قاسم محبعلی در گفت و گو با ستاره صبح در تشریح انگیزه روسیه از توافق با ایران در این بازه زمانی گفت: برخلاف ایران که همواره روابط با روسیه را، روابط راهبردی می‌نامید، روسیه چنین روحیه‌ای نشان نمی‌داد و اشتیاقی برای امضای توافق نامه نداشت و کار را به تعویق می‌انداخت. دلیل اینکه روسیه بر خلاف گذشته برای امضای توافق اشتیاق پیدا کرده را باید در تحولات منطقه و از دست رفتن آخرین حکومت متحد روسیه در خاورمیانه یعنی سوریه جست و جو کرد.
وی افزود: زمان شوروی سابق نیمی از جهان عرب جزو متحدین یا کشورهای زیر مجموعه بلوک شرق محسوب می‌شدند از جمله الجزایر، لیبی، مراکش، مصر، عراق، سوریه و یمن. پس از پایان جنگ سرد این کشورها یکی یکی از بین رفتند. سوریه آخرین کشور از این مجموعه بود که از بین رفت.
مدیر پیشین بخش خاورمیانه وزارت امور خارجه اضافه کرد: امروز روسیه از خاورمیانه عربی و از مجموعه کشورهای جهان عرب اخراج شده است. روس‌ها می‌خواستند در سوریه مقاومت کنند و اجازه ندهند حوزه تشنج آن‌ها که این بار در اروپای شرقی بود در این منطقه نیز به مرزهایش در قفقاز و جنوب قفقاز برسد. سقوط سوریه یکی از حوزه‌های مهار تشنج روسیه را که از زمان جنگ سرد باقی مانده بود را از دست دادند.
وی در این رابطه افزود: با این اتفاق نقش ایران برای روس‌ها کلیدی شد. اگر ایران در حوزه نفوذ روسیه باقی بماند اجازه نخواهد داد غربی‌ها به سمت بی ثبات کردن روسیه بروند. اگر ایران هم از دست روسیه برود، درگیری‌ها و تنش‌ها به حیاط خلوت روسیه یعنی قفقاز و آسیای میانه سرریز خواهد شد. روس‌ها باید ایران را حفظ کنند تا ایران نقطه تنش و خاکریز های درگیری با غرب در جنوب باشد. از این رو ایران برای روسیه اهمیت پیدا کرده است.
این کارشناس سیاست خارجی با معرفی حوزه‌های توافق ایران و روسیه گفت: روس‌ها در سه حوزه با ایران توافق کرده‌اند که هر سه حوزه جزو سیاست‌های ثابت و آمال روسیه است. حوزه نظامی که پس از از دست دادن سوریه برایشان مهم است که یکی از کشورهای خاورمیانه از نظر امنیتی و نظامی با آن‌ها همکار باشد. حوزه انرژی که از زمان کشف نفت و دوران قاجار مساله روس‌ها بوده و این کشور می‌خواست مدیریت بازار انرژی ایران را به دست غرب ندهند. حوزه دیگر تسهیل حضور روسیه در خلیج فارس است. روس‌ها به دنبال کسب امتیاز در این سه حوزه هستند.
وی خاطرنشان کرد: نمی‌توان این توافق را صرفاً منحصر در روابط ایران و روسیه دانست بلکه این توافقنامه به دعوای بزرگتری مربوط است که بین روسیه و غرب جریان دارد. هیچ کشوری برای کمک به کشور دیگر پیش نمی‌آید، مساله کشورها امنیت و حفظ سرزمین خود و کسب منافع ملی است.
این تحلیلگر امور بین الملل یادآور شد: روسیه مراودات انرژی خود را با اروپاییها از دست داده و مرزهایش از روسیه سفید تا اوکراین، جنوب تا دریای سیاه دچار تشنج شده است. تنها مسیر ارسال انرژی‌اش به اروپا ترکیه است که در عضویت ناتو قرار دارد و تحت کنترل غرب است. از این رو به ایران توجه نشان داده است تا بدون نظارت و کنترل غرب به آب‌های آزاد دست پیدا کند.
وی در ادامه بیان کرد: آنچه بین ایران و چین امضا شد، یادداشت تفاهم بود و جنبه اجرایی نداشت، ولی جنس توافق ایران و روسیه معاهده است و جنبه تعهد آور دارد از این رو باید در مجلس به تصویب برسد. ایران و روسیه از جانب غرب نگرانی مشترکی دارند دو طرف در این موضوع به هم رسیده و اتفاق منافع پیدا کرده‌اند.
دیپلمات پیشین گفت: ایران هم پس از فروپاشی دولت اسد در سوریه، عملاً در محاصره قرار گرفت. جمهوری اسلامی گمان می‌کند با اتحاد با روس‌ها می‌توان از خطرات دشمنی با غرب در امان ماند. در این توافق به این نکته اشاره شده که اگر یکی از دو کشور مورد حمله نظامی قرار بگیرد، طرف توافق به او کمک می‌کند یا به کشوری که حمله کرده کمک نمی‌کند. این بند از توافق نشان می‌دهد موضوع درگیری برای هر دو طرف مطرح بوده است.
قاسم محبعلی در پایان متذکر شد: حل و فصل مسائل و مشکلات پیرامون پرونده هسته‌ای ایران، توافق با غرب، لغو تحریم‌ها و گسترش فعالیت‌های اقتصادی و تجاری ایران موجب گسترش روابط ایران و غرب و همچنین نفوذ ژئوپلیتیک جمهوری اسلامی در منطقه خواهد شد و نمی‌توان روس‌ها را با این وضعیت همدل دانست.