تعریف قانون اساسی از آزادیهای مشروع چیست و به نظر شما کدامیک از شاخصههای آزادی برای امروز جامعه ما موردنیاز است؟
مهمترین بخش قانون اساسی که از واژه آزادیهای مشروع صراحتاً استفاده کرده اصل نهم است. اگر بخواهم بهصورت خلاصه بیان کنیم در تفسیر حقوقی آزادیهای مشروع، کلمه مشروع به معنای شرع و شرعی نیست. این کلمه در این اصل به معنای متعارف حقوقی و سیاسی بهکاررفته است و به معنای آزادیهایی است که با بنیادهای حقوقی و اخلاقی جامعه مرتبط است.
کمترین تفسیری که از این واژه برمیاید آزادی هایی است که در قانون اساسی به آن تأکید شده است. مانند آزادی رسانهها، آزادی بیان، آزادی اجتماعات و راهپیماییها، آزادی تشکلات و احزاب، آزادی انتخاب کردن و انتخاب شدن و.. این مسائل کمترین مصداقهای آزادی مشروع هستند. این موضوع بهطورکلی شامل آزادیهای فردی و اجتماعی نیز میشود.
بهرغم تأکید مسئولان عالیرتبه نظام و صراحت قانون چرا این مسئله حداقل بهطور کامل از ابتدای انقلاب تاکنون محقق نشده است؟
اگر آزادیهای مشروع در چارچوب قانون اساسی و حداقلهایی که مطرح شد بخواهد تحقق پیدا کند انحصار قدرت در تمام حوزهها و جریانهای سیاسی میشکند.
آن چیزی که باعث میشود آزادیهای مشروع محقق نشود یا ناقص و شکننده اجرایی شود مسئله انحصار قدرت است. درواقع نگرانی از این است که آزادیهای مشروع باعث شود کسانی که قدرت انحصاری در اختیاردارند نتوانند این قدرت را ادامه دهند. به همین دلیل به اشکال مختلف حقوق مسلم نقض میشود.
در بحث آزادی بیان، مشکلات فراوانی وجود دارد سانسور در عرصههای مختلف فرهنگی و رسانهای این موضوع را تأیید میکند. متأسفانه رسانهها و خبرنگاران در برخی مواقع تحتفشار قرار میگیرند. بحث آزادی اجتماعات هم به همین شکل است.
نیمه دوم سال گذشته بسیاری از احزاب و شخصیتها قانونی تقاضای برگزاری تجمعات کردند اما به آن توجهی نشد.
مغفول ماندن آزادیهای مشروع مربوط به تفسیر نادرست از قانون اساسی است یا غفلت مسئولان؟
مغفول ماندن آزادیهای مشروع به اراده سیاسی مربوط میشود. قانون اساسی دراینباره تقریباً صراحت دارد. البته هر قانونی قابلیت تفسیر دارد اما اگر قواعد تفسیر در مفاد قانونی رعایت بشود ابهام کمی وجود دارد.
قانون اساسی در اصل 23 بهطور مطلق بدون هرگونه استثنایی تفتیش عقاید را ممنوع دانسته است. یا در اصل 24 اصل آزادی بیان و قلم به رسمیت شناختهشده است و این موارد روشن است. اما مسئله این است که کانونهای قدرت تمایل به پذیرش و اجرای آن را یا ندارند یا بهصورت شکننده میخواهند این اصول قانون اجرا شود.
به نظر شما چرا رهبری و رئیس قوه قضاییه روی آزادیهای مشروع تأکید کردهاند؟ چه شرایطی باعث شده تا مسئولان عالیرتبه کشور به این موضوع تأکید کنند؟
بنده تمایلی به نیت خوانی ندارم اما تصورم این است که مردم با سیاستهای جاری در کشور بهطور تدریجی فاصله میگیرند. در انتخابات ریاست جمهوری دو سال گذشته میزان مشارکت پایین بود. این موضوع را تا پایان سال در انتخابات مجلس دوازدهم خواهیم داشت.
در چنین فضایی تمایل عمومی به مشارکت سیاسی حداقل میشود. متأسفانه بحثهای اخیر در جامعه مربوط به موضوع حجاب منجر به واکنش منفی مردم و خواص شده و از میزان مشارکت در انتخابات می کاهد.
موضوع برخورد با فعالان مدنی و سیاسی بازتاب منفی دارد. فاصله گرفتن مردم از دولت آثار منفی دارد. هیچ حکومتی در دنیا بدون جلب رضایت مردم نمیتواند به اهدافش برسد. به همین دلیل اگر آزادی مشروع به معنای درست قانون اساسی رعایت شود میتواند زمینه کمتر شدن فاصله بین مردم و دولت را فراهم کند.
به همین دلیل لازم است در زمان کوتاهی آزادیهای مشروع به رسمیت شناخته شو و برخوردهای قضایی در چارچوبهای دقیقتری از قانون انجام شود و دادگاهها علنی شود. این مسائل منجر به ایجاد امید در بین مردم خواهد شد.