علی صالح‌آبادی – مدیرمسئول
دنیا، مناسبات آن، نگرش‌ها، شکل‌گیری ائتلاف‌های منطقه‌ای مهم‌تر از همه جهانی‌شدن ارتباطات و زیست بشری مقوله‌ای است که هر روز جلوی چشم مردم جهان اتفاق می‌افتد، حکومت‌ها و افراد باهوش با تجزیه‌وتحلیل رویدادها از آن سود می‌برند یا ضرر می‌کنند. در این ارتباط به چند واقعه مهم اشاره می‌شود:
- جنگ جهانی اول سال 1918 با شکست آلمان هیتلری پایان گرفت. سران کشورهای پیروز جنگ یک سال بعد (1919) در کاخ ورسای پاریس گرد هم آمدند تا درباره خسارت جنگ و تغییر جغرافیای خاورمیانه تصمیم بگیرند.
در آن زمان امپراتوری خشن و به‌ظاهر دینی عثمانی فروپاشیده بود. همچنین امپراتوری مستبد خون‌خوار تزاری هم در روسیه سقوط کرده بود. (1917) خاورمیانه در کنفرانس ورسای تقسیم شد و شکل تازه‌ای به خود گرفت که تاکنون آثارش کم‌وبیش وجود دارد. هرچند در دو دهه گذشته غرب و اسرائیل قصد داشتند نقشه خاورمیانه را تغییر دهند؛ اما موفق نشدند. اکنون اتفاقاتی در خاورمیانه حداقل در کمتر از پنج سال گذشته رخ‌داده یا در حال رخ دادن است که نشان‌دهنده تغییر سیمای خاورمیانه است. خاورمیانه این بار از درون و به سردمداری عربستان و تا حدودی کشور کوچک امارات در حال شکل‌گیری نوین است.
2.عربستان با سیاست خارجی تهاجمی در یک دهه گذشته به دنبال سرنگونی حکومت‌های لبنان، سوریه، اردن، یمن و ایران بود. این استراتژی در قالب سیاست تهاجمی مشابه آنچه جمهوری اسلامی انجام داده و می‌دهد تعریف‌شده بود.
رهبران عربستان دریافتند این سیاست جز هزینه چیز دیگری ندارد؛ بنابراین تصمیم گرفتند سیاست نزدیکی با غرب به‌ویژه آمریکا را باهدف «امنیت سازی» حفظ کنند و در مقابل برای دست‌یابی به توسعه و رشد اقتصادی به چین هم روی آوردند.
3.عربستان، کویت و امارات با بهره‌گیری از پتانسیل «ببرهای آسیا» به رشد سریع اقتصادی دست پیداکرده‌اند. برای نمونه رشد اقتصادی عربستان به 7/8 درصد در سال رسیده که رشد بالای حجم تجارت این کشور با چین که در سال 2001 حدود 4 میلیارد دلار بود.
در سال 2021 حجم تجارت بین ریاض – پکن به 87 میلیارد دلار رسید.
4.کشورهای عربی قصد فاصله گرفتن از غرب به‌ویژه ایالات‌متحده را ندارند، بلکه به دنبال نزدیکی با دیگر کشورها از جمله اسرائیل و چین هستند تا در خاورمیانه‌ای باثبات و بدون جنگ از یک‌سو به رشد اقتصادی و فناوری دست پیدا کنند و از سوی دیگر مکان‌های جذاب گردشگری مثل آنچه در دبی ایجادشده درست کنند و شهر تمام الکترونیک «نئوم» در عربستان را به وجود آورند. البته امریکا برای این که به انرژی خاورمیانه نیاز دارد پشت صحنه سیاست‌های کشورهای عربی است.
5.برنامه عربستان این است که تا سال 2030 کشور اول منطقه شود. این کشور برای جا باز کردن در کشورهای منطقه به دنبال گسترش روابط با ایران و سرمایه‌گذاری در کشورهای منطقه است. عربستان و متحدانش با چراغ سبز آمریکا به ایران توافق کردند تا هژمونی روسیه را به لحاظ انرژي و قدرت نظامی به زیر بکشند. سیاستی که تا حدودی موفق بوده است.
6.حمله روسیه به اوکراین کمک بزرگی به غرب کرد، زیرا اروپا دریافت که نباید به نفت و گاز روسیه متکی باشد. از این رو کشورهای غربی از یک‌سو به تولید انرژی‌های تجدیدپذیر روی آورده‌اند و از سوی دیگر وابستگی به انرژی روسیه را کاهش داده‌اند، غرب دیگر از زمستان سرد که ایران و روسیه در سال‌های گذشته می‌پنداشتند اروپا دچار آن می‌شود دیگر هراسی ندارد، چون انرژی جایگزین انرژی روسیه را پیداکرده‌است که این اتفاق ضربه بزرگ اقتصادی به روسیه به حساب می‌آید.
7.غرب به‌ویژه آمریکا در جریان جنگ اوکراین با یک تیر دو نشان زدند یکی اینکه بلایی سر روسیه‌ای که تصور می‌شد ابرقدرت اول یا دوم نظامی جهان است آوردند که این کشور از پس ارتش کشور کوچکی مثل اوکراین برنمی‌آید و مجبور شده از کره شمالی، ایران و ... اسلحه بخرد، همچنین روسیه با درگیر شدن در جنگ فروش نفت و گازش کم شد و از این بابت خسارت دیده است.
8. روسیه همسایه شمالی ما بیش از هر زمان دیگر تضعیف‌شده که برای ایران یک فرصت به حساب می‌آید. کشورهای عربی هم در فرآیند نوسازی قرارگرفته‌اند و رشد اقتصادی مثبت و سریعی دارند، اما متاسفانه رشد اقتصادی ایران در 32 سال گذشته 2/3 درصد و رشد اقتصادی در 12 سال اول انقلاب منفی 7/1 بوده است، بنابراین میانگین رشد اقتصادی در 43 سال بعد از انقلاب 8/1 بوده است. پرسش این است با این وضعیت رشد اقتصادی ایران اکنون و در آینده در کجای معادلات منطقه قرار دارد؟ وقتی رشد اقتصادی منفی یا پایین است معنا و مفهومش این است که سطح رفاه عمومی در جامعه پایین است.
واقعیت این است که در جهان چندقطبی همه نگاه‌ها به اقتصاد است و دولت‌ها تلاش می‌کنند «نان»، «آب» و «هوا» برای مردم تأمین کنند.
به عقیده نویسنده اگر ایران مشابه عربستان و دیگر کشورهای منطقه ازجمله ترکیه دست به یک چرخش 180 درجه‌ای در روابط خارجی و اصلاح ساختارهای موجود بزند، به تدریج رشد اقتصادی آغاز و رفاه و آسایش برای مردم فراهم خواهد شد.