ستاره صبح - پارسا سپهری: تولید ناخالص دنیا (GDP) از سوی بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول و دیگر نهادهای بین‌المللی ۹۵ تریلیون دلار (۹۱ هزار میلیارد دلار) تا ۱۰۵ تریلیون دلار (۱۰۵ هزار میلیارد دلار) در سال برآورد شده است. میانگین این دو عدد ۱۰۰ می‌شود. شگفت آن که از این عدد ۲۹ تریلیون آن متعلق به ایالات متحده است و نزدیک به ۱۹ تریلیون دلار متعلق به چین و ۱۸ تریلیون دلار متعلق به اتحادیه اروپا است که جمع این سه 66 تریلیون می‌شود، یعنی دیگر کشورهای جهان مجموعاً ۳۴ تریلیون دلار تولید ناخالص داخلی در سال دارند. به همین دلیل است که آمریکا، چین و اروپا برای کشورهای جهان به ویژه کشورهای جهان سوم مهم هستند. درآمد سرانه آمریکا ۸۲ هزار دلار است. شهروندان آمریکایی درآمدشان بالاست و هر کشوری که بتواند به بازار آمریکا وارد شود سود سرشاری می‌برد. نکته قابل تأمل این که کشورهایی مثل آلمان، ژاپن، ویتنام، چین، روسیه و... که با آمریکا سرشاخ بوده‌اند پس از ورود به بازار آمریکا راه رشد و توسعه را طی کرده‌اند. به همین دلیل است که چین همواره دربرابر آمریکا کرنش کرده و در برابر تهدیدهای این کشور جاخالی می‌دهد. دکترین آمریکا مقابله با رشد فزاینده اقتصادی چین است، پس از آن متوجه مهار قدرت نظامی روسیه و در مرحه سوم مهار ایران است. در جنگ تجاری چین و آمریکا اگر چین به خواست آمریکا که عدم خرید نفت از ایران است تن دهد ایران بیشترین خسارت را از نبرد میان دو غول اقتصادی خواهد دید. حال که تحریم‌های آمریکا برگشته‌اند و اقتصاد ایران را به تدریج تحت تأثیر قرار می‌دهند اگر ایران نتواند مشکلش را با آمریکا حل کند و از روسیه در جنگ اوکراین فاصله نگیرد پس لرزه‌های ترکش و پس لرزه‌های جنگ تجاری آمریکا و چین به ایران خواهد خورد. نکته‌ای که مغفول مانده این است که امریکا و چین بر سر فلزات کمیاب مثل لیتیوم که درصنایع الکترونیکی کاربرد دارند و در افغانستان این فلز وجود دارد حساس هستند. امریکایی‌ها در زمانی که در افغانستان بودند این فلز را استخراج کردند و به امریکا بردند. پس از سقوط دولت قانونی افغانستان و وری کار آمدن طالبان، چین وارد اقتصاد افغانستان شده و مشغول استخراج لیتیوم و دیگر فلزات نایاب که در ایران و افغانستان وجود دارد شده است. امریکا وقتی احساس خطر کرد دوباره خیز برداشته تا به پایگاه بگرام بازگردد. ایران باید مراقب باشد که چینی‌ها نتوانند فلزات کمیاب را از ایران استخراج کنند.
جنگ تجاری آمریکا با چین شعله ور شد و تعرفه‌های 100 درصدی بر صادرات چین به آمریکا وضع شد و ارزش رمز ارزها و بورس آمریکا سقوط کردند. دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، به طور رسمی جنگ تجاری علیه چین را کلید زد و وعده داد که در تلافی کاهش صادرات مواد معدنی حیاتی چین، تعرفه‌ها را افزایش می‌دهد.
ترامپ اعلام کرد که تعرفه‌های اضافی ۱۰۰ درصدی بر صادرات چین به مقصد آمریکا اعمال خواهد شد. علاوه بر آن کنترل صادراتی جدید بر «هرگونه نرم‌افزار حیاتی» تا اول نوامبر برقرار می‌شود؛ این اقدام 9 روز پیش از پایان معافیت‌های تعرفه‌ای فعلی اجرا خواهد شد.
ترامپ دیدار از پیش‌اعلام‌شده با شی جین پینگ، رئیس جمهور چین، در کره جنوبی که قرار بود سه هفته دیگر برگزار شود را زیر سؤال برد. اقدامات جدید ترامپ واکنش به افزایش کنترل صادرات عناصر خاکی کمیاب توسط چین بود؛ موادی که برای تولید فناوری‌های پیشرفته، از وسایل نقلیه الکتریکی تا تجهیزات نظامی، حیاتی هستند. ترامپ درباره اقدامات چین گفت: «تکان‌دهنده بود، خیلی بد بود.»
گسست روابط واشنگتن-پکن
*کارشناسان می‌گویند این اقدامات گسست در روابط میان پکن و واشنگتن را نشان می‌دهند و پرسش این است که آیا تنش‌زدایی اقتصادی تابستان می‌تواند دوام بیاورد یا خیر؟ اقدام ترامپ، که تعرفه‌ها را علیه واردکنندگان آمریکایی اعمال کرده، واکنش سریع و چشمگیری به رخدادهای اخیر بود و جنگ تجاری که پس از دیپلماسی متوقف شده بود دوباره شعله‌ور شده است.
*محدودیت‌های جدید بر صادرات نرم‌افزارهای آمریکایی به چین می‌تواند ضربه شدیدی به صنعت فناوری، به ویژه رایانش ابری و هوش مصنوعی، وارد کند. کنترل بر صادرات هواپیما و قطعات آن سیاست ترامپ است.
*پکن مدت‌ها از واشنگتن خواسته که محدودیت‌های تجاری یکجانبه‌ای که تجارت جهانی را تضعیف می‌کند، کنار بگذارد. بازارهای مالی جهان در واکنش به سیاست ترامپ در قبال چین سقوط کردند و بازارها و روابط اقتصادی میان بزرگترین اقتصادهای جهان را به ورطه‌ای بحرانی کشاند.
*چین بیش از ۹۰ درصد از عناصر خاکی کمیاب فرآوری شده و آهنرباهای خاکی کمیاب جهان را تولید می‌کند. بسیاری از این عناصر در محصولاتی از وسایل نقلیه الکتریکی تا موتورهای هواپیما و رادارهای نظامی کاربرد دارند. اظهارات غیرمنتظره ترامپ بازارهای مالی جهانی را تکان داد و شاخص S&P 500 بیش از ۲ درصد کاهش یافت.
پایان آتش بس جنگ تعرفه‌ها
*کریگ سینگلتون، متخصص چین در بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها، گفت: «پست ترامپ می‌تواند آغاز پایان آتش‌بس تعرفه‌ای باشد.» ترامپ در پست خود در شبکه‌های اجتماعی نوشت: چین نامه‌هایی به کشورهای جهان ارسال کرده و اعلام کرده قصد دارد کنترل صادرات را بر هر عنصر تولیدی مرتبط با عناصر خاکی کمیاب اعمال کند. این نامه‌ها به اسناد سیاست‌گذاری پکن اشاره داشت. کشورهایی که از اقدامات پکن خشمگین هستند گرفته و شگفت‌زده شده‌اند.
*ترامپ اقدامات چین را «دستور خصمانه» خواند و گفت مجبور شده است «از نظر مالی با این اقدام مقابله کند.» او تصریح کرد: «در ازای هر عنصری که آنها توانسته‌اند انحصار خود را به دست آورند، ما دو عنصر داریم.»
*ترامپ پیشنهاد ممنوعیت پرواز شرکت‌های هواپیمایی چینی بر فراز روسیه در مسیرهای رفت و برگشت به آمریکا را مطرح کرد. کمیسیون ارتباطات فدرال آمریکا اعلام کرد وب‌سایت‌های بزرگ خرده‌فروشی آنلاین میلیون‌ها مورد از فهرست کالاهای الکترونیکی ممنوعه چینی را حذف کرده‌اند.
واکنش چین
چین در پاسخ به تعرفه‌های بندری برنامه‌ریزی‌شده دولت آمریکا برای کشتی‌های چینی، کشتی‌های متعلق به آمریکا که در این کشور پهلو می‌گیرند را با هزینه‌های بندری تلافی‌جویانه هدف قرار داده و پیش از مذاکرات تجاری بین ترامپ و شی، اقدامات تلافی‌جویانه خود را گسترش داده است.
وزارت حمل و نقل چین اعلام کرد کشتی‌های متعلق به شرکت‌ها یا افراد آمریکایی، کشتی‌هایی که تحت مدیریت آنها هستند، و همچنین کشتی‌های ساخته شده در ایالات متحده یا دارای پرچم آمریکا، در صورت پهلوگیری در چین، ملزم به پرداخت ۴۰۰ یوان (۵۶ دلار) به ازای هر تن بار خالص در هر سفر خواهند شد. این عوارض تا سال ۲۰۲۸ به ۱۱۲۰ یوان (۱۵۷ دلار) به ازای هر تن بار خالص خواهد رسید. اجرای این عوارض از ۱۴ اکتبر، همزمان با آغاز تعرفه‌های بندری آمریکا علیه کشتی‌های چینی، آغاز می‌شود.
وزارت حمل و نقل چین این اقدام را «اقدام متقابل» در پاسخ به رویه‌های آمریکا دانست و تعرفه‌های بندری ایالات متحده را «تبعیض‌آمیز» و «به شدت آسیب‌رسان به منافع مشروع صنعت کشتیرانی چین» خواند. این وزارتخانه همچنین هشدار داد این اقدامات می‌تواند نظم اقتصادی و تجاری بین‌المللی را «به طور جدی تضعیف کند».
پکن محدودیت‌های جدید صادرات عناصر خاکی کمیاب و فناوری‌های مرتبط، و همچنین برخی از باتری‌های لیتیومی و تجهیزات تولیدی مرتبط با آن را علیه آمریکا اعلام کرد.
شوک ترامپ به بازارها
این اقدام ناگهانی دونالدترامپ شاخص‌های اصلی بورس آمریکا شامل داوجونز، اس‌اندپی 500 و نزدک به ترتیب با 1٫9 درصد، 2٫7 درصد و بیش از 3٫5 درصد افت بسته شدند؛ شدیدترین کاهش روزانه از ماه آوریل تاکنون.
به گزارش رویترز، شرکت‌های فناوری و صنایع وابسته به زنجیره تأمین چین مانند تسلا، انویدیا، اپل و AMD از بزرگترین بازندگان این روز بودند. در اروپا نیز شاخص Stoxx600 بیش از 1٫2 درصد کاهش یافت و بازارهای فرانسه، آلمان و هلند روزی کاملاً منفی را پشت سر گذاشتند.
بیت‌کوین، بزرگترین ارز دیجیتال جهان از نظر ارزش بازار، پس از تشدید تنش‌های تجاری میان دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، و چین، به روند نزولی خود ادامه داد. قیمت بیت‌کوین با ۸.۴ درصد کاهش به ۱۰۴, ۷۸۲ دلار رسید. اتریوم، دومین ارز دیجیتال بزرگ جهان، نیز در همان بازه زمانی، با ۵.۸ درصد کاهش به ۳, ۶۳۷ دلار رسید.