امتیاز به رانتخواران
حسین سلاح ورزی در یادداشتی نوشت: «اختلاف قیمت ارز در بازار آزاد و بازار مبادله به بیش از ۴۰ هزار تومان رسیده است. این اختلاف درواقع آینهای تمامنما از یک بیماری مزمن در اقتصاد ایران است: اصرار بر سیاستهای دستوری که رانت را افزایش میدهد و منابع ملی را به جیب گروهی خاص منتقل میکند. دولت ارز کمیاب را با نرخ ارزانتر در اختیار گروهی محدود قرار میدهد، به این امید که کالاهای اساسی و ملزومات باقیمت پایینتر وارد کشور شوند. اما در عمل یا کالا وارد نمیشود، یا کالا به نرخ آزاد به مردم فروخته میشود. نتیجه؟ سودهای نجومی در جیب اطرافیان، وابستگان و رانتخواران و در مقابل سفره کوچکتر برای مردم. این داستان از ارز ۴۲۰۰ تومانی گرفته تا انواع نرخهای ترجیحی امروز، بارها امتحان شده و هر بار شکستخورده است. هیچکدام از این سیاستها نه تورم را مهار کرده و نه زندگی مردم را بهتر کرده؛ تنها دستاورد روشن آن انتقال منابع ملی از جیب مردم رانت بوده است. چه عقل سلیمی حکم میکند منابع ارزی کشور، آنهم در شرایط تحریم و فشار خارجی، با نرخ ارزان در اختیار عدهای خاص قرار گیرد تا کالای وارداتی در بازار آزاد فروخته شود؟ پیامد این رویکرد فراتر از رانت و فساد است. تداوم چنین وضعیتی اعتماد عمومی را فرسوده، سرمایه اجتماعی را کم کرده است. مردمی که میبینند تنها برندگان واقعی این بازی، چسبیدگان به برخی جناحهای سیاسی و رانتخواراناند، چه انگیزهای برای حمایت از برنامههای حاکمیت و دولت و مشارکت سالم در اقتصاد خواهند داشت؟ اختلاف ۴۰ هزارتومانی دلار، زنگ خطری است که سالهاست به صدا درآمده اما شنیده نمیشود. اگر حاکمیت همچنان بر این مسیر اصرار ورزد، نتیجهای جز فقر، فساد و بیاعتمادی نخواهد داشت. (خبر آنلاین)
عدم تخصیص ارز با نرخ ترجیحی
کمال سید علی، معاون ارزی پیشین بانک مرکزی گفت: «ثبات اختلاف نرخ ارز ترجیحی از ۷۰ هزار تومان تا نرخ ارز آزاد ۱۱۰ هزار تومان، سیاستی اشتباه است و منجر به توزیع رانت در اقتصاد میشود. بنابراین کاهش این فاصله ضروری است تا رانت کمتری توزیع شود. از سوی دیگر، بانک مرکزی لازم است در کوتاهترین زمان، نرخ ارز بازار آزاد را مدیریت و حداقل به زیر ۹۵ هزار تومان بازگرداند. بانک مرکزی از یکسو با این سیاست، به متقاضیان پرشمار ارز، رانت توزیع میکند و از سوی دیگر، تأکید دارد که ارز موردنیاز واردکنندگان را تأمین میکند. این موضوع در راستای سیگنال دهی به بازار و تعدیل نرخ ارز آزاد، رویکرد درستی است اما تداوم این روند و تأمین نیاز بازار، با توجه به حجم بالای نقدینگی، کاری دشوار است. باید توجه شود که در همین ابتدای فعالسازی مکانیسم ماشه، ذخایر ارزی از کشور خارج نشوند. چراکه این ذخایر باید در راستای نیازهای ضروری حفظ شوند. لازم است فاصله نرخ ارز با بازار آزاد سریعتر کاهش یابد. بانک مرکزی کار دشواری برای رسیدن به این هدف دارد اما بههرحال باید تمهیداتی بیندیشد تا رانت ارزی کمتری توزیع شود. یکی از اقدامات مهمی که بانک مرکزی باید انجام دهد، اجتناب از تأمین ارز بسیاری از کالاها با نرخ ترجیحی و هدایت معاملات به بازار ارز توافقی است. باید تعداد کالاهایی که در این بازار معامله میشود، افزایش یابد تا با حجم کمتری از ارز، تعادل در بازار ارز برقرار شود.»
رابطه نرخ ارز و تورم
سید علی گفت: «نرخ ارز و تورم رابطه دوسویهای دارند اما علت اصلی افزایش نرخ ارز، حجم بالای نقدینگی در کشور است. البته در شرایط خاص فعالسازی مکانیسم ماشه، انتظارات تورمی افزایش یافت و تقاضا برای طلا و ارز بیشتر شد. اگر بانک مرکزی میخواهد همچون ابتدای سال جاری، نوسانات در بازار ارز و طلا را کنترل کند، باید تأمین ارز بخشی از کالاهایی که دلار ترجیحی میگیرند را به بازار توافقی منتقل کند که فشار تورمی و توزیع رانت کمتری ایجاد شود.» (تجارت نیوز)