سدسازی و انتقال آب به ضرر محیطزیست است
دمای زمین براثر دخالت انسان و مصرف سوختهای فسیلی بیشتر شده است
آب پشت سدها تبخیر میشود و منابع زیرزمینی کاهش مییابد
میانگین دمای کشور ۳ درجه بالاتر از میانگین بلندمدت شده که خطرناک است
خشکسالی به دلیل سوء مدیریت و بیتوجهی به هشدارهای دانشمندان ایجاد است
خشکسالی ممتد
عباس محمدی، مدیر انجمن دیدهبان کوهستان و کنشگر محیطزیست، به خبر آنلاین میگوید: «ایران در منطقهای گرم و خشک قرار دارد و خشکسالی پدیدهای دیرینه است، اما تغییرات اقلیمی ۳۰ سال اخیر، چرخه خشکسالیها را کوتاهتر کرده است. درگذشته هر ۱۰ سال یک خشکسالی داشتیم، اما حالا چند سال متوالی با آن مواجهیم. تغییرات اقلیمی در ایران بهصورت خشکسالیهای ممتد و گاهی بارندگیهای غیرعادی مانند سیلهای سال ۹۸ بروز کرده است.»
غفلت مسئولان
او غفلت ۴۰ساله مسئولان را عامل تشدید بحران میداند و میگوید: «از ۷۰ سال پیش مشخص بود که زمین گرمتر و مشکتر میشود. ۳۰ سال پیش دانشمندان بهاتفاق از نقش سوختهای فسیلی در گرمایش زمین گفتند، اما وزارت نیرو و مسئولان بیتفاوت بودند؛ خود را به نشنیدن زدند و این مشکلات را نادیده گرفتند.»
فریبکاری
به گفته محمدی، «برنامهریزیهای مدیریت آب بر الگوهای قدیمی متکی بود؛ مثلاً بارندگی سالانه ۲۵ سانتیمتر و تبخیر تا ۱.۵ متر فرض میشد، درحالیکه مطالعات جهانی نشان داد این الگوها دیگر معتبر نیستند. بااینحال، مسئولان همچنان با همان روشهای منسوخ برنامهریزی کردند. عمده برنامهریزیها در موضوع آب هم شامل سدسازی و انتقال آب بود؛ فریبکارانه این بود که میگفتند که ما برای تأمین آب، سد میسازیم یا آب را انتقال میدهیم؛ تأمین آب یعنی فراهم کردن و ایجاد امنیت آبی و اینیک دروغ بوده است. در کشورهای خشک مانند ایران، نمیتوان آب تولید کرد، جز در مقیاس محدود با شیرین سازی آب دریا که مشکلات خاص خود را دارد. آب یعنی بارندگی و باید با آن سازگار شویم. وزارت نیرو آب را از یک منطقه به منطقه دیگر منتقل کرده و با سدسازی، تبخیر را افزایش داده است. سدها مانع نفوذ آب به سفرههای زیرزمینی شده و با ایجاد مخازن بزرگ، آب را روی زمین تبخیر میکنند و منابع زیرزمینی را کاهش میدهند.»
افزایش غیر متعارف دما
محمدی گفت: میانگین دمای ایران در سالهای اخیر ۳ درجه بالاتر از میانگین بلندمدت بوده که خطرناک است، اما همچنان برنامهریزیها بر همان الگوهای قدیمی پیش میرود. خشکسالی در ایران تا حد زیادی به دلیل سوء مدیریت، انجام نشدن پیشبینیهای لازم و بیتوجهی به هشدارهای دانشمندان و اقلیم شناسان تشدید شده است.»
ایران در فهرست ۱۰ کشور تولیدکننده گازهای گلخانهای
محمدی ایران را جزو ۱۰ کشور اول در تولیدکننده گازهای گلخانهای میداند که به گرمایش زمین و خشکسالی کمک کرده است: «ما میتوانستیم با کاهش مصرف سوختهای فسیلی، نقش خود را در کاهش گرمایش زمین ایفا کنیم، اما از فناوریهای روز دنیا عقبماندهایم؛ نیروگاهها، خودروها و کارخانههای مختلف ما با یک راندمان پایینی کار میکنند و سوختی که در ایران مصرف میشود، دو برابر حد نیاز باشد. تحریمها و مشکلات دیگر هم بهنوبه خود باعث شدهاند از فناوریهای نوین محروم شویم و نتوانیم با شرایط اقلیمی سازگار شویم. چاره اصلی در دو روش: کاهش مصرف سوختهای فسیلی و برنامهریزی برای سازگاری با شرایط موجود است.»
آلودگی هوا
او به سوزاندن میلیونها مترمکعب گاز فلز در مناطق جنوبی ایران مانند گچساران، اهواز و مسجدسلیمان اشاره میکند که: به دلیل ناتوانی در مهار گاز همراه نفت، باعث آلودگی هوا، آلودگی نوری و ایجاد جزایر گرمایی میشود. همچنین این گرما مانع بارندگی میشود، زیرا ابرها در محیط گرم نمیتوانند به باران تبدیل شوند. در تهران هم ابرهای زیادی میآیند، اما به دلیل جزایر گرمایی، بارشی ندارند.
برقآبی؛ پرهزینه و کمفایده
محمدی تولید برق از سدها را سیاستی نادرست میداند: «برقآبی در ایران نامطمئن و پرهزینه است. سدها زمانی برق تولید میکنند که پرآب باشند، اما در تابستان که نیاز به آب و برق بالاست، آب سدها تخلیه میشود و تولید برق متوقف میشود. وزارت نیرو ادعا میکند برقآبی ۵ تا ۷ درصد تولید برق کشور را تأمین میکند، اما در شرایط کمآبی، این رقم به ۲ درصد هم نمیرسد. سدسازی نهتنها مشکل آب و برق را حل نکرده، بلکه باوجود کمآبی و تولید پایین برق ۲ یا ۳ درصدی، مراتع و جنگلها را نابود، جوامع محلی را آواره و حتی آثار تاریخی را زیرآب برده است. مسئولان بهجای سدسازی، روی صرفهجویی در مصرف برق تمرکز کنند.
راهکار
محمدی تأکید میکند که شهروندان نیز در برابر بحران آب مسئولاند: «در شهرهایی مانند تهران و اصفهان که منابع آبی محدودی مانند سدهای لار و امیرکبیر دارند، صرفهجویی ضروری است. سد لار از ابتدا ایراد ساختاری داشته و تنها ۲۰ درصد ظرفیتش پر میشود.»