آژانس بین المللی انرژی اتمی فعالیت های هسته ای جمهوری اسلامی را تایید نکرده و راه را برای تصویب قطعنامه باز گذاشته است. در این سو نیز خبری از جلسه ششم مذاکرات نیست. آیا این نشانه ها به معنی پایان دیپلماسی ایران و غرب است یا هنوز امیدی به نتایج گفت و گو ها وجود دارد؟
موج چند ضلعی به ایران فشار وارد می کنند. آمریکا، سه کشور اروپایی، آژانس و اسرائیل اضلاع آن هستند. موجی علیه ایران تشکیل شده و به کشور فشار می آورند. ایران در وضعیت سخت و ناگواری قرار گرفته است و فضا به نفع جمهوری اسلامی جریان ندارد.
اگرچه ما مشغول دیپلماسی محرمانه ای با آمریکا هستیم، ولی ادامه آن با اروپایی ها نیز ممکن است، اما کارمان همچنان پر گره است. تنها روزنه امید این است که دو طرف راهی جز توافق از طریق دیپلماسی ندارند.
ترامپ حاضر نیست جنگی در منطقه به راه بیاندازد زیرا نظامی گری خلاف وعده ای است که به رای دهندگانش داده است. ضمن اینکه آمریکا در جنگ ها منابع زیادی از دست می دهد که خواست ترامپ نیست.
آمریکا بعد از قرارداد هایی که با سه کشور عربی امضا کرد به حفظ امنیتا خاورمیانه متعهد شده است. محمد بن سلمان 300 میلیارد دلار در آمریکا سرمایه گذاری خواهد کرد و ترامپ نمی تواند با یک جنگ ناخواسته که وی را به هیچ کدام از اهدافش نمی رساند از این منفعت اقتصادی چشم پوشی کند.
آمریکا با کاهش سطح اشتغال، گرانی معیشت و نارضایتی شهروندان آمریکایی روبرو است و ترامپ تا اینجا نتوانسته به هیچ یک از وعده هایی که به آمریکایی ها داده عمل کند. در اوکراین و غزه نیز موفقیتی نداشت از این رو به نتیجه رسیدن توافق با ایران برای ترامپ اهمیت زیادی دارد.
آمریکا باید از خواسته هایش در جریان مذاکرات کوتاه بیاید و حداقلی از غنی سازی در خاک ایران را که زیر نظر کارشناسان آژانس انجام می شود بپذیرد. ایران هم اگر چه نمی تواند دست از خواسته اش بر غنی سازی بردارد ولی باید رقم غنی سازی را کاهش دهد.
کار برای ایران و آمریکا سخت شده و دو طرف می خواهند از کنار چالش ها عبور کنند بدون اینکه تنش بالا بگیرد و درگیری پیش آید. وارد خیابان بن بستی شدیم و راه برگشت نداریم باید پلی بزنیم و عبور کنیم.
بن بست مذاکرات با انعطاف آمریکا و ایران باز خواهد شد. من به جنگ فکر نمی کنم چون به نفع هیچ کدام از طرفین نیست. تحریکات سیاسی و نظامی نتانیاهو می تواند آتشی به پا کند، ولی ایران و آمریکا خواهان جنگ نیستند. منطقه نیز از شعله ور شدن آتش جنگ هراس دارد.
به نظر من پیشنهاد کنسرسیوم چندان موفق نخواهد بود. آمریکایی ها می گویند غنی سازی باید در خاک عربی صورت بگیرد و ایران با این پیشنهاد موافق نیست. هر چه جلوتر می آییم پیچیدگی ها بیشتر نمایان می شوند اما هنوز تمام پنجره ها بسته نشده است.
هم زمان شدن گفت و گو های ایران و اروپا با مذاکرات ایران و ایالات متحده چه چالشی برای ما ایجاد کرده است؟ آیا ایران در محاصره مخالفان غنی سازی می تواند از خطوط قرمز خود دفاع کند یا باید قطعنامه جدید را پایانی بر فعالیت هسته ای بدانیم؟
رافائل گروسی می تواند قطعنامه صادر شده علیه ایران را نگه دارد و ضمن تصویب قطعنامه آن را به شورای امنیت نفرستد. در این صورت این قطعنامه گروگان برای چانه زنی با ایران است. صدور قطعنامه در شورای امنیت خواسته اسرائیل است و وضعیت ایران را خطرناک می کند وگرنه این شرایط برای آمریکا و اروپا دستاوردی جز تحریم بیشتر ایران نخواهد داشت و اصل مشکل آن ها با جمهوری اسلامی سر جای خود باقی خواهد بود. فشار اروپا و آژانس با گفت و گوهای اییران و آمریکا موازی است و در یک مسیر و برای یک هدف حرکت می کنند. آمریکا درمیانه بازی قرار دارد و می تواند متعادل کننده باشد. ایران برای فناوری انرژی هسته ای هزینه فراوان کرده است و هزینه ساخت سایت های هسته ای، هزینه آشکار مادی این پروژه است. امروز معیشت مردم به دلیل دهه ها تحریم با مشکلات روبرو است. ولی جمهوری اسلامی نمی تواند به یکباره دست از غنی سازی بردارد.
آیا اتحاد میان آمریکا، اروپا و آژانس بین المللی انرژی اتمی برای فشار بر ایران یک اتحاد سیاسی با اهداف یکسان است یا هر کدام از طرفین منافع خود را جست و جو می کنند؟ آیا تمام قدرت های غربی در مورد ایران یکسان می اندیشند و عمل می کنند؟
پس از مذاکره ترامپ و زلنسکی در کاخ سفید و انتشار آن دیدار مفتضحانه کدورتی بین آمریکا و اروپا شکل گرفت. اروپاییان در آن مذاکرات دخالت داده نشده بودند.
البته اختلافات اروپا با ترامپ مساله جدیدی نیست چون ترامپ اتحادیه اروپا و مناسبت هایش را قبول ندارد. اما امروز ترامپ به حل مساله ایران نیاز دارد تا از این برگ برنده برای حفظ پایگاه رای اش استفاده کند. او باید این برگ برنده را در برابر حزب و حتی مخالفانش روی میز بگذارد. از این رو آمریکا بخاطر به نتیجه رسیدن مذاکرات با اروپا همراه خواهد شد.
همراهی با آمریکا در هر موردی به نفع اروپا است. فرانسه رهبری اتحادیه اروپا و رهبری سه کشور مهم اروپایی در جریان مقابله اروپا با ایران را بر عهده دارد از این رو دیدار ها و مکالمات دولتمردان فرانسوی با آمریکایی ها از اهمیت بالایی برخوردار است. اخیرا شاهد فعال شدن دیدار ها و تماس های این دو گروه هستیم و به نظر می رسد اروپا و آمریکا حداقل در مورد ایران به هم نزدیک شده هم نظر هستند و اهداف یکسانی را دنبال می کنند.