یک کشور صنعتی و پرجمعیت، بزرگترین آلاینده دنیاست، بیشترین مصرف سوختهای فسیلی را دارد و بزرگترین تولیدکننده گاز دیاکسید کربن در جهان است. طبق جدیدترین دادههای اطلس جهانی کربن، چین، ایالات متحده، هند، روسیه و ژاپن، پنج کشور نخست در تولید دیاکسید کربن هستند. در این میان، چین با اختلاف زیاد بدترین آلاینده جهان محسوب میشود. طبق گفته بخش علوم اقلیمی ناسا، حجم تولیدی دیاکسید کربن در جو زمین حدود ۲۰۰سالی که از آغاز انقلاب صنعتی میگذرد، تقریبا ۵۰ درصد افزایش یافته است که سبب گرمترشدن زمین و تغییرات اقلیمی شده؛ از سویی حدود ۹۰ درصد از انتشار دیاکسید کربن ناشی از استفاده از سوختهای فسیلی است.
۱. بزرگترین آلاینده دنیا
«چین»، بزرگترین تولیدکننده گاز دیاکسید کربن در جهان است. در سال ۲۰۲۳ حدود ۱۱,۹۰۳ میلیون تن متریک دیاکسید کربن منتشر کرده است. منبع اصلی انتشار CO2 در چین سوختهای فسیلی هستند، بهویژه سوختهایی که از زغالسنگ استفاده میکنند. از طرفی، حدود ۵۸ درصد از کل انرژی تولیدی چین تنها از زغالسنگ تأمین میشود، و از آنجایی که زغالسنگ سرشار از کربن است، سوزاندن آن در نیروگاهها، کارخانههای صنعتی و دیگهای بخار این کشور، حجم زیادی دیاکسید کربن وارد جو میکند. چین همچنین یکی از بزرگترین واردکنندگان نفت در جهان است که این موضوع با مصرف گسترده وسایل نقلیه موتوری در کشور، به افزایش انتشار دیاکسید کربن کمک میکند.
۲. تولیدکننده بزرگ نفتی
آمریکا، دومین تولیدکننده بزرگ دیاکسید کربن در جهان است و در سال ۲۰۲۳ حدود ۴,۹۱۱میلیون تن متریک دیاکسید کربن منتشر کرده است. بزرگترین منابع انتشار CO2 در آمریکا شامل بخشهای حملونقل، تولید برق و صنعت میشوند.
از سویی، اقتصاد آمریکا به شدت به بخش حملونقل وابسته است؛ بخشی که برای کامیونها، کشتیها، قطارها و هواپیماها از فرآوردههای نفتی استفاده میکند. همچنین بیشتر مردم آمریکا برای جابهجاییهای روزمره به خودروهای شخصی وابستهاند، که این موضوع با مصرف بنزین و گازوئیل، سهم زیادی در ردپای کربنی این کشور دارد. یکی دیگر از عوامل اصلی انتشار دیاکسید کربن در ایالات متحده، بخش صنعت است که برای تأمین انرژی خود از سوختهای فسیلی استفاده میکند.
۳. آلوده با زغالسنگ
هند، سومین تولیدکننده بزرگ دیاکسید کربن در جهان است و در سال ۲۰۲۳ حدود ۳,۰۶۲میلیون تن متریک CO2 منتشر کرده است. زغالسنگ، اصلیترین منبع انرژی در هند است و حدود ۴۴ درصد از انرژی این کشور را تأمین میکند. فرآوردههای نفتی و دیگر مایعات نیز حدود ۲۴ درصد از انرژی هند را تأمین میکنند. گاز طبیعی تنها ۶ درصد از مصرف انرژی هند را تشکیل میدهد. با این حال، این کشور برنامه دارد تا سهم گاز طبیعی را تا سال ۲۰۳۰ به ۱۵ درصد برساند تا آلودگی هوا را کاهش دهد و از سوختهای پاکتری استفاده کند.
۴. بزرگترین دارنده ذخایر گاز طبیعی
چهارمین تولیدکننده بزرگ دیاکسید کربن در جهان، روسیه است و در سال ۲۰۲۳ حدود ۱,۸۱۶ میلیون تن متریک CO2 منتشر کرده است. این کشور، یکی از بزرگترین ذخایر گاز طبیعی جهان را در اختیار دارد و گاز طبیعی منبع اصلی انرژی و تولید برق در این کشور به شمار میرود. با این حال، زغالسنگ نیز که بهطور گستردهای در صنایع شیمیایی و دیگر صنایع مواد پایه، همچنین در تولید برق استفاده میشود، یکی دیگر از عوامل اصلی انتشار دیاکسید کربن در روسیه است.
۵. مصرفکننده فراوان نفت
ژاپن، پنجمین تولیدکننده بزرگ دیاکسید کربن است و در سال ۲۰۲۳ حدود ۹۸۹ میلیون تن متریک CO2 منتشر کرده است. ترکیب سوخت انرژی ژاپن پس از حمله هستهای فوکوشیما در سال ۲۰۱۱ تغییر کرد. نفت، بزرگترین منبع انرژی در ژاپن است و سهم آن از مصرف انرژی در سال ۲۰۲۱، که جدیدترین آمار موجود است، حدود ۳۸ درصد بوده است.
پنج کشور بالاترین حجم انتشار دیاکسید کربن به ازای هر نفر را در سال ۲۰۲۴ کسب کردند:
۱. پالائو با تولید ۵۹ تن CO2 به ازای هر نفر، در صدر این فهرست قرار دارد. این رقم بهدلیل وابستگی به نیروگاههای دیزلی و حملونقل بین جزایر متعدد آن است.
۲. قطر: با ۳۵.۵۲ تن به ازای هر نفر، انتشار کربن قطر بیشتر ناشی از صنعت بزرگ نفت و گاز آن است.
۳. کویت: با انتشار ۲۴.۹۰ تن به ازای هر نفر به اقتصاد غنی از نفت آن مرتبط است.
۴. امارات متحده عربی با ۲۱.۷۵ تن به ازای هر نفر، حجم انتشار کربن این کشور نشاندهنده جایگاه آن بهعنوان یک مرکز تجاری جهانی و صادرکننده نفت است.
۵. بحرین: انتشار کربن بحرین ۲۱.۳۱ تن به ازای هر نفر است که بهطور نزدیکی با بخش صنعتی این کشور مرتبط است.