سعید صادقی، عضو هیئت‌علمی پژوهشکده مغز و علوم شناختی دانشگاه شهید بهشتی نسبت به ابتلای کودکان به «سندرم اوتیسم» پس از مواجهه با وسایل دیجیتال هشدار داد و درباره تأثیر فناوری دیجیتال بر مغز کودکان و شکل‌گیری علائم شبه اوتیسم در آن‌ها به ایلنا گفت: پس از دوران کرونا وابستگی دیجیتال در کودکان خردسال از حدود دو تا سه‌ماهگی، افزایش‌یافته است. مقصود بیشتر، صفحه‌نمایش‌هایی همچون تلویزیون، لپ‌تاپ، موبایل، طبلت و امثال آن‌هاست که جذابیت‌های صوتی و بصری زیادی دارند. حتی نوری که از صفحه پخش می‌شود و صداهای مختلف برای نوزادان نیز جذاب است. بسیاری از والدین، ناخواسته، کودک را در معرض تلویزیون، موبایل و کارتون‌ها و برنامه‌های مختلف قرار می‌دهند و کم‌کم کودک به این موارد علاقه‌مند می‌شود. به‌تدریج با دادن گوشی به کودک، شروع به غذا دادن به او می‌کنند. کودک از ماه‌های ابتدایی، یعنی پنج، شش‌ماهگی یا یک‌سالگی، زمان بسیار زیادی را پای ابزار دیجیتال می‌گذراند.
مهارت اجتماعی
والدین تصور می‌کنند کودک را باید پای کارتون‌های انگلیسی یا زبان‌های دیگر نشاند تا زبان دوم نیز بیاموزد. این تغییری است که در سبک زندگی‌ها در همه‌جای دنیا اتفاق افتاده و در کشور ما نیز به‌صورت معناداری دیده می‌شود. حال چه اتفاقی در این شرایط می‌افتد؟ کودکی که یک‌ساله، دوساله یا شش‌ماهه است، در سه سال اول زندگی در حال شکل دادن به مهارت‌های پایه ارتباطی و شناختی خود است؛ یعنی شناخت دنیای اطراف، نگاه کردن به دیگران، درک هیجانات دیگران، و ایجاد ارتباط. این‌ها باید در تعامل با محیط واقعی و نه مجازی شکل بگیرد.
وقتی کودک با کارتون و وسایل دیجیتال مواجه می‌شود – فرقی نمی‌کند موبایل باشد یا هر ابزار دیگری – این فرصت را از دست می‌دهد. کودک در دو، سه سال ابتدایی زندگی باید با حواس و حرکت، محیط اطراف خود را بشناسد، کاوش کند، لمس کند، راه برود، چهاردست‌وپا حرکت کند و تجربیات طبیعی داشته باشد. طبیعت اینجا بی‌معنای جنگل نیست، بلکه فضای واقعی زندگی است. اگر روزی پنج‌تا شش ساعت کودک در معرض ابزار دیجیتال باشد، این فرآیند دچار اختلال می‌شود. ولی وقتی والدین تاب نمی‌آورند و در اختیار کودک موبایل یا تلویزیون می‌گذارند، این باعث می‌شود که فرصت‌های رشد طبیعی مغز از او گرفته شود. کودک به‌جای آن‌که مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی وزندگی در جامعه را بیاموزد، مهارت‌هایی بی‌فایده مانند کار با ابزار دیجیتال، باز کردن قفل موبایل، خواندن اعداد و حروف انگلیسی را یاد می‌گیرد و حتی کلمه انگلیسی نیز می‌گوید. این‌ها در سال‌های اولیه زندگی بسیار مخرب هستند.
سندرم اوتیسم پس از مواجهه
با وسایل دیجیتال
وی با اشاره به اینکه تمام آنچه پیش‌تر درباره تجربیات اجتماعی و رشد مهارت‌های ارتباطی کودک گفتیم، در این کودکان شکل نمی‌گیرد، گفت: به همین دلیل، ما از اصطلاح «سندرم اوتیسم پس از مواجهه با وسایل دیجیتال» (Post-Digital Autism Syndrome) استفاده کرده‌ایم و مقالاتی در ژورنال‌های علمی معتبر جهان منتشر کرده‌ایم که مورد استقبال پژوهشگران بین‌المللی قرارگرفته است. همکاری‌هایی با محققانی از آمریکا، سوئیس، ژاپن و بلژیک در این زمینه در حال انجام است. این بخشی از مطالعات انسانی ما در دانشگاه شهید بهشتی است و پژوهشگرانی به‌صورت اختصاصی روی این پروژه متمرکزشده‌اند. ما در این پژوهش‌ها، آزمایشگاه حیوانی نیز داریم.
قرار دادن بچه در معرض وسایل دیجیتال برای یادگیری زبان دوم در سنین خیلی پایین، کار غلطی است. چون در آن سن، ژن‌های ما بسیار به تجربیات اجتماعی حساس هستند. اگر بچه قرار باشد زبان دوم را یاد بگیرد، باید در محیط اجتماعی باشد. استفاده از وسایل دیجیتال برای یادگیری زبان دوم، به‌ویژه در سنین ۲ تا ۳ سالگی، ضررش بیشتر از فوایدش است.
صادقی در ادامه عنوان داشت: مطالعات نشان داده که اگر بچه‌ها در معرض زبان دوم باشند و در محیط دوزبانه رشد کنند، سریع‌تر و بهتر یاد می‌گیرند. اما وسایل دیجیتال نمی‌توانند این روند را تسریع کنند.. بچه‌ها در یک کلاس زبان با یک معلم و همکلاسی‌های هم‌سن خود شرکت کنند، زیرا این محیط، تجربیات اجتماعی لازم را برای یادگیری زبان به آن‌ها می‌دهد.
صادقی در پایان گفت: شاید بتوانیم در دنیای مجازی بسیاری از اطلاعات را بیابیم، اما توانایی‌های اجتماعی و ارتباطات انسانی همچنان مهم‌ترین عامل در رشد و پیشرفت یک فرد به شمار می‌روند.