیشازاین گفته بود که حدود 20 میلیون نفر در شرایط کم برخوردار و محروم زندگی میکنند.
* مردم با تورم ۵۰ درصد مواجه هستند. فقر مطلق طی ۱۵ سال گذشته افزایشیافته است. یعنی افرادی که با درآمد کمتر از ۲ دلار در روز زندگی میکنند تعدادشان بیشتر شده است.» گزیده مطالب این گزارش در ادامه میآید:
* نرخ رشد فقر مطلق در سال ۱۳۸۹ حدود ۲۵ درصد بود. اما در ۱۵ سال گذشته بر اساس آمار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام کرده فقر در سال ۱۴۰۳ به ۴۴ درصد رسید. یعنی خط فقر بیشتر شده است. جمعیت زیرخط فقر از ۹ میلیون نفر در سال ۱۳۸۵ به ۲۵ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر در سال ۱۴۰۰ رسید.
افزایش قیمتها
*سال ۱۳۸۹ درآمد ارزی حاصل از فروش نفت بالابود، قیمت سکه تمام ۱۴۱ هزار تومان و دلار ۹۲۳ تومان بود. تعداد فقرا در آن سال کمتر از ۹ میلیون نفر بود و بیشتر از ۸۸ درصد مردم بالای خط فقر زندگی میکردند.
*امروز قیمت دلار به بیش از ۱۳۰ هزار تومان رسیده و سکه تمام ۱۴۲ میلیون تومان؛ تورم ۴۱ درصد شده است.
رشد جمعیت فقرا
*تحریم صادرات نفت را کم کرد و کسری بودجه بیشتر شده و هزینه واردات را افزایش داده است. تحریم رفاه خانوارها را کاهش داده و افت قدرت خرید باعث افزایش نرخ فقر شده است.
*فقر مطلق یعنی افرادی که با کمتر از ۲ دلار در روز زندگی میکنند. تعدادشان بیشتر شد. بر اساس آمار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی فقر مطلق در سال ۱۴۰۳ به ۴۴ درصد رسید.
تورم
تورم شاخص تعیینکنندهای قیمتهاست. بعد از سال ۱۳۷۴ که تورم 49.4 درصد بود از سال 1400 به بعد تورم دوباره رکود زد و تورم نقطهبهنقطه به بیش از 49 درصد رسید یعنی بازگشت به تورم سال 1374 دولت سازندگی.
فقر غذا، مسکن، درمان و آموزش
سهم غذا در کل مصرف افزایش میدهد تا جایی که دیگر امکان جایگزینی هزینههای غیرخوراکی با هزینههای خوراکی وجود ندارد. بررسی آمارها نشان میدهد سهم هزینه خوراک از کل هزینههای خانوار از سال ۱۳۸۹ روندی افزایشی پیدا میکند. میانگین کالری مصرفی سرانه بهاستثنای سالهای ۱۳۸۶.۱۳۹۰ و ۱۳۹۶ کاهش داشته است. یعنی میزان کالری دریافتی افراد کاهش پیداکرده است.
افزایش هزینه مسکن
*سهم مسکن در ۱۵ سال گذشته در سبد هزینه خانوار بالا رفته است. در این دوره زمانی خانوارهای مستأجری که دچار فقر درآمدی بودند و درآمدشان کمتر از خط فقر بود و خانوارهای مستأجری که درآمدشان از خط فقر بیشتر بود به دلیل تأمین هزینههای مسکن استیجاری دچار فقر شدند.
*نرخ خانوارهای مستأجر ۲۵ درصد سال ۱۳۹۷ به ۳۹ درصد در سال ۱۴۰۳ رسید. در همین دوره، نرخ خانوارهای مستأجری که به دلیل تأمین هزینههای مسکن درگیر فقر شدند هم از ۱۱ درصد به ۱۵ درصد افزایش پیدا کرد.
* بر اساس گزارش وزارت تعاون که با عنوان «برنامه گسترش مراقبتهای اولیه سلامت برای تحقق پوشش همگانی سلامت» در مناطق شهری در سال ۱۴۰۰ منتشر کرد، جمعیت حاشیهنشین و ساکن سکونتگاههای غیررسمی در سال ۱۳۹۵ حدود ۱۰ میلیون و ۱۵۹ هزار و ۳۵۲ نفر اعلام کرد که این تعداد در سال ۱۴۰۰ به بیش از ۱۴ میلیون نفر رسیده بود. یعنی در طول ۵ سال نزدیک به چهار میلیون نفر به تعداد ساکن مناطق حاشیه و سکونتگاههای غیررسمی اضافهشده است.
* هزینه بهداشت و درمان از سال ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۷ جهشیافته بود. وقتی فقر افزایش پیدا میکند، سهم هزینههای خوراک و مسکن کم میشود و این اتفاق با شدت بیشتری در بخش آموزش میافتد. سهم آموزش از سال ۱۳۸۹ کم شده و از ۱/۵۰ درصد هزینههای خانوار به ۰/۶۴ درصد هزینهها رسیده.
* میزان کالری مصرفی در سال 1385 حدود 2200 کالری بوده اما در سال گذشته این رقم به زیر 2000 رسیده است. فقر باعث سوءتغذیه میشود که سلامت افراد را به خطر میاندازد.