فیک نیوز
یکی از آسیب‌های بارز فضای مجازی، انتشار اخبار نادرست و فیک نیوز است که نه‌تنها به اعتبار رسانه‌ها و اطلاعات ضربه زده بلکه باعث کاهش اعتماد عمومی شده است. این اخبار اغلب با غلط‌های نگارشی و ساختارهای ضعیف نوشتاری همراه‌اند که نشانه‌ای از ضعف مهارت‌های نوشتاری منتشرکنندگان آن است. در نتیجه، کاربران که به سرعت این محتواها را بازنشر می‌کنند، بدون بررسی و تأمل، در دام اطلاعات نادرست می‌افتند و این روند به تضعیف فرهنگ درست‌نویسی و خواندن منجر می‌شود.
افزایش غلط نویسی فارسی
با افزایش استفاده از تلفن‌های هوشمند و تایپ سریع در شبکه‌های اجتماعی، میزان غلط‌های املایی و نگارشی در زبان فارسی به شدت افزایش یافته است. استفاده نادرست از املای کلمات، عدم رعایت نقطه‌گذاری، اشتباهات دستور زبانی و حتی تغییرات عجیب در ساختار جملات، همه نشان از افت قابل توجه در مهارت‌های نوشتاری دارد. این موضوع نه تنها در میان نسل جوان بلکه در میان برخی بزرگ‌ترها نیز دیده می‌شود.
کم‌دقتی در نوشتار دیجیتال سبب شده بسیاری از افراد زبان فارسی را به گونه‌ای غیر استاندارد به کار ببرند که با زبان معیار فاصله زیادی دارد. این امر در نهایت به فراموشی قواعد صحیح نوشتاری منجر خواهد شد و فرهنگ نوشتاری کشور را در معرض خطر قرار می‌دهد.
مهارت مقاله‌نویسی و انشا
یکی از مهم‌ترین نشانه‌های تأثیر منفی فضای مجازی بر فرهنگ نوشتاری، افت مهارت‌های مقاله‌نویسی و انشا است. در گذشته، دانش‌آموزان با نوشتن مرتب انشا و مقاله در مدرسه مهارت‌های خود را تقویت می‌کردند. اما امروزه، به دلیل استفاده گسترده از پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی، تعداد دفعات و کیفیت نوشتن جدی کاهش یافته است.
علاوه بر این، استفاده از پیام‌های کوتاه، زبان محاوره‌ای و حتی شکلک‌ها (ایموجی) جایگزین جملات کامل و دقیق شده است. این تغییرات به تدریج مهارت تفکر تحلیلی و توانایی بیان مفاهیم پیچیده در قالب نوشتاری را تضعیف می‌کند. بسیاری از دانش‌آموزان و حتی دانشجویان با نوشتن متون طولانی و ساختارمند دچار مشکل هستند.
نسل جدید؛
بدخط و کم‌مهارت در نوشتار
گزارش‌های متعددی از معلمان و والدین حاکی از آن است که نسل جدید نسبت به گذشته بدخط‌تر شده است. استفاده کمتر از قلم و کاغذ و تکیه بر صفحه‌کلید باعث شده مهارت‌های دست‌نویسی کاهش یابد. خط ناخوانا، غلط‌های املایی و حتی عدم رعایت قواعد نگارشی به امری رایج تبدیل شده است.
این موضوع نه تنها در نوشتار شخصی، بلکه در امتحانات و نوشته‌های رسمی نیز مشهود است. بی‌توجهی به مهارت‌های نوشتاری می‌تواند آینده تحصیلی و شغلی دانش‌آموزان را تحت تاثیر قرار دهد، چرا که نوشتن یکی از مهم‌ترین ابزارهای ارتباطی و ارزیابی در محیط‌های آموزشی و کاری است.
برای مقابله با این روند، باید راهکارهای مؤثری اتخاذ شود:
1. آموزش درست و مستمر مهارت‌های نوشتاری: مدارس و معلمان باید بر آموزش دقیق قواعد نگارشی، املایی و ساختارهای نوشتاری تمرکز کنند و فضای کافی برای تمرین مقاله‌نویسی و انشا فراهم نمایند.
2. ایجاد فرهنگ استفاده مسئولانه از فضای مجازی: آموزش سواد رسانه‌ای و فرهنگ‌سازی در استفاده از فضای مجازی می‌تواند جلوی انتشار اخبار نادرست و نگارش غلط را بگیرد.
3. ترغیب به خواندن کتاب و متون استاندارد: افزایش علاقه به مطالعه متون ادبی، علمی و روزنامه‌ها می‌تواند به بهبود سطح نوشتاری کمک کند.
4. استفاده متعادل از فناوری: تشویق افراد به استفاده هوشمندانه از فناوری، به‌گونه‌ای که نوشتن دست‌خطی و دیجیتال هر دو حفظ شوند.
5. ارائه ابزارهای کمکی: استفاده از نرم‌افزارهای تصحیح املایی و نگارشی می‌تواند در آموزش و تصحیح اشتباهات موثر باشد.
فرهنگ نوشتاری در ایران، به ویژه در میان نسل جدید، در سایه فضای مجازی با چالش‌های جدی روبروست. غلط‌نویسی‌های گسترده، گسترش اخبار جعلی و کاهش مهارت‌های انشا و مقاله‌نویسی، زنگ خطری است برای جامعه‌ای که باید بیشتر به اهمیت نوشتن و خواندن توجه کند.