تالاب‌ها از هامون گرفته تا گاوخونی و هورالعظیم خشک‌شده‌اند. تالاب‌هایی که روزی بستر حیات منطقه بودند، حالا به کانون گرد و غبار تبدیل‌شده‌اند. احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشک‌سالی می‌گوید: «تالاب‌های کشور وضعیت خوبی ندارند و نسبت به سال قبل بدتر هم شده است. تالاب‌هایی که خشک می‌شوند به کانون گرد و غبار تبدیل می‌شوند. به‌طورکلی گرد و غبار در کشور نسبت به قبل بیشتر شده و با شرایط فعلی بدتر هم می‌شود.»
خشکیدن تالاب‌ها
احد وظیفه می‌گوید: « سه سال متوالی است که در اغلب مناطق کشور وضعیت بارندگی در کشور کمتر از حد معمول و در برخی مناطق بسیار کمتر از حد معمول است. از سوی دیگر، بی‌هنجاری دمایی هم داریم. یعنی دما هم بالاتر از حد معمول است. در چنین شرایطی آب پشت سدها و رودخانه‌ها بیشتر برداشت یا زودتر تبخیر می‌شود.»
وظیفه با اشاره به خشکی تالاب‌هامون و دریاچه نمک قم در جنوب شرق استان تهران، می‌گوید: «خشک شدن این دریاچه‌ها و تالاب‌ها موجب می‌شود که بستر آنها در معرض فرسایش بادی قرار گیرد. به دنبال آن کیفیت هوای شهرها نیز بدتر شود. یعنی شهرهایی که تا پیش از این نیز هوای خوبی نداشتند، باکیفیت هوای بدتری مواجه شوند؛ مانند کاشان، قم، تهران، اصفهان و… . به عبارتی گرد و خاک هوا بیشتر می‌شود. بادهای 120 روزه سیستان و بلوچستان از قدیم بوده، اما امسال میزان گرد و غبار در شهرهایی مانند زابل، زهل و زاهدان بیشتر شده است. چون قبلاً تالابی در منطقه بود، اما اکنون تالاب و آبی در کار نیست. درگذشته وزش باد بالاتر از 15 متر بر ثانیه موجب خیزش گرد و خاک می‌شد، اما اکنون سرعت پایین‌تر از این میزان هم موجب گرد و خاک می‌شود. تالاب‌ها پس از خشک شدن به کانون گرد و غبار تبدیل می‌شوند. تالاب صالحیه در البرز و قزوین، دریاچه نمک قم، تالاب گاوخونی و تالاب‌هامون درواقع کانون‌های جدید گرد و غبار هستند. در شرایط خشک‌سالی برداشت از رودخانه‌ها بیشتر می‌شود و آبی جایگزین آب برداشت‌شده، نمی‌شود. چون بارندگی کم است. از سوی دیگر برداشت از طریق چاه‌های مجاز و غیرمجاز را هم داریم. بنابراین دیگر آبی نمی‌ماند که به تالاب‌ها برسد.»
سدسازی در مقابل حق آبه تالاب‌ها
احد وظیفه می‌گوید: «سدهای زیادی در مسیر آب‌هایی که به این تالاب‌ها می‌رسید، ساخته‌شده است. برای تأمین آب شرب دیگر اجازه عبور آب از آن سدها داده نمی‌شود و آب به تالاب‌ها نمی‌رسد. برداشت‌های بی‌رویه از دشت‌ها در شرایطی که دیگر بارندگی نیست تا آبی به آنها تزریق شود، موجب افزایش خشکی دشت‌ها و ایجاد کانون گرد و غبار می‌شود. گزارش‌ها نشان از افزایش گرد و غبار دارد. سالانه بخش زیادی به بیابان‌های کشور اضافه می‌شود. بخش زیادی از پوشش جنگلی نیز از بین می‌رود. تالاب‌ها نیز با نبود آب به کانون جدید گرد و غبار تبدیل‌شده‌اند. گرد و غبار در کشور بیشتر از قبل شده و با این وضعیت، بیشتر هم می‌شود.»
کدام استان‌ها با خشک‌سالی شدید مواجه هستند؟
رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشک‌سالی به تجارت نیوز می‌گوید: «در سه سال اخیر با خشک‌سالی مواجه هستیم. ضمن آنکه وضعیت برخی مناطق در کشور استثنایی است؛ یعنی سابقه نداشت که خشک‌سالی به این میزان باشد. اغلب مناطق کشور با خشک‌سالی متوسط، شدید و بسیار شدید مواجه هستند. استان‌های سیستان و بلوچستان، تهران، خراسان شمالی، خراسان رضوی، خراسان جنوبی و سمنان خشک‌سالی بسیار شدید دارند.» اضافه شدن یک‌میلیون هکتار سالانه به بیابان‌های کشور مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور گفت، سالانه یک‌میلیون هکتار به بیابان‌های کشور اضافه می‌شود که بیش از میانگین جهانی است. وحید جعفریان گفت که سالانه در 300 هزار هکتار از کانون‌های بیابانی فعالیت‌های خوبی برای مدیریت ریز گردها انجام داده‌ایم.