حسین نوحدانی، پژوهشگر برجسته فیزیک و نخستین رئیس انستیتو آب و انرژی دانشگاه صنعتی شریف که سالها از آلمان تا ایران مسیر پژوهشی خود را وقف توسعه فناوریهای آب و انرژی کرده بود، درگذشت. او از نخستین چهرههایی بود که بحران آب، انرژیهای نو و ضرورت توسعه علمی در این حوزهها را جدی گرفت و نقش محوریاش در شکلگیری زیرساختهای پژوهشی کشور، فقدانش را به ضایعهای برای جامعه علمی تبدیل کرده است. به گزارش ایسنا، حسین نوحدانی از جمله چهرههایی است که نامش در تاریخ علم ایران با تلاش برای پیوند میان پژوهشهای بنیادین و نیازهای حیاتی کشور گره خورده است؛ دانشمندی که مسیر علمیاش از دانشگاه تهران آغاز شد، در معتبرترین مؤسسات پژوهشی آلمان ادامه یافت و سرانجام با تأسیس انستیتو آب و انرژی در دانشگاه صنعتی شریف، بخشی از زیربنای پژوهشهای نوین کشور را بنیان گذاشت. نگاه آیندهنگر او به بحرانهای آب، انرژی و توسعه پایدار و پیگیری پروژههای نوآورانه مانند نمکزدایی آب دریا با بهرهگیری از انرژی هستهای، نوحدانی را به یکی از پیشگامان کمنام اما اثرگذار علم در ایران تبدیل کرد؛ پژوهشگری که فقدانش، به گفته بسیاری از همکارانش، «ضایعهای جبرانناپذیر برای جامعه دانشگاهی» است. دکتر حسین نوحدانی از مفاخر علمی گیلان در سال ۱۳۰۸ خورشیدی در روستای نوحدان لشتنشا از توابع رشت دیده به هستی گشود و تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در رشت تهران به اتمام رساند. وی در سال ۱۳۳۱ از دانشگاه علوم دانشگاه تهران در رشته فیزیک لیسانس گرفت و برای ادامه تحصیل عازم آلمان شد و در سال ۱۳۴۰ از دانشگاه هامبورگ دکترای فیزیک گرفت. نوحدانی در حین تحصیل دوره شبانه الکتروتکنیک مدرسه مهندسی شهر هامبورگ را به پایان برد و در این رشته مدرک مهندسی گرفت و در آلمان به عنوان آسیستان مؤسسه بینالمللی ماکس پلانک گوتینگس به مطالعات تجربی و علمی پرداخت و مدت یک سال نیز با انستیتو فیزیک هستهای دانشگاه کیل آلمان به همکاری علمی پرداخت. حضور او در این مرکز، زمینه همکاریاش با گروههایی را فراهم کرد که روی فناوریهای نوین در حوزه انرژی و پروژههای مرتبط با نمکزدایی آب دریا با بهرهگیری از رآکتورهای هستهای کار میکردند؛ پروژههایی که در همان دههها جزء ایدههای پیشرو در جهان محسوب میشد. با وجود موفقیتهای علمی در آلمان، نوحدانی تصمیم گرفت به ایران بازگردد. او پس از بازگشت، نقش مهمی در تأسیس انستیتو آب و انرژی دانشگاه صنعتی شریف ایفا کرد و نخستین رئیس این مرکز علمی شد. این انستیتو که مأموریت آن توسعه پژوهش در حوزه آب، انرژی نو و فناوریهای پایدار بود، به یکی از پایههای مهم پیشرفت علمی کشور در این حوزهها تبدیل شد.
نوحدانی از نخستین افرادی بود که ضرورت حل بحرانهای آبی ایران با استفاده از فناوریهای نوین را مطرح کرد. نگاه او به موضوع توسعه مبتنی بر علم، فناوریهای انرژی، مدیریت منابع آب و نقش راهبردی پژوهش در آینده کشور باعث شد فعالیتش فراتر از نقش یک پژوهشگر صرف شود و در سطح سیاستگذاری علمی نیز اثرگذار باشد.
ادعای تکاندهنده از توکیو
آشکار شدن صورت «ماده تاریک»!
پس از دههها جستوجوی دیوانهوار برای یافتن ۹۵ درصد از پیکره کیهان که در هالهای از ابهام و نادیدنیها فرو رفته است، یک ادعای تکاندهنده از توکیو توجه محافل نجومی را به خود جلب کرده است. به گزارش همشهری آنلاین، ستارهشناسی از دانشگاه توکیو مدعی است برای اولین بار، موفق به شکار تصویری از «ماده تاریک» شده است؛ نیروی اسرارآمیزی که کهکشانها را از فروپاشی نجات میدهد و جهان را به شکلی که میشناسیم، سامان بخشیده است. این کشف با تحلیل دادههای پرتو گامای رصدخانه فضایی فِرمی (Fermi) صورت گرفته، اما سایه تردید همچنان بر سر این یافته عظیم سنگینی میکند. جهانی که ما میبینیم، ستارگان، سیارات و موجودات زنده، تنها ۵ درصد از کل هستی را تشکیل میدهند. باقی مانده شامل ۶۸ درصد «انرژی تاریک» و ۲۷ درصد «ماده تاریک» است. پروفسور تومونوری توتانی، از بخش نجوم دانشگاه توکیو، با بررسی دادههای پرتو گاما از مرکز کهکشان راه شیری، به هالهای از تابش برخورد کرده که مدلهای فیزیکی قبلی قادر به توضیح آن نبودند. توتانی در توصیف لحظه کشف، از احساس «مور مور شدن» و هیجان علمی سخن میگوید. بر اساس یکی از قویترین نظریههای فعلی، ماده تاریک از ذرات سنگین اما کمبرهمکنش (WIMPS) تشکیل شده است. هنگامی که این ذرات نامرئی به یکدیگر برخورد میکنند، یکدیگر را نابود کرده و پرتوهای قدرتمند گاما از خود ساطع میکنند. توتانی معتقد است تابش مازاد ثبت شده توسط تلسکوپ فِرمی، همان ردپای مرگ این ذرات است.