چنگیز شهوق از آن دسته هنرمندانی بود که چارچوبهای معمول هنر را برنتافت و بیاعتنا به مرزهای مرسوم، راهی تازه را در مجسمهسازی گشود. هنرمندی که در زمانهای پر از سکون و تکرار، بهجای بازتولید سنتها، جرأت عبور از آنها را داشت و زبان مدرن را به بدنه هنری ایران تزریق کرد.
زاده دهم شهریور ۱۳۱۲ در باکو و درگذشته در ۲۱ شهریور ۱۳۷۵ در تهران، شهوق مسیرش را در میانه تقابل سنت و تجدد تعریف کرد؛ نه علاقهای به احیای هنرهای سقاخانهای و قهوهخانهای داشت، و نه دلمشغول بازسازی تاریخ مصور ایران بود
خروج از آکادمی، ورود به تجربه
شهوق از همان ابتدای تحصیل در هنر، هوای خفقانآور نظام آموزشی آکادمیک را برنتافت. خود گفته بود: «نمیتوانستم آنجا نفس بکشم.» همین عدمتطابق، مسیرش را بهسوی تجربههای شخصی و خلاقانه باز کرد. او مجسمهسازی را از چارچوب تندیس و سردیس خارج کرد و با استفاده از مواد نوینی چون پلکسیگلاس و پلیاستر، زبانی تازه برای بیان هنری یافت. موادی که در آن زمان در فضای رسمی هنر جدی گرفته نمیشدند و حتی بعدها گمانههایی مبنی بر تأثیر آنها بر بیماریاش نیز مطرح شد.
در نقاشی نیز شهوق بهدنبال تجربههای فراتر از عرف رایج رفت.
نقشآفرینی در تحولات هنری
سفر به فرانسه در سال ۱۳۴۸ نقطه عطفی در مسیر هنری او بود. او در آنجا با مفهوم دوسالانههای هنری آشنا شد و پس از بازگشت، با همکاری هنرمندانی چون پرویز تناولی و مارکو گریگوریان، نقش مؤثری در پایهگذاری نخستین دوسالانههای مجسمهسازی ایران ایفا کرد.
مجسمهسازی پس از انقلاب
در روزگاری که بسیاری از مجسمهسازان پس از انقلاب ۵۷، یا کار را رها کردند یا از صحنه هنر کنار رفتند، شهوق باقی ماند. با صراحت گفت: «کار دیگری بلد نیستم و راه دیگری نمیشناسم.» همین صداقت باعث شد تا در سال ۱۳۶۶، نخستین نمایشگاه انفرادیاش پس از انقلاب را در گالری کارپی برگزار کند. نمایشی که بیش از آنکه بازگشت یک هنرمند باشد، نشان از استمرار شور آفرینش داشت.
تلاش برای بازسازی نهادهای هنری
شهوق فقط در کارگاهش فعال نبود؛ او در عرصه سازماندهی و پیگیری حقوق مجسمهسازان نیز نقشی کلیدی ایفا کرد. با همراهی دیگر هنرمندان، برای بازگشایی رشته مجسمهسازی در دانشگاهها، تشکیل انجمن مجسمهسازان و اخذ مجوزهای قانونی تلاش کرد. ثمره تلاشهای او و همنسلانش، نصب مجسمههای پارک ملت تهران بود؛ حرکتی تاریخی که نقش مهمی در تثبیت جایگاه مجسمهسازی در دوره پس از انقلاب ایفا کرد.
هنرمندی بیقرار اما وفادار
شهوق هنرمندی بود که مجسمهسازی ایران را از کلیشه سردیسهای سفارشی بیرون کشید، به آن روح داد و آن را بهعنوان یک رسانه زنده و معاصر به جامعه هنری معرفی کرد. میراث او تنها در آثارش خلاصه نمیشود؛ بلکه در جرأتی است که به هنرمندان بخشید تا خودشان باشند و راه خود را بروند.
برگرفته از: ایسنا