اوضاع انسانی در نوار غزه از ابتدای سال ۲۰۲۵ با سرعتی نگرانکننده رو به وخامت گذاشته است و با وجود آتش بس این وضعیت ادامه دارد. کمبود شدید مواد غذایی، دارو، سوخت و آب سالم، زندگی در آنجا را تهدید میکند. گزارشهای نهادهای بینالمللی نشان میدهد که برای نخستین بار «قحطی» در غزه به طور رسمی تأیید شده است؛ به این معنا که سه شاخص اصلی، محرومیت شدید غذایی، سوءتغذیه حاد و مرگ ناشی از گرسنگی، به سطح هشدار رسیدهاند و شرایط جمعیت به شدت بحرانی است.
گرسنگی و عدم دسترسی به غذا
بررسی وضعیت غزه نشان میدهد که بسیاری از خانوادهها، بهویژه کودکان، تنها به مقدار اندکی مواد غذایی در روز آن هم غذاهایی بسیار محدود و کمارزش دسترسی دارند. بسته شدن کامل گذرگاهها و توقف تقریباً کامل ورود کالا باعث شده توزیع مواد غذایی، بهویژه آرد و اقلام اساسی، دچار اختلال جدی شود. افزایش بیسابقه قیمت آرد و نبود سوخت کافی نیز سبب شده بسیاری از نانواییها تعطیل شوند و امکان پخت نان برای مردم فراهم نباشد.
صفهای طولانی برای دریافت غذای گرم در آشپزخانههای عمومی ایجاد شده و جمعیتهای آسیبپذیر مانند سالمندان، افراد دارای معلولیت و کودکان یتیم بیش از دیگران تحت فشار هستند. در بسیاری از مناطق، خانوادهها تنها با وعدههای بسیار مختصر روز خود را میگذرانند و گزارشها از گرسنگی شدید در میان کودکان رو به افزایش است.
بحران در نظام سلامت و کمبود دارو
همزمان با کمبود غذا، وضعیت بهداشتی و درمانی غزه نیز در آستانه فروپاشی قرار دارد. نبود داروهای ضروری، کمبود تجهیزات پزشکی و تخریب گسترده بیمارستانها، نظام سلامت را به بنبست رسانده است. بیماران مبتلا به بیماریهای مزمن مانند دیابت، بیماریهای قلبی و سرطان به دلیل نبود داروهای اصلی در معرض خطر جدی قرار دارند. زنان باردار، نوزادان و مجروحان جنگ نیز بیش از پیش آسیبپذیر شدهاند.
کمبود سوخت باعث شده که آمبولانسها نتوانند خدماترسانی مناسب داشته باشند و بسیاری از مراکز درمانی تنها بخشی از ظرفیت خود را فعال نگه دارند. شیوع بیماریهای عفونی نیز به دلیل وضعیت بد بهداشتی در پناهگاهها افزایش یافته است؛ بهخصوص بیماریهای ناشی از آب ناسالم مانند اسهال که برای کودکان میتواند مرگبار باشد.
همچنین پرسنل درمانی که از آغاز جنگ تا امروز در شرایط بسیار دشوار کار کردهاند، اکنون خسته و فرسودهاند. بسیاری از اعضای کادر درمان در حملات اخیر جان باختهاند یا بازداشت شدهاند و همین موضوع باعث شده تعداد نیروهای باقیمانده برای رسیدگی به حجم انبوه بیماران بسیار کمتر از حد لازم باشد.
کمبود آب و سوخت
کمبود آب سالم یکی از مشکلات اساسی است که زندگی روزمره مردم را مختل کرده است. بسیاری از تأسیسات تصفیه آب آسیب دیده یا به دلیل نبود سوخت از کار افتادهاند و بخش قابل توجهی از شبکه آبرسانی نیز تخریب شده است. آب آشامیدنی سالم تقریباً نایاب است و مردم ناچار هستند آبهای آلوده یا شور را برای رفع نیازهای خود استفاده کنند. همین مسأله خطر شیوع بیماریها را افزایش داده است.
کمبود سوخت علاوه بر حوزه سلامت، بر بخشهای دیگر نیز تأثیر گذاشته است؛ از نانواییها و مدارس گرفته تا بیمارستانها و مراکز امدادی. بسیاری از فعالیتهای روزانه که به برق یا گاز وابستهاند، متوقف یا بسیار محدود شدهاند. در نبود انرژی، حتی توانایی مردم برای پخت غذای ساده نیز کاهش یافته و هزاران خانواده با مشکل جدی در تأمین نیازهای اولیه روبهرو هستند.
بحران ها در غزه چه
پیامدهایی دارد؟
گرسنگی، کمبود دارو، نبود آب پاک و کاهش خدمات بهداشتی باعث شده شمار مرگومیر، بهویژه در میان کودکان رو به افزایش باشد. سازمانهای جهانی بارها هشدار دادهاند که اگر شرایط به همین صورت ادامه یابد، احتمال افزایش چشمگیر مرگومیر ناشی از گرسنگی و بیماری وجود دارد.
برخی طرحها مانند ایجاد باغهای کوچک خانگی، استفاده از انرژیهای جایگزین و شبکههای کوچک آبرسانی موقت پیشنهاد شده است اما این اقدامات در مقایسه با حجم بحران بسیار محدودند و نمیتوانند وضعیت را به شکل اساسی بهبود دهند. تنها راهحل، دسترسی گسترده و بدون مانع کمکهای غذایی و دارویی و بازسازی زیرساختهای حیاتی است.
نهادهای حقوق بشری و درمانی با هشدار درباره ابعاد انسانی این بحران از جامعه جهانی خواستهاند برای رفع محدودیتهای ورود دارو و تجهیزات باز کردن گذرگاهها و انتقال بیماران بحرانی اقدام فوری انجام دهد. به گفته این نهادها، هرگونه تأخیر در این روند معادل صدور حکم مرگ برای بیماران و مجروحانی است که امکان درمان آنها وجود دارد اما به دلیل محاصره و تخریب سیستم درمانی، جان خود را از دست میدهند.