مسعود تقی‌آبادی: نسخه فارسی کتاب دولت‌ها، ایدئولوژی‌ها و انقلاب‌های اجتماعی (States, Ideologies, and Social Revolutions) که یکی از آثار برجسته در حوزه مطالعات تطبیقی انقلاب‌ها به قلم پروفسور میثاق پارسا ست با عنوان «مطالعه تطبیقی انقلاب‌های اجتماعی» و با ترجمه جواد افشار کهن در ۵۶۲ صفحه و با قیمت ۸۴۳ هزار تومن از سوی نشر پیله در اختیار خوانندگان ایرانی قرار گرفته است. این ترجمه گامی مهم در جهت دسترسی پژوهشگران و دانشجویان فارسی‌زبان در حوزه‌های جامعه‌شناسی، علوم سیاسی و تاریخ معاصر به نظریه‌پردازی دقیق و چندلایه درباره پدیده انقلاب محسوب می‌شود.
درباره این کتاب می‌توان گفت که در بازه زمانی میان سال‌های ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۶، سه کشور ایران، نیکاراگوئه و فیلیپین شاهد دگرگونی‌های عظیم اجتماعی و سیاسی بودند که ساختارهای سیاسی و اجتماعی‌شان را به‌شدت دگرگون ساخت. پارسا با بهره‌گیری از داده‌های تجربی گسترده و مطالعات میدانی، به بررسی آسیب‌پذیری‌های ساختاری دولت، الگوهای مداخله اقتصادی، و خیزش جنبش‌های انقلابی مردمی در این سه کشور می‌پردازد. اثر او نشان می‌دهد که چگونه ایدئولوژی‌ها، نارضایتی‌های اقتصادی و سرکوب سیاسی در هم تنیده می‌شوند و به بروز انقلاب اجتماعی تمام‌عیار (در ایران و نیکاراگوئه) یا صرفاً دگرگونی سیاسی محدود (در فیلیپین) منتهی می‌گردند.
تحلیل درهم‌تنیده ساختار و عاملیت
پارسا الگوهای مسلط نظری در مطالعات انقلاب که بر نقش پررنگ ایدئولوژی یا فروپاشی‌های ساختاری تأکید بیش از حد دارند را به چالش می‌کشد. او در عوض، چارچوب تحلیلی یکپارچه‌تری پیشنهاد می‌دهد که ضمن تمرکز بر دولت، به کنش و عاملیت گروه‌های اجتماعی متنوع چون دانشجویان، روحانیان، کارگران و سرمایه‌داران نیز توجه می‌کند. این تلفیق بین ساختار و عاملیت، تصحیحی ضروری بر دیدگاه‌های پیشین به‌شمار می‌رود و اثر پارسا را به یکی از منابع کلیدی در مطالعات انقلاب در جهان جنوب تبدیل می‌سازد.
نکته مهم آن است که این کتاب، نخستین پژوهش تطبیقی بزرگی است که هم‌زمان ساختارهای دولتی و اقتصادی را در کنار کنش جمعی اجتماعی بررسی می‌کند؛ عاملی که آن را به سهمی ممتاز در جامعه‌شناسی انقلاب‌ها بدل کرده است. افزون بر آن، کتاب نگاهی موشکافانه به چگونگی شکل‌گیری ائتلاف‌های انقلابی، نقش‌های متغیر ایدئولوژی و ابعاد بین‌المللی تحولات داخلی دارد. مترجم فارسی، ضمن وفاداری به متن اصلی، در پاورقی‌هایی انتقادی، تلاش کرده است برخی تفسیرهای نویسنده درباره انقلاب ایران را زمینه‌مند و در مواردی محل تردید یا بازاندیشی معرفی کند چرا که انقلاب‌ها همواره در حافظه و تئوریزه‌شدن، محل تعارض روایت‌ها هستند.
انتشار این ترجمه در زمانی صورت گرفته که بازخوانی علمی و انتقادی تاریخ انقلاب ایران بیش از همیشه ضروری و محل مناقشه است. این اثر از خوانندگان ایرانی دعوت می‌کند تا با نگاهی جهانی، انقلاب ۱۳۵۷ را در کنار نمونه‌های مشابه در آمریکای لاتین و آسیای جنوب شرقی بازاندیشی کنند. مترجم کتاب نیز تأکید دارد که گرچه چارچوب تحلیلی اثر ممکن است محل بحث باشد به‌ویژه در مورد نقش کنشگران ایرانی همین تعارض‌هاست که به درک چندسویه‌تر از انقلاب‌ها، به‌مثابه پدیده‌هایی در عین حال تاریخی و جهانی، یاری می‌رساند. نویسنده در بررسی گروه‌های فعال در انقلاب‌ها در این سه کشور، در هر مورد به انواع گرایشات در گروه‌های انقلابی و سیر تحول در فعالیت و ظرفیت آنها برای اقدام جمعی اشاره می‌کند و هم‌زمان هم توانایی هر گرایش در هر گروه اجتماعی (برای مثال انواع گرایش‌ها و اقلیت‌ها-اکثریت فعالان در میان دانشجویان) برای اقدام به بسیج‌سیاسی را مورد تحلیل قرار می‌دهد و هم پتانسیل ایدئولوژیک آنها را در بررسی خود مدنظر قرار می‌دهد. در نهایت، ترجمه این اثر چیزی فراتر از یک خدمت علمی صرف است؛ این کتاب دعوتی است برای تعمیق نگاه‌های تطبیقی، انتقادی و تجربی به پدیده انقلاب. مخاطب ایرانی را ترغیب می‌کند تا روایت‌های آشنا از تاریخ را با ابزارهای مفهومی جدید به چالش بکشد و تحولات انقلابی ایران را در بسترهای وسیع‌تری از منازعه جهانی، دگرگونی دولتی و مبارزات اجتماعی قرار دهد.
برگرفته از: ایبنا