زمین در بسیاری از دشت‌های ایران فرو می‌نشیند. پدیده‌ای که زمانی تنها در گزارش‌های علمی دیده می‌شد، امروز به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های زیست‌محیطی کشور تبدیل شده است. این موضوع نگرانی‌هایی درباره آینده منابع آب، کشاورزی و شهرنشینی به وجود آورده است.
فرونشست زمین نشانه‌ای از فشار بیش از حد بر منابع زیرزمینی است؛ فشاری که حاصل برداشت بی‌رویه آب از سفره‌هایی است که طی هزاران سال در دل زمین شکل گرفته‌اند. وقتی حجم برداشت بیش از تغذیه طبیعی شود، لایه‌های خاک تهی می‌شوند و در اثر وزن خود فشرده می‌گردند؛ فرایندی که به شکل نشست سطح زمین ظاهر می‌شود.
بر اساس گزارش‌های سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، برخی مناطق دشت‌های ایران با نرخ فرونشست بالاتر از میانگین جهانی مواجه هستند. هرچند این موضوع اهمیت ویژه‌ای دارد، اما باید توجه داشت که با به‌کارگیری فناوری‌های نوین سنجش از دور و اجرای برنامه‌های مدیریت منابع آب، می‌توان روند فرونشست را کنترل و کاهش داد. اقدامات موثری در حال انجام است و با همکاری مردم و مسئولان، امید به کاهش این پدیده و حفظ منابع زیرزمینی کشور وجود دارد.
این پدیده تنها یک چالش زمین‌شناسی نیست، بلکه تهدیدی چندوجهی برای زیرساخت‌های شهری، کشاورزی و میراث فرهنگی محسوب می‌شود. نشست زمین می‌تواند موجب ترک‌خوردگی ساختمان‌ها، تخریب خطوط انتقال آب و گاز و تغییر مسیر جریان‌های سطحی شود. از سوی دیگر، با فشرده‌شدن لایه‌های خاک، ظرفیت ذخیره و نفوذ آب در سفره‌های زیرزمینی کاهش می‌یابد و این به معنای از دست رفتن یکی از مهم‌ترین منابع طبیعی کشور است.
کارشناسان بر این باورند که کنترل فرونشست نیازمند مدیریت یکپارچه منابع آب و بازنگری در الگوی مصرف است. کاهش برداشت از چاه‌ها، تغذیه مصنوعی سفره‌ها با روان‌آب‌ها، و گسترش سامانه‌های پایش هوشمند از جمله اقداماتی است که می‌تواند روند فرونشست را کاهش دهد. تجربه‌های جهانی نیز نشان می‌دهد که فناوری‌های سنجش از دور و داده‌های ماهواره‌ای ابزار مؤثری برای رصد دقیق تغییرات زمین و تصمیم‌گیری علمی هستند.
در سطح کشاورزی، گذار از کشت‌های پرمصرف به محصولات مقاوم به خشکی، اجرای آبیاری قطره‌ای و بازچرخانی پساب تصفیه‌شده می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در کاهش فشار بر منابع زیرزمینی داشته باشد. در شهرها نیز بازچرخانی آب، جمع‌آوری روان‌آب‌های باران و ایجاد پوشش گیاهی مقاوم به خشکی می‌تواند به تثبیت خاک و کاهش فرسایش کمک کند.
فرونشست زمین تصویری روشن از رابطه‌ی ناپایدار میان انسان و طبیعت است. اگر این رابطه دوباره بر پایه تعادل و احترام به ظرفیت‌های طبیعی بازسازی شود، امید به احیای تدریجی منابع زیرزمینی وجود دارد. احیای آب‌های زیرزمینی تنها یک ضرورت زیست‌محیطی نیست؛ ضرورتی تمدنی است. سرزمینی که هزاران سال با احترام به آب زیسته، امروز بیش از هر زمان دیگر نیاز دارد تا به همان درک تاریخی بازگردد: آب منبع توسعه نیست، شرط بقاست.