سال‌های اخیر، سیاست‌های اسرائیل در منطقه غرب آسیا دچار تغییرات زیادی شده‌اند که بیشترشان در قالب سه طرح راهبردی به‌نام‌های کریدور نتزاریم، کریدور فیلادلفیا و کریدور داوود دیده می‌شوند. این طرح‌ها فقط راه عبور و مرور نیستند، بلکه بخشی از یک نقشه بزرگ‌تر و پیچیده هستند. هدف آن‌ها فراتر از دستاوردهای کوتاه‌مدت و نظامی است و سعی می‌کنند چند زمینه مختلف مثل مسائل اجتماعی، اقتصادی و امنیتی منطقه را همزمان تحت تأثیر قرار دهند.
تغییر جغرافیا و مردم
کریدور نتزاریم باعث ایجاد فاصله جغرافیایی بین شمال و جنوب غزه شده است. این کار قدرت کنترل اسرائیل بر غزه را بیشتر کرده اما در عوض، رفت‌و‌آمد مردم را سخت‌تر ساخته و حتی شکل جمعیت و هویت غزه دچار تغییر شده است. این محدودیت‌ها فشار روانی و مشکلات معیشتی زیادی برای مردم غزه ایجاد کرده و آن‌ها را تقریباً از باقی مناطق جدا کرده است. محاصره و بسته بودن راه‌های ورود و خروج باعث شده غزه بیشتر شبیه یک جزیره تنها باشد؛ چیزی که مستقیماً بر آرامش، امنیت و امید مردم اثر منفی گذاشته است.
آسیب به منطقه
کریدور فیلادلفیا در مرز غزه و مصر قرار دارد و نقطه مهمی برای تعاملات و زورآزمایی قدرت‌های منطقه‌ای است. این منطقه آخرین راه ارتباط زمینی مردم غزه با دنیای بیرون بود. اما با افزایش حضور نظامی اسرائیل، این راه هم تقریباً بسته شد و محاصره انسانی و اقتصادی غزه به شدت افزایش پیدا کرد. در کنار بحران انسانی، این وضعیت باعث انتقادهای زیاد از دولت مصر، تضعیف توافق‌های قدیمی صلح و بدتر شدن اوضاع امنیتی جنوب فلسطین شد. حالا فیلادلفیا نه فقط یک راه عبور، بلکه ابزاری برای مذاکرات و کشمکش‌های سیاسی هم محسوب می‌شود.
پروژه چندبعدی اسرائیل
کریدور داوود از جولان تا شمال شرق سوریه و کردستان عراق امتداد پیدا می‌کند. هدف این طرح ایجاد یک منطقه حائل و نفوذ در مقابل محور مقاومت است و سعی دارد توازن قدرت در کل منطقه شامات و حتی عراق را تغییر دهد. کریدور داوود فقط نظامی نیست؛ اهداف اقتصادی مثل وصل شدن به راه‌های انرژی و تجارت جهانی را هم دنبال می‌کند و کاملاً در راستای سیاست‌های هم‌پیمانان غربی اسرائیل تعریف شده است.
در این طرح، نقش گروه‌هایی مانند کردها و دروزی‌ها خیلی پررنگ است. حمایت اسرائیل از این گروه‌ها باعث شده اختلافات قومی در سوریه و عراق تشدید شود و از همبستگی ملی این کشورها کاسته شود، موضوعی که به نفع اسرائیل و متحدانش است. در مقابل، دولت‌های سوریه و عراق با حمایت منطقه‌ای و جهانی سعی در بازپس‌گیری سرزمین و مهار این اختلافات دارند.
نظم جدید یا بحران؟
در ظاهر این سه کریدور جدا از هم هستند اما در اصل تکمیل‌کننده یکدیگرند. هدف‌شان ایجاد جدایی جمعیتی، محاصره سرزمینی و قطع ارتباط‌های اصلی بین مردم فلسطین، سوریه و عراق است. با محدود کردن حرکت مردم و کالاها و سخت‌تر کردن بازگشت آوارگان، توسعه و همگرایی در آینده منطقه با مشکل روبه‌رو می‌شود. در نهایت، این اقدامات زیرساخت‌های اقتصادی و ژئوپلیتیکی خاورمیانه را به شدت تغییر می‌دهد و به جای ثبات، بحران و بی‌ثباتی را بیشتر می‌کند.منبع: دیپلماسی ایرانی