سفر پنجروزه دونالد ترامپ، رئیسجمهوری ایالات متحده، به شرق و جنوب شرق آسیا در اواخر اکتبر ۲۰۲۵، به یکی از مهمترین رویدادهای ژئوپولیتیک سال بدل شد. این سفر که شامل حضور در اجلاس آسهآن در کوالالامپور، دیدار با سانائه تاکایچی نخستوزیر ژاپن، گفتوگو با لی جه میونگ رئیسجمهور کره جنوبی و نشست احتمالی با شی جینپینگ رئیسجمهور چین بود، نه تنها توافقهای اقتصادی چندصد میلیارد دلاری به همراه داشت، پیام سیاسی روشنی به پکن و دیگر بازیگران منطقهای ارسال کرد.
توافقهای اقتصادی
ارقام نجومی در توکیو و سئول
آمریکا و ژاپن توافقی به ارزش تقریبی ۵۵۰ میلیارد دلار امضا کردند شامل سرمایهگذاری مشترک در حوزههای فناوری نیمههادی، انرژیهای نو و صنایع دفاعی. ژاپن که در ۲۰۲۴ بیش از ۴.۲ تریلیون دلار تولید ناخالص داخلی داشت، با این توافق جایگاه خود را بهعنوان شریک آمریکا در آسیا تثبیت کرد. در همین حال، توافق با کره جنوبی نیز حدود ۳۵۰ میلیارد دلار برآورد شده. این توافق عمدتا بر توسعه زنجیره تأمین باتریهای لیتیوم-یون، خودروهای برقی و همکاریهای سایبری متمرکز است. کره جنوبی که در ۲۰۲۵ بیش از ۷ درصد بازار جهانی تراشههای حافظه را در اختیار دارد، با این قرارداد جایگاه خود را در رقابت فناوری با چین تقویت میکند.
آسهآن؛ بازار ۶۸۰ میلیون نفری
ترامپ در نشست سران آسهآن (اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا) که شامل ۱۰ کشور از جمله اندونزی، مالزی، تایلند، فیلیپین و ویتنام است، توافقهایی برای سرمایهگذاری متقابل و کاهش تعرفهها امضا کرد. آسهآن با جمعیتی حدود ۶۸۰ میلیون نفر و تولید ناخالص داخلی بیش از ۴ تریلیون دلار، چهارمین اقتصاد بزرگ جهان محسوب میشود. آمریکا تلاش دارد با تقویت روابط اقتصادی با این بلوک، نفوذ چین را که بزرگترین شریک تجاری آسهآن است (با حجم مبادلات بیش از ۹۰۰ میلیارد دلار در ۲۰۲۴) مهار کند.
اهداف سیاسی؛ مهار چین و نمایش قدرت
اگرچه ارقام اقتصادی چشمگیرند، تحلیلگران معتقدند هدف واشنگتن فراتر از منافع مالی است. آمریکا در واقع به دنبال مهار نفوذ چین در آسیا است. چین طی دو دهه گذشته با طرح «کمربند و جاده» بیش از ۱ تریلیون دلار در زیرساختهای آسیایی سرمایهگذاری کرده و نفوذ خود را در بنادر، خطوط ریلی و شبکههای انرژی گسترش داده. سفر ترامپ و توافقهای اقتصادی اخیر را باید پاسخی مستقیم به این روند دانست.
بازارهای مالی و واکنشها
انتشار خبر توافقهای آمریکا با ژاپن و کره جنوبی بلافاصله بر بازارهای مالی اثر گذاشت. شاخص نیکی ۲۲۵ ژاپن برای نخستین بار از مرز ۵۰ هزار واحد عبور کرد و ارزش سهام شرکتهای فناوری مانند سونی و توشیبا رشد چشمگیری داشت. در کره جنوبی نیز شاخص کوسپی بیش از ۳ درصد افزایش یافت. در آمریکا، والاستریت این توافقها را نشانهای از بازگشت واشنگتن به رهبری اقتصادی در آسیا دانست.
دیدار با شی جینپینگ نقطه اوج سفر
مهمترین بخش سفر ترامپ، دیدار پیشروی او با شی جینپینگ در حاشیه اجلاس APEC در سئول است. این دیدار میتواند سرنوشت جنگ تجاری آمریکا و چین را که از ۲۰۱۸ آغاز شده و تاکنون صدها میلیارد دلار تعرفه متقابل به همراه داشته، تعیین کند. چین در ۲۰۲۴ بیش از ۳.۲ تریلیون دلار صادرات داشت و همچنان بزرگترین شریک تجاری بیش از ۶۵ کشور جهان است. هرگونه توافق یا شکست در این دیدار، پیامدهای گستردهای برای اقتصاد جهانی خواهد داشت.
نمایش سیاسی یا دستاورد واقعی؟
منتقدان داخلی در آمریکا این سفر را بیش از آنکه یک موفقیت اقتصادی بدانند، نوعی نمایش سیاسی برای انتخابات آینده توصیف کردهاند. به گفته آنان، بسیاری توافقها هنوز در حد تفاهمنامه است و اجرای کامل آنها نیازمند تصویب در مجالس ملی کشورها و رفع موانع حقوقی است. با این حال، حتی در صورت تأخیر در اجرا، پیام سیاسی این سفر روشن است: آمریکا قصد ندارد میدان را به چین واگذار کند.