بتول گرجی- روزنامه نگار
گرمازدگی یکی از مشکلات شایع در فصول گرم سال به‌ویژه تابستان است که در اثر قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض گرمای زیاد و عدم تعادل در تنظیم دمای بدن رخ می‌دهد. این وضعیت می‌تواند بسیار خطرناک و حتی کشنده باشد، به‌خصوص در کودکان، سالمندان، و افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای. در این مقاله، به بررسی علائم گرمازدگی، عوامل مؤثر در بروز آن، و روش‌های پیشگیری و مقابله با آن می‌پردازیم:
تعریف گرمازدگی
گرمازدگی (Heatstroke) شدیدترین شکل از بیماری‌های مرتبط با گرماست و زمانی اتفاق می‌افتد که دمای مرکزی بدن از ۴۰ درجه سانتی‌گراد فراتر رود. این وضعیت ممکن است همراه با اختلال در عملکرد سیستم عصبی مرکزی، مثل گیجی، توهم، یا حتی از دست دادن هوشیاری باشد. اگر به موقع درمان نشود، می‌تواند به آسیب دائمی اعضای داخلی یا مرگ منجر شود.
نشانه های گرمازدگی
نشانه های گرمازدگی می‌توانند به سرعت ظاهر شوند و شامل موارد زیر هستند:
* افزایش دمای بدن به بیش از ۴۰ درجه سانتی‌گراد * پوست خشک و داغ (به‌خصوص در مواردی که تعریق متوقف شده باشد) * سردرد شدید * سرگیجه و حالت تهوع * تپش قلب * گرفتگی عضلات * تنفس تند و سطحی* از دست دادن هوشیاری یا گیجی شدید
در صورت مشاهده این علائم، باید فوراً اقدامات درمانی صورت گیرد.
عوامل خطر
برخی افراد بیش از دیگران در معرض گرمازدگی قرار دارند:
* کودکان و سالمندان: سیستم تنظیم دمای بدن در این گروه‌ها ضعیف‌تر عمل می‌کند.
* افراد با بیماری‌های مزمن: مانند دیابت، بیماری قلبی یا کلیوی.
* ورزشکاران: به‌خصوص کسانی که در فضای باز و زیر نور خورشید ورزش می‌کنند.
* افراد شاغل در فضای باز: کارگران ساختمانی، کشاورزان، یا مأموران راهنمایی و رانندگی.
* افرادی که مایعات کافی مصرف نمی‌کنند یا لباس‌های نامناسب می‌پوشند.
راه‌های پیشگیری از گرمازدگی
پیشگیری، کلید اصلی مقابله با گرمازدگی است. برای جلوگیری از آن، رعایت نکات زیر توصیه می‌شود:
1. هیدراته بمانید
نوشیدن آب کافی در طول روز بسیار حیاتی است. حتی اگر احساس تشنگی نمی‌کنید، باید به صورت منظم آب یا مایعات غیرکافئین‌دار مصرف کنید. از نوشیدنی‌های شیرین یا دارای الکل پرهیز کنید، چرا که ممکن است به کم‌آبی بدن منجر شوند.
2. لباس مناسب بپوشید
لباس‌های روشن، نخی و گشاد باعث تهویه بهتر بدن می‌شوند. پوشیدن لباس‌های تیره یا پلاستیکی می‌تواند دمای بدن را افزایش دهد.
3. در ساعات اوج گرما از خانه خارج نشوید
بین ساعات ۱۱ صبح تا ۴ بعدازظهر، دمای هوا به اوج خود می‌رسد. بهتر است در این ساعات در مکان‌های خنک یا سایه‌دار بمانید.
4. استفاده از کولر یا پنکه
در صورت امکان از وسایل سرمایشی برای خنک نگه داشتن فضای زندگی یا محل کار استفاده کنید. اگر به کولر دسترسی ندارید، سعی کنید از پنکه، پرده‌های ضخیم یا باز گذاشتن پنجره‌ها برای تهویه استفاده نمایید.
5. حمام با آب خنک
در روزهای بسیار گرم، دوش گرفتن با آب خنک می‌تواند به کاهش دمای بدن کمک کند.
اقداماتی در مواجهه با گرمازدگی
اگر با فردی مواجه شدید که علائم گرمازدگی دارد، اقدامات زیر را به سرعت انجام دهید:
1- منتقل کردن به محل خنک: بیمار را سریعاً به جایی سایه‌دار یا خنک منتقل کنید.
2- کاهش دمای بدن: با پارچه‌ی خیس، اسپری آب، پنکه یا کمپرس یخ سعی کنید دمای بدن را پایین بیاورید.
3- کم کردن لباس‌های اضافه: برای تهویه بیشتر، لباس‌های بیمار را کم کنید.
4- نوشاندن مایعات خنک: اگر بیمار هوشیار است، به او آب یا نوشیدنی‌های الکترولیت‌دار بدهید.
5- تماس با اورژانس: اگر علائم شدید مانند از دست دادن هوشیاری، تشنج یا گیجی شدید دیده می‌شود، فوراً با اورژانس تماس بگیرید.