ستاره صبح: پیش بینی بانک جهانی از وضعیت فقر در ایران این است که در سال جاری میلادی 2.5 میلیون نفر به جمعیت فقرا اضافه میشود. با فرض تداوم روند کنونی، در سال 2026 حدود سه میلیون نفر دیگر به زیر خط فقر خواهد رفت و نرخ فقر در ایران به 38.8 درصد افزایش پیدا میکند.بانک جهانی به تازگی و در ادامه سلسله گزارشهای خود با عنوان «فقر و برابری»، آمارهای تازهای از وضعیت فقر و ضریب جینی در ایران ارائه کرده است. بر اساس دادههای جدید بانک جهانی، نرخ تورم ایران در سال 1404 صعودی بوده و جنگ به افزایش تورم انتظاری دامن زده است. همچنین پیشبینی میشود که رشد اقتصادی در میان مدت کاهشی شود. برآوردها حاکی از آن است که در سال جاری، بیش از 35 درصد از جمعیت ایران زیر خط فقر قرار بگیرند.
برآورد 35.9 واحدی بانک جهانی از ضریب جینی ایران در سال 2023
بر اساس آمارهای بانک جهانی، ضریب جینی ایران در سال 2023 برابر با 35.9 واحد بوده است که نسبت به سال 2022 صعودی بوده است. نکته قابل توجه آن است که بانک جهانی، برآوردی خوشبینانهتر از دادههای مرکز آمار ایران مبنی بر ضریب جینی 38.2 واحدی در سال 1402 ارائه کرده است. ضریب جینی یکی از مهمترین شاخصهای سنجش نابرابری درآمد در اقتصاد است و عددی بین صفر و یک را نشان میدهد. در این شاخص، عدد صفر به معنی توزیع کاملا برابر درامد یا ثروت و یک به معنای نابرابری مطلق در توزیع است. بنابراین هرچه عدد شاخص به صفر نزدیکتر باشد، وضعیت توزیع درآمد بهتر را نشان میدهد.
دو میلیون و 253 هزار نفر در سال 2023 زیر خط فقر مطلق بودند
برآوردهای بانک جهانی نشان میدهد که در سال ۲۰۲۳، ۳۶ درصد از جمعیت ایران زیر خط فقر درآمد ۸.۳۰ دلار در روز (خط فقر کشورهای با درآمد بالاتر از متوسط) زندگی میکردهاند که تعداد آنها بیش از 32 میلیون و 661 هزار نفر بوده است.
این در حالی است که در آن سال، نسبت جمعیت زیر خط فقر درآمد 4.20 دلاری (خطر فقر کشورهای با درآمد پایینتر از متوسط) معادل 7.5 درصد و جمعیت زیر خط فقر درآمد سه دلاری (فقر مطلق) معادل 2.5 درصد بوده است؛ به عبارت دیگر، در سال 2023 بیش از دو میلیون و 253 هزار نفر زیر خط فقر مطلق بودهاند.
افزایش 2.5 میلیون نفری تعداد فقرا در سال 2025
دادههای بانک جهانی حاکی از آن هستند که بخش قابلتوجهی از جمعیت کشور، به ویژه زنان، افراد با سطح تحصیلات کمتر از دبیرستان و روستانشینان در وضعیت شکنندهای قرار دارند. بر اساس پیشبینیهای این نهاد بینالمللی، 2.5 میلیون نفر تا پایان سال 2025 به جمعیت فقیر اضافه میشوند و نسبت جمعیت زیر خط فقر درآمد 8.30 دلاری از 33.2 درصد در سال 2024 به 35.4 درصد در سال 2025 میرسد. همچنین با فرض تداوم روند کنونی، در سال 2026 حدود سه میلیون نفر دیگر به زیر خط فقر میروند و نرخ فقر در ایران به 38.8 درصد میرسد. با استناد به این گزارش، نرخ تورم سالانه در چهار ماه نخست سال 1404 به ۳۹.۵ درصد رسیده است و تورم مواد غذایی ۴۲.۹ درصد اعلام شده است. همچنین بانک جهانی پیشبینی کرده که با توجه به افزایش محدودیتها در حوزه نفت و تضعیف تقاضای جهانی، رشد اقتصادی ایران در میان مدت کاهش قابل توجهی را تجربه کند.
خشکسالی و کمبود آب
دیگر عامل تشدید فقر در ایران از دیدگاه بانک جهانی، کسری فزاینده انرژی و آب است که منجر به جیرهبندی و اختلال در فعالیتهای اقتصادی شده است. همچنین بانک جهانی تاکید کرده سطح بارندگی در ایران نسبت به سال گذشته 40 درصد کاهش یافته که این موضوع بر معیشت خانوارهایی که به کشاورزی متکی هستند، تاثیر میگذارد و فشار مهاجرت از روستا به شهر و تشدید تقاضای برای خدمات شهری را افزایش میدهد. به علاوه، کمبود آب ناشی از خشکسالیهای مکرر، تغییرات اقلیمی و مدیریت غیربهینه منابع، رودخانهها، دریاچهها و تخلیه سفرههای آب زیرزمینی، باعث فرونشست شدید زمین شده است که زیرساختها و بهرهوری را در بلندمدت تهدید میکند.